Den Oudendammer stond aan de wieg van de Community of Practice Plastic, waarin verschillende bedrijven zoals het Rotterdams Havenbedrijf, overheidsinstellingen zoals Rijkswaterstaat en gemeente Rotterdam, non-profitorganisaties en kennisinstellingen, waaronder Hogeschool Rotterdam de strijd met plastic soup aangaan.
In de community ontwikkelen en delen de partners kennis over hoe vervuiling door plastic in de regio Rijn-Maasdelta verminderd kan worden, met als doel uiteindelijk een plasticvrije delta te hebben. Gezamenlijk willen de partners een Living Lab opzetten om onder meer met studenten de kennisontwikkeling een permanent karakter te geven. Waar werken ze precies aan en welke rol kunnen studenten daarbij vervullen?
In kaart brengen, eruit halen, hergebruiken
Den Oudendammer: “Met de community werken we op drie verschillende manieren aan de plastic soup. Ten eerste brengen we in kaart wat er aan plastic in de Maas terecht komt. We zoeken naar manieren om het plastic eruit te halen en naar hoe plastic opnieuw gebruikt kan worden. Daar is nog een vierde doelstelling bijgekomen, namelijk: hoe voorkomen we dat het überhaupt in de rivier terecht komt? Daarvoor onderzoeken we waar het plastic vandaan komt zodat we met maatregelen bij de bron kunnen zorgen dat het niet meer in het water terechtkomt.”
Hoe gaat dat in zijn werk? “We zijn in 2019 gestart met de community. In het begin was nog veel onduidelijk, alleen al hoe het plastic gemeten kan worden. Plastic is niet één ding, er zijn verschillende soorten plastic, die zich allemaal anders gedragen in water. Ook gedraagt plastic zich weer anders op andere plekken in de rivier, bijvoorbeeld in de haven waar het water stilstaat is het anders dan in de stroming. Ook de getijden van de rivier spelen een rol. Doordat partijen in de community kennis met elkaar delen hebben we daar inmiddels kennis over opgebouwd. Waardevolle kennis die we landelijk ook delen. De community is een kennisnetwerk geworden voor informatie over plastics in water. De data die we verzamelen delen we met elkaar en met anderen”, stelt Den Oudendammer tevreden vast, “Maar we zijn er nog lang niet.”
Grote kansen voor multidisciplinair samenwerken
En wat kunnen studenten bijdragen aan de community? Den Oudendammer: “Studenten kunnen op veel manieren een rol spelen. In het Living Lab dat we willen opgerichten op de hogeschool kunnen we het vraagstuk breder trekken. Er zit bijvoorbeeld ook een sociaal aspect aan plastic soup. Neem ons eigen gedrag als consument en gebruiker van plastic. Bij Centre of Expertise EMI bijvoorbeeld heeft een groep studenten met bewoners in de wijk onderzocht hoe mensen omgaan met plastic en hen bewuster gemaakt van het effect van op straat gooien ervan.
Ook op technische vraagstukken kunnen studenten meehelpen. Ik begeleid een aantal groepen studenten die bezig zijn met het afvangen en het nog beter meetbaar maken van (micro)plastic. Tot slot kunnen we ook de economische waarde en herbruikbaarheid van plastic bestuderen met studenten. Zo kunnen eigenlijk alle opleidingen van de hogeschool betrokken zijn en vanuit hun eigen expertise meewerken aan oplossingen.”
Vlnr. RMI-studenten Duuk, Chris, Joran, Ahmed, Nathan en Akif
Op RDM zijn die dag twee groepjes studenten aan het werk op het technische vlak. Vanuit hun instituut RMI is het een opdracht voor derdejaarsstudenten om in een multidisciplinair project samen te werken. Plastic soup vormt een mooie uitdaging. Joran Welling (opleiding Maritiem Officier) en Nathan Eggebeen (opleiding Chemische Technologie) werken aan de door Rijkswaterstaat verstrekte opdracht om een afvangsysteem voor plastic te verbeteren. Joran: “Het afvangsysteem heeft in de Haringvliet gelegen, maar het was daar niet heel effectief. Het is de bedoeling dat plastic dat in de Maas drijft er tegenaan stroomt en dan blijft liggen, maar dat gebeurde niet genoeg. Ze hebben het systeem daar nu weggehaald, het ligt nu bij Stellendam op de kade.”
