Via Japan naar het kenniscentrum. Klinkt een beetje als via Keulen naar Parijs. Klopt dat?
‘Nou, dat valt wel. Japan is natuurlijk gewoon een moderne economie. Wel zijn daarin andere keuzes gemaakt dan dat wij hebben gemaakt. In Japan wordt meer vanuit het collectief gedacht, waar wij er toch wel meer individualistisch in staan. Dat maakt Japan een mooie spiegelwaar wij veel kunnen leren, vooral ook over onszelf. Japan is dan ook wel een beetje het voorland qua vergrijzing. De ervaringen die zij daarmee hebben opgedaan zijn zeker interessant in onze krappe arbeidsmarkt.’
Hoe kwam je bij deze studie?
‘Het welbekende ik wist niet zo goed wat ik wilde bracht me uiteindelijk bij deze studie. Het is namelijk heel breed ingestoken. Het gaat veel verder dan de taal. Het gaat over gedrag, maatschappij, geschiedenis, en politiek. Zo kwam ik ook in contact met politieke economie. En dat vond ik gelijk heel boeiend, juist door de reeks van keuzes die een economie inrichten. Dr. Shibata gaf politieke economie en heeft mij wel echt op dat pad gezet. Zo’n inspirerende vrouw die ook echt klaar stond voor haar studenten.
Nadat ik een half jaar in Japan heb gewoond trok ik de conclusie dat ik het land fantastisch vond, maar dat mijn toekomst niet in Japan lag. Mijn passie volgde ik via de master Global Political Economy. In de tussentijd startte ik als werkstagiair bij onderzoeksbureau Panteia.
Je kunt de beste organisaties inrichten en de mooiste technieken implementeren, maar zonder mensen kun je het allemaal niet realiseren.
En zo raakte je verknocht aan onderzoek?
‘Niet zomaar aan onderzoek, aan onderzoek naar maatschappelijke opgaves. Ik groeide door, eerst naar onderzoeksassistent en daarna naar onderzoeker. Het proberen, het experimenteren en de sociale gedrevenheid vind ik interessant. Wat is er nodig om een bepaald probleem aan te pakken? Op te lossen? Ik werkte bij Panteia aan veel leuke onderzoeken en ontdekte dat mijn voorkeur steeds meer kwam te liggen bij arbeidsmarktvraagstukken. We werken allemaal om te leven. Het is een belangrijk deel van het economisch systeem. Het zorgt voor bestaanszekerheid. Werken raakt enorm veel mensen en dingen. En er speelt veel zoals vergrijzing, maar ook de energietransitie en verduurzaming. Daar zijn vooral veel handjes voor nodig. Hetzijn ook vraagstukken die om keuzes vraagt. Niet alles kan. Maar hóe kunnen we mensen die deze keuzes moeten maken voldoende en gedegen informatie geven om dat te doen? En hoe ver ga je? Wanneer ben je goed genoeg geïnformeerd? Want op een gegeven moment moet je als verantwoordelijke ook in beweging komen. Keuzes durven maken en dus ook fouten durven maken.’
Waarom maakte je de overstap naar het kenniscentrum?
‘Ik heb echt een hele leuke tijd gehad bij Panteia en enorm veel geleerd. We konden daar altijd snel inspelen op de actualiteit. Maar bij een commercieel onderzoeksbureau willen opdrachtgevers vooral snel resultaat. Er is dus weinig tijd en veel druk op de ketel. Ik merkte dat ik steeds meer de behoefte kreeg om bij bepaalde vraagstukken wat langer stil te staan. Zeker bij arbeidsmarktkrapte. Bij het kenniscentrum krijgen we daar tijd voor en dat is heel waardevol. We werken meer praktijkgericht, met echte ondernemers aan echte oplossingen. Dat gaat veel verder dan informatie verzamelen en interpreteren. We werken dus heel nauw samen met ondernemers aan alledaagse problemen. Ons onderzoek kan dan echt het verschil maken. En dat doen we met een allemaal toegewijde collega’s, een mooie mix tussen meer theoretische en juist praktijkgerichte mensen.’
Wat trekt jou zo aan de problemen op de arbeidsmarkt?
‘Het is mensenwerk. Je kunt de beste organisaties inrichten en de mooiste technieken implementeren, maar zonder mensen kun je het allemaal niet realiseren. Daar komt bij dat ik de sociale dynamiek en mensen in het algemeen heel leuk vind. Hoe krijg je al die mensen, met al die individuele opvattingen nou op één lijn? Mijn oud-collega Douwe Grijpstra is ook een beetje mijn leermeester geweest op dit gebied. Hij zit als manager arbeidsmarkt al meer dan veertig jaar in het vak en weet zó veel over de Nederlandse arbeidsmarkt. Ik heb echt enorm veel van hem geleerd, daar ben ik hem heel dankbaar voor.’
Je bent onlangs weer terug geweest in Japan. Begon het niet weer te kriebelen?
‘Japan heeft een heel speciaal plekje in mijn hart. De liefde voor dat land is zeker nog niet over. Het was geweldig om er weer terug te zijn. Wie weet ga ik ooit weer eens voor langere tijd terug, maar voorlopig nog niet hoor!’
Ik ben niet op mijn mondje gevallen en Japanners zijn zeer confrontatie vermijdend. Dat was best even wennen.
Wat zijn een paar leuke weetjes over Japan?
‘Even denken. Japan is een samenleving die erg gericht is op regels. Ik moest me bijvoorbeeld bij aankomst in het land voor mijn studie gelijk aanmelden bij het gemeentehuis van Nagasaki. Dat ging echt via héél veel loketten Je wordt dan wel heel goed in het schrijven van je naam in katakana [één van de Japanse fonetische schriften], want dat schrijf je op elk formulier drie keer op. O en bepaalde gewoontes! In Nederland is het heel normaal dat je een toets met pen schrijft. Want we willen er zeker van zijn dat een toets niet achteraf gecorrigeerd wordt. Maar in Japan moet alles perfect zijn. Daar schrijf je toetsen juist met potlood. Als je iets verkeerd opschrijft moet je het uitgummen en vervolgens netjes opnieuw opschrijven. Ik had dus voor die eerste toets geen potlood mee en dat heb ik geweten hoor.
Heb je wel eens gehoord dat Nederlanders worden gezien als vrij direct? Ik ben ook niet op mijn mondje gevallen en Japanners zijn zeer confrontatie vermijdend. Dat was wel lastig soms, want hier is het juist normaal om het beestje bij de naam te noemen. Daar draaien ze om te hete brij heen.’
Wat heb je vanuit Japan meegenomen naar Nederland?
‘De hele Japanse maatschappij is ingericht op het omzien naar elkaar. Als iedereen dat doet om je heen dan ga je daarin mee. Dat zie je bijvoorbeeld in hoe vaak ze in Japen sorry zeggen tegen elkaar, nog sneller dan Canadezen. Er wordt constant rekening gehouden met anderen. Als iedereen dat om je heen doet wordt het voor jou ook een beetje een gewoonte. Ik denk dat ik daardoor misschien meer dan gemiddeld naar anderen omkijk. Nu nog steeds.’
Wat zijn jouw dromen?
‘Jemig, dat is een lastige. Het werken met al deze ondernemers doet wel kriebelen. Zal ik ooit voor mezelf beginnen? Geen idee waar dat heen gaat, ik heb er geen haast mee. Voor nu zou ik wel willen zorgen dat de oplossingen uit onze onderzoeken bij meer ondernemers terecht komen. Dat is nog niet zomaar geregeld, maar het is interessant om te ervaren wat daar allemaal bij komt kijken.’