Arbeidsmarkt
1,5 jaar na afstuderen
Werkloos
Werk op niveau
Opbouw
Hoe is de opleiding opgebouwd?Indeling van de jaren
IPO in Rotterdam start met twee basisjaren, waarin je:
- leert hoe je producten ontwerpt in ontwerpprojecten;
- kennis en vaardigheden opdoet in cases;
- je persoonlijk ontwikkelt in identity-weken.
Daarna volgen twee specialisatiejaren waarin je jezelf verder ontwikkelt als productontwerper. Dat doe je in een oriëntatiestage, een verdiepingssemester, een minor en een afstudeerstage.
We besteden bij IPO zeer veel aandacht aan persoonlijke begeleiding, zowel online als offline. In elke onderwijsweek spreek je meerdere docenten over je resultaten en werk je samen met andere studenten in kleine leerteams.
De vijf IPO-competenties
Tijdens de opleiding groei je in vijf competenties. Die moet je beheersen als afgestudeerd industrieel product ontwerper. In elk project dat je doet word je begeleid en beoordeeld op deze vijf competenties.
- Analyseren: verzamelen van informatie over het ontwerpprobleem: opzoeken, onderzoeken, observeren, eisen opstellen, prioriteiten stellen.
- Ontwerpen: genereren van ontwerpoplossingen: brainstormen, schetsen, bouwen, vastleggen.
- Verifiëren: testen van je ontwerp: uitproberen, testen en controleren.
- Regie voeren: regie voeren over het proces: plannen, organiseren, beslissingen nemen, communiceren en samenwerken.
- Leren: nieuwe dingen leren, fouten maken en jezelf verbeteren.
Het eerste jaar
Je eerste week start met een identity-week waarin je IPO, je medestudenten en het eerstejaars docententeam leert kennen. Later volgen nog vier identity-weken waarin je je persoonlijke identiteit als ontwerper ontwikkelt middels keuzeactiviteiten, excursies, lezingen en coaching. Bezoek de Dutch Design Week, maak je eigen 3D-printer of verbeter je schetsvaardigheden.
Meteen daarna start je eerste ontwerpopdracht en ga je aan de slag met ontwerpprojecten voor echte opdrachtgevers. Je werkt individueel aan je eigen ontwerp binnen een groep van ongeveer vier medestudenten waarmee je samen brainstormt, modellen maakt en test. Ontwerp en fabriceer lamp uit gerecyclede elementen of bouw en test een hulpmiddel om 8 glazen en bekers op een festivalterrein naar je vrienden te brengen. Bij IPO beoordelen we je altijd op je individuele resultaten, ook als je samenwerkt in een team.
In één jaar werk je aan in totaal vier cases. Zo maak je een balanslamp, een fietscomputer en bestek. Daarin leer je meerdere kennisonderwerpen en vaardigheden die je meteen toepast in een eindopdracht: schetsen, onderzoeken, 3D-CAD, materialenkennis, technisch tekenen, modelbouw, ergonomie, informatie verzamelen van leveranciers en presenteren van resultaten.
Studielast eerste jaar
Je wekrt vier dagen per week bij IPO op school. Op enkele dagen zal dat alleen de ochtend of de middag zijn, op andere dagen de hele dag (9:20 – 17:00).
De rest is zelfstudie, zodat je ongeveer 35 – 40 uur per week met je studie bezig bent. Daarvoor kun je (ook op zaterdagen) in de algemene studieruimtes van de hogeschool terecht.
Ons onderwijs is erop gericht om je voortdurend aan het werk te houden, omdat er altijd ontwerpklussen, studie-opdrachten, lessen en bespreekmomenten zijn. Verwacht geen studie waarin je af en toe hard werkt voor de toetsweek en het dan weer een paar weken rustig aan kunt doen!
Na het eerste jaar
De opbouw van het tweede jaar is vergelijkbaar met die van het eerste. Twee projecten voor echte opdrachtgevers, zes kennis- en vaardigheidscases en vier identity-weken. Nu werk je zelfstandiger. Je leert zelf keuzes te maken en kennis te verzamelen. In de identity-weken werk je toe naar je praktijkstage.
