Resultaten van de experimenten van WERKplaats Inclusieve Pedagogiek en Didactiek.
For English click your right mouse button.
In WERKplaats Inclusieve Pedagogiek & Didactiek experimenteerden docenten tussen 2018 en 2023 met inclusief onderwijs. Ook medewerkers uit de diensten en Kenniscentrum Talentontwikkeling deden mee en in de loop der tijd ook steeds meer studenten. Een werkplaats is een open netwerk waarin docenten, lectoren, medewerkers en leidinggevenden uit alle delen van de hogeschool samen ontwikkelen, leren en ervaren.
Op deze pagina staan resultaten van experimenten die jij ook kunt gebruiken om de leeromgeving op jouw opleiding inclusiever te maken. We willen je ook uitnodigen om, als je aan de slag wil met resultaten, contact op te nemen met de betrokken docent. Even sparren over jouw ideeën helpt je snel een stap verder én is ontzettend inspirerend! Voor beide partijen.
Resultaten per thema
Met flexibel onderwijs kan je maatwerk leveren om tegemoet te komen aan de verschillende behoeften van studenten.
Inclusieve aanpak afstuderen
Het experiment ‘inclusieve aanpak afstuderen’ ontwikkelde een aanpak voor langstuderen die is gebaseerd op interventies uit de positieve psychologie, humanistiek (master begeleidingskunde) en specifiek oplossingsgericht coachen. Een bijzonder aspect is dat de begeleiders van langstudeerders collega's zijn die zelf re-integreren. Hieruit ontstond de Afstudeerzaak. Lees hier over De afstudeerzaak als best practice voor langstuderen. Lees meer over het onderzoek naar dit project.
> Contactpersoon: Elbert Visser
Studerende statushouders
Studerende statushouders en Social Work studenten studeerden en werkten samen aan het waarmaken van ieders ambities. In de Covid-19 periode ontmoetten studenten elkaar online. Ze motiveerden elkaar om digitaal te studeren, ondersteunden elkaar bij het uitvoeren van onderwijsopdrachten, leerden van elkaar over sociale en culturele achtergronden en ondernamen samen (online) activiteiten. Lees verder over de ervaringen van betrokken studenten en docenten.
> Contactpersoon: Anne Kooiman
Toetsen in keuzevrijheid
De opleiding Industrieel Product Ontwerpen heeft flexibel onderwijs ontwikkeld waarin studenten een eigen inbreng hebben. Lees hier meer over de resultaten en geleerde lessen.
> Contactpersoon: Mark Smit
Je checkt tijdens de les of studenten de lesstof beheersen, zodat je de didactiek kunt aanpassen voor de studenten die dat nodig hebben.
Ontwikkelingsgericht toetsen
Met deze interactieve quiz kom je er achter hoe ipsatief, ofwel ontwikkelingsgericht, beoordelen bij de opleiding Communicatie & Multimedia Design werkt en hoe het kan bijdragen aan het bevorderen van een inclusieve leeromgeving.
> Contactpersoon: Isabella Voskuijl
Je vergroot de betrokkenheid en motivatie van studenten en je versterkt hun bewustzijn en zelfvertrouwen.
Creatieve inclusieve werkvormen
Docenten en studenten van de Willem de Kooning Academie ontwikkelden in experiment Illustratie 1.1 tools die eerstejaarsstudenten helpen om zich comfortabel te voelen om deel te nemen aan discussies, te leren luisteren naar anderen en meer inzicht in en begrip te krijgen voor andere perspectieven. Bekijk hier de PDF.
> Contactpersoon: Anne Weijers
Online saamhorigheid
Gedurende de COVID-19 periode experimenteerden docenten van de Willem de Kooning Academie met online tools om een ‘brave space’ te creëren, waarin alle studenten mee kunnen doen in de lessen. Bekijk hier de opzet van het experiment en ervaringen van docenten en studenten met de tools. Onder andere een richtlijn voor peer feedback en verschillende inclusieve manieren om de chatfunctie te gebruiken (in Engels).
> Contactpersoon: Rosa Pons
Onverwachte ontmoetingen
In dit experiment gingen tweedejaars studenten van de Docentenopleiding beeldende kunst en vormgeving in gesprek met diverse Rotterdammers. De ontmoeting met een onbekende ander stond centraal. De verhalen die uit de gesprekken kwamen, vertaalden ze naar een artistieke interventie. Lees hier meer over de wiki die is ontwikkeld, zodat je zelf ook onverwachte ontmoetingen kan realiseren.