“Het is de bedoeling dat het systeem nu naar RDM komt om daar als testopstelling te dienen en ervan te leren hoe vangsystemen voor plastic geoptimaliseerd kunnen worden”, vult Nathan aan. “Wat we gaan doen met het plastic dat we opvissen? We willen bekijken waar het vandaan komt, zodat er aan de bron maatregelen genomen kunnen worden om het tegen te gaan. Maar onze opdracht is om het afvangsysteem te verbeteren zodat er meer plastic tegengehouden wordt. Als we dat kunnen testen met het echte systeem zou dat mooi zijn, maar voorlopig doen we het met berekeningen en modellen.”
De Maas leeg pompen? Proefmonsters nemen!
De andere groep is aan de slag met microplastics. Ahmed Eissa, Duuk de Kruyf, Akif Bekil (allen Chemische Technologie) en Chris van der Linden (Maritieme Techniek) vangen microplastics op in een opstelling met cilinders, waarin water uit de Maas binnenstroomt. In elke cilinder zit een ander soort filter, waardoor kleinere of grovere soorten microplastic worden opgevangen. “Als het filter vol zit, dan halen we de inhoud eruit, wegen het, dan laten we het drogen en dan wegen we opnieuw”, zegt Duuk. “Wat overblijft is vaak microplastic. Dat sturen we naar Rijkswaterstaat, zij analyseren de gegevens. Het uiteindelijke doel is om gegevens te verzamelen over de hoeveelheid en soorten microplastics die zich in de Maas bevinden.”
Het RDM-meetstation voor Maaswater met in het midden twee filters
“Maar onze taak is dit systeem te verbeteren. Deze opstelling is maar één van de meetpunten. Elders in de rivier worden ook steekproeven genomen. Je kunt moeilijk de hele Maas leegpompen toch?”, stelt Akif. Hij laat een aantal van de metalen cilinders zien. “Eerst waren ze van plastic, maar dat werkte vervuilend omdat de cilinder zelf dan ook microplastic loslaat. We experimenteren nu met metaal, maar ook met soorten filters die we erin gebruiken.”
“De filters eruit halen is lastig”, vult Duuk aan. “Ze waren eerst van nylon en die trek je zo kapot.” Net als het team van het afvangsysteem zijn ze nog maar net begonnen met de opdracht. Beide teams hopen in elk geval bruikbare ontdekkingen te doen, waarmee straks volgende studententeams verder kunnen gaan. “Het zijn wel projecten met een lange adem”.
Zoveel mogelijk impact
Eens in de zoveel tijd spreken de studenten hun vorderingen door met Den Oudendammer. “We ontwikkelen hier waardevolle kennis”, zegt die. “Hoe meer impact we willen maken op de omgeving, hoe meer we moeten samenwerken. We overleggen nu ook met opleidingen waar circulariteit belangrijk is zodat we ideeën kunnen ontwikkelen over hoe we plastic afval weer terug in de ‘normale’ afvalstroom kunnen brengen en er daarna een nieuw product van kunnen maken. Ook dat is een vraagstuk dat we verbindend kunnen oppakken binnen de hogeschool en met partners in de community.
IGO-directeur Robert van Ingen legt de eerste Gouden Tegel onder toeziend oog van studenten, collega's en vertegenwoordigers uit de CoPP, rechts in groene jas Tijmen den Oudendammer (foto: Levien Willemse)
De Gouden Tegel 'Hier begint de zee' die we op wereldwaterdag bij in elk geval één van onze gebouwen neerleggen – en die zelf ook gemaakt is van gerecycled plastic uit Rotterdamse wateren, symboliseert die samenwerking. Als we ons allemaal meer realiseren welke invloed we hebben op de plastic soup, dan kunnen we met elkaar steeds meer impact maken!”