In je derde jaar is het tijd om te laten zien wat je de afgelopen twee jaar hebt geleerd. Je gaat een half jaar bij een bedrijf of bureau aan de slag als ontwerpstagiair. Dat kan bij ontwerpbureaus (Spark, Fabrique, GBO, Flex), maar ook bij kleine, middelgrote of grote maakbedrijven zoals Hermeta, Vetus of Philips. En dat kan ook in het buitenland!
Na de stage verdiep je je technische kennis en je samenwerkvaardigheden in een teamcase door een (zelfgekozen) complex product in zijn geheel uit te werken. Daarnaast voer je een multidisciplinair project uit waarin je je verder specialiseert.
Het vierde jaar start met een minor die je kunt volgen binnen Hogeschool Rotterdam of daarbuiten. Bij IPO bieden we de minor Creative Engineering aan. Je leert om samen met gebruikers, opdrachtgevers en deskundigen tot creatieve productoplossingen te komen. Dat kan zowel individueel, in een klein team als in een multidisciplinair ontwerpbureau. Je kunt ook deelnemen aan onderzoeksprojecten van de hogeschool rondom stadsnatuur, zorgtechnologie, energietransitie of duurzaamheid.
Je rondt je studie af met een afstudeerstage in de praktijk, waarna je in het afstudeerassessment aantoont dat je over alle IPO-competenties beschikt. Afstudeerprojecten zijn bijvoorbeeld het ontwerpen van een daktent voor kleine auto’s, het aanpassen van een heetwaterkraan, zodat je er ook zeep mee kunt pompen of het ontwikkelen van een bordspel voor kinderen met autisme.
Keuze en begeleiding
Keuze
Bij IPO vinden we het belangrijk dat je studie aansluit bij jouw werkwijze en mogelijkheden. Daarom kun je altijd zelf kiezen aan welke projecten je wilt werken en voor welke opdrachtgever. Wij begeleiden je om te ontdekken wat voor soort ontwerper jij bent. Zo kun je – onder voorwaarden – zelfs al je eigen bedrijf starten tijdens je studie! Of projecten doen in een richting medische producten, duurzaamheid of de commerciële kant.
In het programma zit volop ruimte voor eigen activiteiten: werk je eigen productidee uit, leer nieuwe skills, organiseer een excursie of bezoek een lezing of tentoonstelling. Zo kun jij je ontwikkelen in de dingen die jij leuk vindt. En daar krijg je studiepunten voor.
Versnellen of vertragen
Als het om welke reden dan ook niet lukt om je studie in vier jaar af te ronden, is het in overleg mogelijk om bepaalde onderdelen te verplaatsen of aan te passen. Als door je vooropleiding of je studiehouding blijkt dat je je studie kun versnellen, dan bieden we de mogelijkheid om in overleg projecten uit te breiden of om onderwijs uit een hoger jaar te volgen.
Studeren met een functiebeperking
Heb je een functiebeperking en heb je daarvoor aanpassingen of voorzieningen nodig, dan biedt de hogeschool daarvoor verschillende mogelijkheden. Er zijn genoeg studenten met functiebeperkingen in de afgelopen jaren succesvol bij IPO afgestudeerd.
Stage lopen
In je derde jaar doe je een praktijkstage van een half jaar. Dat kan bij ontwerpbureaus (Spark, Fabrique, GBO, Flex) maar ook bij kleine, middelgrote of grote maakbedrijven zoals Hermeta, Vetus of Philips. Ook kun je stage in het buitenland lopen.
Voorbeelden van stagebedrijven
Minors
In de laatste fase van je opleiding is het tijd voor specialisatie en kennisverbreding. Jij mag kiezen of je een minor van IPO volgt, een minor van de andere technische opleidingen of elders binnen Hogeschool Rotterdam. Maar het mag ook een andere hogeschool zijn - sterker nog - je mag ook in het buitenland aan de slag. Er bestaan ook doorstroomminors die je overstap naar bepaalde masteropleidingen makkelijker maken. De keuze is aan jou.
Minor Creative Engineering
De minor Creative Engineering (CE) wordt door IPO aangeboden. Hierin werk je aan een eigen project of aan projecten voor opdrachtgevers. Onder intensieve begeleiding en in verbinding met andere minordeelnemers leer je om samen met gebruikers, opdrachtgevers en deskundigen te komen tot creatieve productoplossingen. Dat kan zowel individueel, in kleine teams als in een multidisciplinair ontwerpbureau. Je kunt ook meedoen aan onderzoeksprojecten van de hogeschool, bijvoorbeeld rondom stadsnatuur, zorgtechnologie, energietransitie of duurzaamheid.