> Contactpersoon: Ellen Oosterwijk
Practice what you teach
Doel van experiment Practice what you teach bij Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn was versterken van zelfregulerende vaardigheden bij studenten én docenten. Lees hier het theoretisch onderbouwde model met praktische vragen om het toe te kunnen passen.
> Contactpersoon: Saskia Lavooij
Storytelling
Storyteller, docent en onderzoeker Saskia Klinkenberg heeft in een serie experimenten onderzocht hoe en waar in het curriculum verhalen gebruikt kunnen worden. Dit gaat zowel over verhalen van studenten over de ontwikkeling die zij doormaken als over verhalen van cliënten, patiënten en klanten. Saskia heeft bij verschillende opleidingen binnen en buiten de hogeschool workshops over de implementatie van storytelling in het curriculum gegeven. Lees hier meer over hoe verhalen inzicht geven, verbinden en impact maken.
> Contactpersoon: Saskia Klinkenberg
Je geeft aandacht aan jouw relatie met de studenten zodat zij zich gezien voelen.
Beter leren doceren met theater
Startende docenten kregen in het experiment ‘Dwars door de vierde wand’ de kans om met theater- en improvisatielessen beter te leren doceren. De vierde wand is een denkbeeldige wand in het theater tussen het publiek en het podium. Lees meer over dit experiment.
> Contactpersoon: Monique van den Heuvel
Creatieve inclusieve werkvormen
Docenten en studenten van de Willem de Kooning Academie ontwikkelden in experiment Illustratie 1.1 tools die eerstejaarsstudenten helpen om zich comfortabel te voelen om deel te nemen aan discussies, te leren luisteren naar anderen en meer inzicht in en begrip te krijgen voor andere perspectieven. Bekijk hier de PDF.
> Contactpersoon: Anne Weijers
Eerste 100 dagen
Docenten van International Business bedachten samen met studenten en collega’s van Studentenwelzijn een programma van extra curriculaire workshops om studenten op gang te helpen in de eerste 100 dagen. Lees hier hun ervaringen en de vijf stappen die jij ook kan nemen met je collega’s om een soortgelijk programma op te zetten.
> Contactpersoon: Jimera Koorndijk
Inclusieve didactiek en pedagogiek bij Willem de Kooning Academie
Docenten van de Willem de Kooning Academie hebben een training ontwikkeld, de ‘inclusive learning journey’, waarin docenten en studenten samen onderzoek doen naar Diversiteit & Inclusie (D&I) thema’s die zij zelf relevant vinden. Tijdens de bijeenkomsten behandelden de trainers ook onderwerpen die relevant zijn voor iedereen die zich bezighoudt met D&I. Lees hier meer over het ontstaan en de invulling van de ‘learning journey’.
> Contactpersoon: Evita de Roode en Herman Duchenne
Do's en don'ts bij online onderwijs
De COVID-19 periode dwong alle docenten van Hogeschool Rotterdam en daarbuiten om online les te geven. Docenten van Rotterdam Business School besloten om samen met studenten te onderzoeken wat wel en niet werkt bij online onderwijs. De studenten maakten een infographic met do’s en don’ts voor online onderwijs. Tot slot werd docent Annelies geïnterviewd in de podcast ‘Blokkie blended’ over tips voor online binding.
Ook na de periode van vrijwel alleen online onderwijs konden docenten hun geleerde lessen blijven toepassen. Hiervoor maakten de docenten een poster, die je ook op kunt hangen in je eigen docentenkamer om het gesprek hierover op gang te brengen.
> Contactpersoon: Suzanne Fagel
Online saamhorigheid
Gedurende de COVID-19 periode hebben docenten van de Willem de Kooning Academie geëxperimenteerd met online tools om een ‘brave space’ te creëren, waarin alle studenten mee kunnen doen in de lessen. Bekijk hier de opzet van het experiment en ervaringen van docenten en studenten met de tools. De docenten hebben een richtlijn voor peer feedback opgesteld en verschillende manieren beschreven om de chatfunctie te gebruiken (in het Engels).
> Contactpersoon: Rosa Pons
Ontwikkeling pedagogische vaardigheden door socratisch gesprek
Docenten van Rotterdam Business School voerden socratische gesprekken over pedagogische momenten in the international classroom: de onverwachte momenten in de klas waar je onmiddellijk moet reageren. Cheryl Gerretsen en Sofie Smeets vertellen in dit filmpje over de resultaten. Deelnemers merkten dat hun pedagogische vaardigheden toenamen en dat hun interculturele communicatie verbeterde. Deze methode voor professionalisering en teambuilding is ook online toe te passen. Lees meer.
