- Cultuurverschillen spelen een rol bij gezondheidsongelijkheid
- Denkkader voor cultuurverschillen: een westerse cultuur tegenover een niet-westerse cultuur
- Een niet-westerse cultuur is collectivistisch gericht op familie/groepswaarden
- De westerse cultuur is gericht op individualistische waarden
- Vaak onbewust denkkader voor duiden gezondheidsongelijkheid
Er worden vaak culturele factoren aangehaald om ongelijkheid in gezondheid en zorggebruik bij oudere migranten te verklaren. Gezondheidsongelijkheid wordt dan gezien als het gevolg van een verschil tussen de cultuur in migrantenfamilies met die in de dominante Nederlandse samenleving. De verschillen worden meestal benaderd vanuit een oppositie: een westerse cultuur, zoals die in de Nederlandse samenleving, tegenover een niet-westerse cultuur, zoals die in de herkomstlanden van veel migrantengroepen.
De niet-westerse cultuur van migranten is in dit denkkader gericht op collectivistische waarden: familierelaties en de eigen etnische groep zijn de belangrijkste kernwaarden van waaruit individuen richting geven aan hun leven. De nadruk ligt op loyaliteit aan relaties in de familie: respect en zorgplicht voor ouderen, vaststaande hiërarchische gezinspatronen zoals oudste zonen die besluiten over het welzijn van familieleden en vrouwelijke familieleden die familiezorg naar zich toe geschoven krijgen. Eer en schaamte spelen een belangrijke rol in de familie. Er is angst voor gezichtsverlies van de familie naar de buitenwereld bij tegenslag in het leven. Op ernstige ziekten berust een taboe, met name psychische aandoeningen zoals dementie. Dat is dan ook reden om professionals te weren als pottenkijkers. Daarnaast is de voorstelling dat eigen (religieuze) interpretaties worden gegeven aan (m.n. psychische) ziekten zoals bovennatuurlijke krachten en lotsbestemming.
In de westerse cultuur is volgens dit denkkader alles anders. Daar bepalen individuen autonoom, los van familiewaarden, hoe zij hun persoonlijk leven invullen. Professionals hebben een belangrijke rol bij de verzorging van oudere familieleden zodat de kinderen zijn gevrijwaard van zorg en hun individuele levensdoelen ongehinderd kunnen najagen. Over ziekten wordt vrijuit gesproken in de familie, ook wanneer er een psychische aandoening is zoals dementie. Daarnaast is in de westerse cultuur biomedische professionele kennis leidend om ziekten te duiden en te behandelen.
Het oppositionele denkkader westerse cultuur versus niet-westerse cultuur is een vaak onbewust kader van waaruit gezondheidsongelijkheid bij oudere migranten wordt verklaard als het gevolg van een cultuurverschil.