De minor Creative Engineering wordt elk jaar door zo’n 70 studenten gevolgd. Ongeveer 1/3 vanuit IPO en de rest vanuit andere technische opleidingen. Dat levert een mooie mix van disciplines op waarin veel van elkaar geleerd wordt. Niet alleen heeft elke student andere kennis, maar ook een eigen werkmethode en cultuur. De minor wordt afgesloten met een feest. Iedereen is welkom bij de expositie van alle prototypes en de videopresentatie.
Andere minoren die door IPO-studenten vaak worden gevolgd zijn Technology for Care en Turning Concepts into Business.
Student van andere hogeschool?
Ben je student bij een andere hogeschool en wil je een minor bij Hogeschool Rotterdam volgen? Bekijk je mogelijkheden op Kiesopmaat.nl. De minors van Hogeschool Rotterdam duren een half jaar (september - februari) en leveren 30 EC (studiepunten) op.
Afstuderen
In het vierde jaar voer je een afstudeerproject van vijf maanden uit binnen een bedrijf. Onder bepaalde voorwaarden kun je ook in je eigen onderneming afstuderen. Je kunt je afstudeerstage afsluiten met een eindscriptie, maar ook met een portfoliopresentatie.
De negen kennisgebieden
Als afgestudeerd IPO'er heb je kennis over onderstaande negen kennisgebieden. Deze ontwikkel je in de kennis- en vaardigheidscases.
- Communicatie: schetsen, tekenen en visualiseren, verslagleggen en presenteren.
- Markt: Hoe wordt een product verkocht? Hoe sluit het product op de markt aan?
- Gebruik: Hoe wordt een product gebruikt? Hoe ontwerp je voor je gebruiker?
- Idee en concept: technieken om tot veel en creatieve oplossingen te komen. Technieken om vanuit een idee een productconcept te ontwikkelen.
- Vorm: producten een stijl en belevingswaarde meegeven, producten laten passen bij een doelgroep.
- 3D-CAD: ontwerpen in 3D en 2D vastleggen, maattekeningen, exploded views, bewegingssimulatie.
- Constructie: producten slim opbouwen zodat ze stabiel, sterk, licht, werkend en maakbaar zijn.
- Mechatronica: elektronica inbouwen in een product, ontwerpen met sensoren, motoren, bewegende delen.
- Materiaal en productie: de meest geschikte materialen en productietechnieken voor een ontwerp kiezen.
Internationale mogelijkheden
Vanaf het tweede jaar kom je in onze eigen projecten of workshops in het buitenland in contact met internationale studenten en opdrachtgevers. Het is - zolang corona geen roet in het eten gooit - mogelijk om in het buitenland stage te lopen of minorprogramma’s te volgen. Er is een jaarlijkse studiereis naar Sjanghai en een uitwisseling met IPO in Kortrijk (België). Zelfs in coronatijd doen we deze uitwisselingen, maar dan online! Ook besteden we aandacht aan 'internationalisation at home', waarin je kennis maakt met de verschillende nationaliteiten en culturen bij IPO en in Rotterdam zelf.
Vakken
Een indicatie van de vakken die je kunt verwachtenSemester 1
-
IPO Identity
IPO Identity
Je leert de studie en elkaar leren kennen in verschillende activiteiten en opdrachten.
-
Wiskunde
Wiskunde
We herhalen kort de voor IPO belangrijkste wiskunde-B onderwerpen. Na de toets in de derde week bepalen we of je die basis beheerst, of dat je nog een aantal lessen volgt om op niveau te komen.
-
Case: Chocolate Bar
Case: Chocolate Bar
Je ontwerpt en maakt een chocoladeproduct en de bijbehorende gietmal. Zo leer je de basis van schetsen, modellen maken in de werkplaats, materialen kiezen en je ontwerp presenteren.
Presentatie van ontwerp gietmal tijdens de les
-
Case: Lego
Case: Lego
Je creëert een nieuwe LEGO-set in 3D-CAD. Je leert de basis van 3D-modelleren en renderen (realistische afbeeldingen maken).