> Contactpersoon: Cheryl Gerretsen en Sofie Smeets
STERKplaats
Experiment STERKplaats werken docenten Social Work en Ergotherapie samen met ervaringsdeskundigen. Lees hier de eerste lessons learned en theoretische basis bij deze samenwerking.
> Contactpersoon: Conny van Oudheusden
Samen leren leven, (ook) op school
Dit experiment van de opleiding Communicatie combineerde storytelling en dialoog om voor studenten belangrijke issues en taboes bespreekbaar te maken. Agaath beschrijft de aanleiding en de start van het experiment in een brief aan een van haar studenten. Lees hier meer over het vervolg ervan.
> Contactpersoon: Agaath Flikweert
Student voice
Experiment Student Voice bevorderde diverse student gestuurde initiatieven om inclusiviteit op Hogeschool Rotterdam te vergroten. In het hogeschoolbrede keuzevak dat in 2 jaar experimenteren is ontwikkeld, begeleiden docenten door middel van actieonderzoek de initiatieven van de studenten. Studenten kiezen zelf op welke manier ze Hogeschool Rotterdam inclusiever willen maken. Lees hier de achtergronden van het experiment en tips & tools van studenten en docenten over studentparticipatie.
> Contactpersonen: Marjolijn Schouten en Suzanne Fagel
Theaterdialogen
In experiment Pedagogisch Lab is met studenten Hogeschool Rotterdam Business School en Instituut voor Gezondheidszorg onderzocht hoe het komt dat de klaslokalen na Corona zo leeg blijven. In theaterdialogen schetsen studenten waarom ze niet meer naar school komen en welke oplossingen zouden kunnen werken.
> Contactpersonen: Monique van den Heuvel en Mieke de Wit
Verhalen op school
Drie docenten van verschillende opleidingen onderzochten een inclusieve leeromgeving door in gesprek te gaan met andere docenten en studenten over inclusie en exclusie. Luister hier hun podcast ‘Het Ongemak, in welke bubbel zit JIJ dan?’. En lees hier enkele quotes uit de podcast.
> Contactpersonen: Agaath Flikweert, Jantien Slob, Sofie Smeets
Werken aan weerbaarheid
De opleiding Verpleegkunde zet verbindende communicatie in om de weerbaarheid van studenten te vergroten. In het experiment deden zowel docenten, studenten als praktijkopleiders mee aan de training verbindende communicatie. Lees hier meer.
> Contactpersoon: Susan Jedeloo
Zoeken naar sterkere verbinding
Bij de opleiding Associate Degree Management zijn collega’s samen voor de klas gaan staan om de binding met de student te vergroten. Lees hier hun ervaringen met co-teaching.
> Contactpersoon: Diana van Ierland-Kouwenberg
Je houdt rekening met diversiteit van studenten zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van de toets.
Beelddenken
Studenten Masteropleiding Begeleidingskunde zijn regelmatig goed in het vak, maar hebben moeite om er over te schrijven. Het experiment Beelddenken onderzocht hoe docenten van deze masteropleiding studenten ruimte kunnen geven voor beeld-argumentatie in werk, werkstukken en beoordeling daarvan. Lees hier over de geleerde lessen.
> Contactpersoon: Michiel de Ronde
Ontwikkelingsgericht toetsen
Met deze interactieve quiz kom je er achter hoe ipsatief, ofwel ontwikkelingsgericht, beoordelen bij de opleiding Communicatie & Multimedia Design werkt en hoe het kan bijdragen aan het bevorderen van een inclusieve leeromgeving.
> Contactpersoon: Isabella Voskuijl
Storytelling
Storyteller, docent en onderzoeker Saskia Klinkenberg heeft in een serie experimenten onderzocht hoe en waar in het curriculum verhalen gebruikt kunnen worden. Dit gaat zowel over verhalen van studenten over de ontwikkeling die zij doormaken als over verhalen van cliënten, patiënten en klanten. Saskia heeft bij verschillende opleidingen binnen en buiten de hogeschool workshops over de implementatie van storytelling in het curriculum gegeven. Lees hier meer over hoe verhalen inzicht geven, verbinden en impact maken.
> Contactpersoon: Saskia Klinkenberg
Toetsen in keuzevrijheid
De opleiding Industrieel Product Ontwerpen heeft flexibel onderwijs ontwikkeld waarin studenten een eigen inbreng hebben. Lees hier meer over de resultaten en geleerde lessen.
> Contactpersoon: Mark Smit
Sommige studenten hebben wat meer of anders nodig bij aanvang van hun studie.
