“Met de leidraad willen we opleidingsteams echt concrete ideeën en handvatten bieden om met taal aan de slag te gaan en ze vooral ook inspireren,” vertelt Mirjam. De leidraad bevat daartoe een beknopte set 'uitvoeringsprincipes' - zeg maar: praktische toepassingsrichtlijnen - die niet alleen maar uitgelegd worden, maar ook voorzien zijn van toepassingsvoorbeelden ('good practices') uit verschillende opleidingsgebieden en van allerlei concrete tools. “Veel van deze voorbeelden en tools komen vanuit opleidingen van Hogeschool Rotterdam zelf, die al volop bezig zijn met de integratie van taal in hun curricula.” De leidraad en onderliggende kennisbasis zijn een themaspecifieke uitwerking van de onlangs gelanceerde generieke kennisbasis Samen werken aan onderwijskwaliteit en studentsucces. Dit document, van de Expertisegroep Onderwijskwaliteit, bundelt de expertise vanuit negen lectoraten en kenniskringen rondom leerprocessen en onderwijs. Mirjam: “Het is mooi als opleidingen de verbanden tussen de verschillende thema's en kennisbases kunnen zien. Heel veel thema's en uitvoeringsprincipes grijpen in elkaar”.
Verbinding van taal en beroep
De uitvoeringsprincipes die in de leidraad Taalbewust hoger onderwijs gepresenteerd worden, zijn gebaseerd op inzichten uit theoretisch en praktijkgericht onderzoek rondom taalontwikkeling, leren en taal-vakintegratie. Deze inzichten kun je terugvinden in de kennisbasis van het lectoraat Taabewust hoger onderwijs, die ook op de leidraadsite staat. De kennisbasistekst biedt de wetenschappelijke onderbouwing van de leidraad. Hij bevat ook de bevindingen uit een eigen literatuurreview die de expertisekring uitvoerde, naar effectieve vormen van taal-en-vakintegratie specifiek in het hoger onderwijs. Uit die studie komt naar voren dat de verbinding van taal met vakinhoud in het curriculum loont: het draagt niet alleen bij aan de taalvaardigheidsontwikkeling, maar ook aan de vakinhoudelijke kennisontwikkeling (het leren) van studenten. Mirjam: “De studie laat ook zien dat er veel verschillende manieren zijn waarop opleidingen die verbinding tot stand brengen. Dat is ook wat we in de leidraad proberen duidelijk te maken: dat er veel mogelijkheden zijn om taalbewust onderwijs vorm te geven.”
"Er zijn veel mogelijkheden om taalbewust onderwijs vorm te geven.”
Verschillende ingangen
De leidraad biedt meer dan didactische tips of formats voor taal- en vakintegratie, de opzet is breder. Want, zo stel Mirjam, taalbewust onderwijs gaat verder dan het niveau van een les of cursus, en van individuele docenten of studenten. Het draait bijvoorbeeld ook om inzicht in het gebruik van taal binnen het beroep en bij leren, of om een gedeelde visie en afspraken over de omgang met taal in de opleiding en de rol van verschillende betrokkenen daarbij. En om doorgaande leerlijnen en constructive alignment. “Dat zijn dus ook allemaal aspecten waarmee je aan de slag kunt om taalbewuster onderwijs te realiseren; verschillende mogelijke startpunten of ingangen, in aansluiting op wat aanspreekt, op jouw rol in de organisatie en op wat al gebeurt in de opleiding.”
(Steeds meer) good practices
Om te illustreren wat het werken met de uitvoeringsprincipes concreet inhoudt, worden ze zoals gezegd voorzien van good practices. Mirjam legt uit: “Er gebeurt al heel veel op het gebied van taal binnen de hogeschool. Ik vind het belangrijk om dat te krijgen. Er zijn bijvoorbeeld opleidingen die in de WERKplaats Taal een experiment hebben gedaan en daarmee verder zijn gegaan. Collega's en teams uit andere instituten kunnen veel hebben aan hun ervaringsverhalen: waar zijn ze begonnen, wat hebben ze concreet gedaan, wie waren betrokken, wat werkte wel of minder goed en waarom? Dat biedt mensen echt aanknopingspunten en inspiratie voor hun eigen aanpak.” Mirjam roept collega's die nog niet geportretteerd worden in de leidraad, maar wel al actief aandacht aan taal besteden, dan ook op om zich te melden. “Ik denk dat er nog veel meer gebeurt dan waar we nu zicht op hebben.”
De leidraadinhoud wordt de komende tijd nog uitgebreid, en het idee is dat aanvulling in de toekomst steeds door zal gaan. “We hopen op veel nieuwe good practices van opleidingen die met de uitvoeringsprincipes aan de slag gaan!”