Schematisch LEGO ontwerp
-
Case: Power Tool
Case: Power Tool
Je haalt een elektrisch stuk gereedschap uit elkaar. Je bestudeert de onderdelen en plaatst deze op een displaybord. Je leert de basis van materialen, productietechnieken, componenten, duurzaamheid en de productopbouw.
Bovenaanzicht onderdelen boormachine
-
Project 1
Project 1
In de eerste drie weken loop je het ontwerpproces door met een eenvoudige opdracht. Je krijgt een weektraining analyseren, ontwerpen en verifiëren. Daarna ga je aan de slag met een nieuwe opdracht die je krijgt van een vierdejaars student. Je werkt in drie weken in een team van vier medestudenten naar een individueel eindontwerp.
Semester 2
-
IPO Identity
IPO Identity
Je doet verschillende keuzeactiviteiten waarmee je de wereld van het productontwerpen leert kennen en je je persoonlijke identiteit als ontwerper ontwikkelt.
-
Wiskunde
Wiskunde
Je wordt vaardig met wiskunde-onderwerpen die je nodig hebt bij het rekenen aan producten.
-
Case: Elektronisch meetproduct
Case: Elektronisch meetproduct
Je leert de basis van werken met elektronica. Je bouwt en test een elektronisch meetproduct met een sensor en een display in een behuizing. Je programmeert Arduino, ontwerpt de interactie en de behuizing.
-
Case: Bestek
Case: Bestek
Je ontwerpt een bestek voor een zelfgekozen horeca-omgeving. Je leert over productietechnieken, materalen, ontwerpschetsen, vormgeving en gebruik (ergonomie).
Voorbeeld ontworpen bestek
-
Case: Balance Light
Case: Balance Light
Je ontwerpt en bouwt een ‘balanslamp’. Je berekent of de lamp in evenwicht is. Je leert ook hoe je de lamp zo construeert dat het product licht, sterk en maakbaar is.
-
Project 2
Project 2
Je kiest een project uit voor een echte opdrachtgever en laat zien dat je bruikbare oplossingen kunt ontwerpen. Eerder ontwierpen studenten een verpakking voor een Moooi lamponderdeel, ontwikkelde ze een modulaire kit die kinderen kennis laat maken met robots voor BYOR of maakte ze een transportmethode om wijnflessen voor wijnhandel Wijnwerk mee te nemen op de fiets.
Semester 3
-
IPO Identity
IPO Identity
Je kijkt terug op het eerste jaar en maakt een plan voor dit jaar. Je voert zelf bedachte keuze-activiteiten uit zoals eigen ontwerpprojecten, lezingen, leren van vaardigheden of lezen van boeken.
-
Case: Wekker
Case: Wekker
Je ontwerpt een behuizing voor een wekker. Je leert hoe je een kunststof behuizing ontwerpt, in 3D-CAD modelleert en hoe je er 2D werktekeningen en presentatievisuals van maakt.
-
Case: Metalen speeltoestel
Case: Metalen speeltoestel
Je ontwerpt een metalen speeltoestel. Je leert hoe je dat berekent en construeert zodat het veilig en sterk is. Je modelleert in 3D-CAD en berekent de kostprijs. Je maakt een fysiek model van de zitting met behulp van lasersnijden.
-
Case: Handgereedschap
Case: Handgereedschap
Je ontwerpt een schuurmachine voor een nieuwe gebruikersgroep met specifieke gebruikswensen. Je bepaalt de vormgeving van de behuizing en de onderdelen. Zo leer je over ergonomie, vormgeving en 3D-CAD.
-
Project 3
Project 3
Je kiest een project uit voor een echte opdrachtgever en laat zien dat je bruikbare oplossingen kunt ontwerpen.
Semester 4
-
IPO Identity
IPO Identity
Je bereidt je voor op stage. Je maakt een portfolio, praat met eerdere stagiairs en benadert bedrijven.
-
Case: Design Fles
Case: Design Fles
Je ontwerpt een fles voor een vloeistof voor een bepaalde klantengroep (bijv. zonnebrandolie voor agrariërs). Je ontwerp de fles en etiket en modelleert dit in 3D-CAD. Zo leer je over surface modelling, marketing en grafisch design.
-
Case: Perforator
Case: Perforator
Je vertaalt een metalen perforator naar een van kunststof, met behoud van de functie. Zo leer je over sterkteberekeningen, ontwerpen in kunststof, 3D-Printen, biomimicry en vormgeving.