Een goede start
Bij de Lerarenopleiding Wiskunde kreeg meer dan 50% van de studenten een negatief bindend studieadvies. Het doel van het experiment was dan ook om dit te voorkomen. Docent Job Rood ging met collega’s aan de slag met curriculumsampling, zodat studenten vooraf al een beeld krijgen van de opleiding. Bekijk hier hoe dit proces eruit zag. Bekijk dit filmpje over de opzet van het succesvolle experiment: het slagingspercentage is gestegen van 50% naar 90% voor het eerste onderwijsblok.
> Contactpersoon: Job Rood
Eerste 100 dagen
Docenten van International Business bedachten samen met studenten en collega’s van Studentenwelzijn een programma van extra curriculaire workshops om studenten op gang te helpen in de eerste 100 dagen. Lees hier hun ervaringen en de vijf stappen die jij ook kan nemen met je collega’s om een soortgelijk programma op te zetten.
> Contactpersoon: Jimera Koorndijk
Goed van start
Ineke Paulus – de Mooij, docent bij de Associate Degreeopleiding ICT Service Management, zag dat hun studenten soft skills zoals manier van communiceren en leidinggeven aan je eigen ontwikkeling, niet altijd vanzelf ontwikkelden. Ineke: “We vermoedden dat studenten dit uitdagend vinden en daardoor dreigden uit te vallen. In het experiment onderzochten we of docenten met ondersteunende feedback en een gevoel van verbondenheid creëren hierop invloed konden uitoefenen. We wilden de studenten daarmee uitdagen om verder te komen in hun opleiding.” Ineke en collega’s hebben met succes studenten die tegenslag ondervonden aangemoedigd en geïnspireerd.
Bekijk hier de ervaringen van studenten en tips van docenten.
> Contactpersoon: Ineke Paulus – de Mooij
Studenten staan steviger in hun schoenen en ze kunnen hun studie succesvoller doorlopen.
Beelddenken
Studenten Masteropleiding Begeleidingskunde zijn regelmatig goed in het vak, maar hebben moeite om er over te schrijven. Het experiment Beelddenken onderzocht hoe docenten van deze masteropleiding studenten ruimte kunnen geven voor beeld-argumentatie in werk, werkstukken en beoordeling daarvan. Lees hier over de geleerde lessen.
> Contactpersoon: Michiel de Ronde
Coachplus
Experiment coachplus bij Logopedie had als doel om leerbelemmeringen te achterhalen en te coachen naar effectief leergedrag. Lees hier hoe je dit in een opleiding kunt toepassen.
> Contactpersoon: Monique Oudes
Gelukskunde
In experiment gelukskunde is de minor Happy@work geschikt gemaakt voor alle studenten en medewerkers. Lees hier het artikel over aanpak en opbrengsten, o.a. De Gouden Lijst, een handleiding tot een gelukkiger leven.
Intervisie voor technici
Docenten en studenten van opleiding Maritieme Techniek leerden samen om te reflecteren, waardoor ze soft skills ontwikkelden die in het beroep worden gevraagd. Lees hier de tips om technici te leren reflecteren.
> Contactpersoon: Marleen ter Huurne
Studiesucces en studiegeluk
In het experiment ‘Studiesucces en studiegeluk’ hebben docenten van Industrieel Product Ontwerp neurowetenschappelijke inzichten gebruikt om studiesucces en studiegeluk te verhogen bij hun studenten. Bekijk de documenten op deze pagina over de opgedane inzichten en hoe ze deze ingezet hebben voor hun studenten én voor curriculumontwikkeling.
> Contactpersoon: George Hlavacs
Werken aan weerbaarheid
De opleiding Verpleegkunde zet verbindende communicatie in om de weerbaarheid van studenten te vergroten. In het experiment deden zowel docenten, studenten als praktijkopleiders mee aan de training verbindende communicatie. Lees hier meer.
> Contactpersoon: Susan Jedeloo
Docenten en studenten delen permanent kennis en ervaringen om het onderwijs inclusiever te maken.
Beter leren doceren met theater
Startende docenten kregen in het experiment ‘Dwars door de vierde wand’ de kans om met theater- en improvisatielessen beter te leren doceren. De vierde wand is een denkbeeldige wand in het theater tussen het publiek en het podium. Lees meer over dit experiment.