-
Case: Zitmeubel
Case: Zitmeubel
Je ontwerpt een zitmeubel voor een specifieke buitenruimte. Zo leer je over het inpassen van een product aan de omgeving en het gebruik. Bijna alles wat je in de eerdere cases hebt geleerd komt in deze case terug.
-
Project
Project
Je kiest een project uit voor een opdrachtgever en laat zien dat je een product kunt uitwerken zodat het produceerbaar is.
Semester 5
- IPO Identity
-
Praktijkstage
Praktijkstage
Je loopt stage bij een maakbedrijf of een ontwerpbureau, past je geleerde kennis toe en leert nieuwe vaardigheden. Je maakt een plan van wat je wil leren en laat zien waarin je bent gegroeid.
Semester 6
-
IPO Identity
IPO Identity
Je bereidt je voor op je specialisatie en kiest welke minor daarbij past.
-
Case: Mechatronisch product
Case: Mechatronisch product
In een team van drie tot vier medestudenten ontwerp je een product dat een bepaalde functie automatisch uitvoert, bijvoorbeeld een dispenser voor kattenvoer. Je werkt dit product helemaal uit tot productietekeningen. Denk aan het werken aan complexe CAD-modellen, het inkopen van onderdelen en het construeren van je apparaat.
-
Teamproject
Teamproject
In een team van vier studenten voer je een opdracht uit voor een opdrachtgever, vaak samen met teams studenten vanuit andere opleidingen. Je leert samenwerken met stakeholders, werkplannen verdelen, offertes uitbrengen, overleg voeren en werk opleveren.
Semester 7
-
Minor
Minor
Op basis van je specialisatie en toekomstbeeld kies je één van de minoren binnen of buiten de hogeschool. Bij IPO kun je de minor “Creative Engineering” volgen.
-
IPO Identity
IPO Identity
Je bereidt je voor op je afstudeerproject door bedrijven te zoeken, je portfolio te updaten en een projectplan te maken.
Semester 8
-
Afstuderen
Afstuderen
Je doet een passende afstudeeropdracht bij een bedrijf en voert deze grotendeels zelfstandig uit. In het eindassessment bewijs je dat je alle IPO-competenties beheerst.
Binnen de opleiding IPO is er voor alle studenten ruimte om te excelleren, bijvoorbeeld binnen de projecten.
Als je je wilt specialiseren of verdiepen, heb je daar binnen ons reguliere onderwijsprogramma zeer veel andere mogelijkheden voor:
- In het ontwerponderwijs kun je altijd kiezen uit meerdere opdrachten, waaronder extra uitdagende.
- Onder voorwaarden kun je afstuderen op je eigen product of in je eigen bedrijf.
- In de kennis- en vaardighedencases wijzen we je de weg naar de hogere kennisniveaus of extra leermogelijkheden.
- In minors en derdejaarsprojecten kun je deelnemen aan diverse multidisciplinaire projecten.
- In de IDE(Identity)-leerlijn kun je een grote hoeveelheid activiteiten ontplooien die je helpen specialiseren of doorontwikkelen.
Desgewenst kun je aan het eind van je studie wel deelnemen aan het door de hogeschool georganiseerde honours-assessment. Dat levert je de diploma aantekening Honours Degree op.
Bekijk meer informatie over het Honoursprogramma
Onderwijsvorm
Hoe is het onderwijs ingericht?- Praktijk
- Theorie
- Keuzeruimte
- Begeleiding
- Praktijk
- Theorie
- Keuzeruimte
- Begeleiding
- Praktijk
- Theorie
- Keuzeruimte
- Begeleiding
- Praktijk
- Theorie
- Keuzeruimte
- Begeleiding
Na je studie
Wat kun je doen na de opleiding?Na je afstuderen
Gefeliciteerd! Je hebt je Bachelor of Science (BSc) gehaald. Deze titel mag je achter je naam voeren. Je kunt er ook voor kiezen de titel Ingenieur (ing.) vóór je naam te zetten.
Ook ontvang je bij je diploma een diplomasupplement met een DS-label. Met dit Engelstalige document kun je de waarde van je diploma eenvoudiger aantonen in het buitenland bij de toelating tot een vervolgstudie of bij het vinden van een baan.
Heb je het Honoursprogramma gevolgd? Dan krijg je ook een honours degree, waarmee je je doorzettingsvermogen en extra kennis kunt aantonen.
Beroepsbeeld
Als industrieel productontwerper kun je in ontwerpbureaus of productiebedrijven voor verschillende beroepsrollen kiezen, zoals product engineer, productontwerper, projectmanager, productonderzoeker of test engineer (research & development).
Je werkt veel samen met mensen met een andere opleiding. Daarom zijn, naast je technische kennis, communicatieve en organisatorische vaardigheden erg belangrijk. In de bedrijven die consumentenproducten produceren werken bijvoorbeeld vaak ook werktuigbouwkundigen, IT’ers of elektrotechnici. Ook werken er mensen met een bedrijfskundige of marketingopleiding.
Als industrieel productontwerper krijg je steeds meer te maken 3D-printtechnieken voor onderdelen die precies daar kunnen worden gemaakt waar ze nodig zijn. Ook worden producten steeds ‘slimmer’, wat betekent dat je steeds meer samen gaat werken met elektronica-ontwerpers en ICT’ers en daar als ontwerper ook steeds meer verstand van zult moeten hebben.
Product ontwerpen wordt ook steeds internationaler: je zult steeds meer gaan samenwerken met ontwerpers, klanten en specialisten uit andere landen. Het beheersen van goede communicatie-skills, online en offline, wordt daardoor steeds belangrijker.
Beroepen
Afgestudeerden gaan vooral werken bij kleine en middelgrote ‘maakbedrijven’ die enorm veel verschillende producten ontwikkelen voor verschillende markten, van super-specialistische medische instrumenten tot speelgoed voor kleuters. IPO’ers werken ook bij grote bedrijven als Philips of Lely. Sommigen starten een eigen bedrijf of gaan in een heel andere branche aan de slag waar behoefte is aan technische creativiteit en organisatievermogen.
Enkele voorbeelden van beroepen zijn:
Product engineer
Als product engineer bij een productiebedrijf of ontwerpbureau ben je bezig met het uitwerken van een productontwerp tot een productieklaar product. Hier zet je je ontwerpvaardigheden in om slimme, technische oplossingen te bedenken en uit te werken. Je werkt samen met vormgevers, producenten en technische specialisten.
Productontwerper
Als productontwerper bij een productiebedrijf of een ontwerpbureau ben je bezig met het ontwerpen van producten van analyse tot en met prototype. In dit beroep zet je je ontwerpvaardigheden in (denk hierbij aan creatief vermogen, visualiseren en prototyping) om tot een goed, technisch uitgewerkt, productontwerp te komen. Je praat met klanten, gebruikers en verkopers en werkt samen met product engineers en andere technische specialisten.
R&D ingenieur
Als R&D-ingenieur werk je binnen een bedrijf aan het onderzoeken en testen van bepaalde producten, materialen of productietechnieken. Je werkt samen met technische specialisten en andere productontwerpers of -engineers.
Project manager
Veel IPO-ingenieurs groeien na verloop van tijd door als projectmanager, waar ze een team ontwerpers en andere projectleden aansturen bij het ontwerpen en realiseren van producten. Vaak blijven ze daarbij zelf ook ontwerpen.
Zelfstandig ondernemer
Je kunt na en zelfs al tijdens je studie kiezen om zelfstandig aan de slag te gaan met het ontwikkelen van een eigen product of het starten van een eigen ontwerpbureau. Je werkt voor of met klanten, andere ontwerpers, vormgevers, producenten, gebruikers, financiers, verkopers, enzovoort.
Doorstuderen
Na het afronden van de bacheloropleiding Industrieel Product Ontwerpen kun je doorstromen naar verschillende universiteiten of hbo-masters. Om een tweejarige masteropleiding aan een van de technische universiteiten (bijvoorbeeld Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft) te beginnen, moet je daar eerst een toelatingstoets doen, waarna je een schakeljaar of -semester moet volgen. Vaak worden er ook eisen gesteld aan je behaalde cijfers bij IPO. Masterprogramma’s bij andere universiteiten (bijvoorbeeld op het gebied van bedrijfskunde of duurzaamheid) zijn meestal toegankelijk zonder schakelprogramma en duren vaak korter dan twee jaar. Dat geldt ook voor de meeste hbo-masterprogramma’s. Sommige masterprogramma’s zijn ook te volgen in deeltijd, zodat je ernaast kunt werken.