> Contactpersoon: Monique van den Heuvel
Ontwikkeling pedagogische vaardigheden door socratisch gesprek
Docenten van Rotterdam Business School voerden socratische gesprekken over pedagogische momenten in the international classroom: de onverwachte momenten in de klas waar je onmiddellijk moet reageren. Cheryl Gerretsen en Sofie Smeets vertellen in dit filmpje over de resultaten. Deelnemers merkten dat hun pedagogische vaardigheden toenamen en dat hun interculturele communicatie verbeterde. Deze methode voor professionalisering en teambuilding is ook online toe te passen.
> Contactpersoon: Cheryl Gerretsen en Sofie Smeets
PLG bèta didactiek en pedagogiek
In de professionele leergemeenschap (PLG) bètadidactiek verkende een aantal docenten uit het techniekdomein (denk aan de opleidingen bouwkunde, Associate Degree Internet of Things, Maritiem Officier en Lerarenopleiding biologie) hoe het niveau van pedagogiek en didactiek in het technisch domein verhoogd kan worden. Lees meer over de opzet van de PLG en over exacte vakdidactiek.
> Contactpersoon: Ineke Paulus
PLG bij de lerarenopleidingen
Studenten en docenten deden samen praktijkonderzoek naar inclusief online onderwijs in een professionele leergemeenschap (PLG) bij de lerarenopleiding, cluster Talen. Lees hier meer over hoe lerarenopleiders samen met de leraren in opleiding via lesson study samen onderzoek deden. Bij een lerarenopleiding ontstaat hierbij een win-win situatie: er ontstaan inzichten die zowel het onderwijs voor de betrokken studenten als voor hun leerlingen kan verbeteren.
> Contactpersoon: Jeroen Rozendaal
PLG met docenten én studenten
Bij de opleiding Chemie experimenteerde hoofddocent Joris Berding vier jaar achter elkaar met het opzetten en continueren van een professionele leergemeenschap (PLG). Lees hier over deze experimenten. Wil je zelf een inclusieve PLG opstarten, dan raden we dit stappenplan aan. Lees hier een artikel waarin Joris Berding vertelt op welke manier het werken in een PLG bijdraagt aan het inclusiever werken met collega’s.
> Contactpersoon: Joris Berding
STERKplaats
In het experiment STERKplaats werken docenten Social Work en Ergotherapie samen met ervaringsdeskundigen. Lees hier de eerste lessons learned en theoretische basis bij deze samenwerking.
> Contactpersoon: Conny van Oudheusden
Studenten krijgen een verantwoordelijkheid in het ontwerpen van inclusief onderwijs of het inclusiever maken van de leeromgeving.
Inclusieve didactiek en pedagogiek bij Willem de Kooning Academie
Docenten van de Willem de Kooning Academie hebben een training ontwikkeld, de ‘inclusive learning journey’, waarin docenten en studenten samen onderzoek doen naar Diversiteit & Inclusie (D&I) thema’s die zij zelf relevant vinden. Tijdens de bijeenkomsten behandelden de trainers ook onderwerpen die relevant zijn voor iedereen die zich bezighoudt met D&I. Lees hier meer over het ontstaan en de invulling van de ‘learning journey’.
> Contactpersonen: Evita de Roode en Herman Duchenne
Student coaching in Werkplaats IPD
Studenten geven een waardevol én essentieel perspectief om de leeromgeving inclusiever te maken. Door in de WERKplaats Inclusieve Pedagogiek & Didactiek óók studenten de experimenten mee te laten begeleiden, wordt dit perspectief aan vrijwel elk experiment toegevoegd. Lees verder om meer te leren over gelijkwaardige samenwerking tussen docent en student.
> Contactpersonen: Marja Poulussen en Marjolijn Schouten
Student voice
Experiment Student Voice bevorderde diverse student gestuurde initiatieven om inclusiviteit op Hogeschool Rotterdam te vergroten. In het hogeschoolbrede keuzevak dat in 2 jaar experimenteren is ontwikkeld, begeleiden docenten door middel van actieonderzoek de initiatieven van de studenten. Studenten kiezen zelf op welke manier ze Hogeschool Rotterdam inclusiever willen maken. Lees hier de achtergronden van het experiment en tips & tools van studenten en docenten over studentparticipatie.
> Contactpersonen: Marjolijn Schouten en Suzanne Fagel
Overige artikelen
In de loop der tijd zijn verschillende artikelen geschreven over studentparticipatie bij Hogeschool Rotterdam.
“We zijn in het diepe gesprongen. Door alle gesprekken hebben we scherp naar onszelf leren kijken. We kregen met perspectieven te maken die zeker verhelderend waren, maar die vaak ook wel voor verwarring zorgden. Een inclusieve wereld is er nog lang niet.”