Master Forensische Zorg Specialist deeltijd

In deze cursus staat het concept responsiviteit centraal, als essentieel maar relatief onderbelicht onderdeel van het RNR-model (Risk-Need-Responsivity) binnen de forensische zorg. Je verdiept je in de wijze waarop risicotaxatie plaatsvindt, welke modellen en methodieken hiervoor worden ingezet, en hoe criminogene factoren bijdragen aan het risico op recidive. Daarbij zoomen we specifiek in op het responsiviteitsprincipe: de mate waarin behandeling en begeleiding worden afgestemd op de individuele kenmerken, behoeften en capaciteiten van de cliënt.

Hoewel er veel kennis is opgebouwd over risico’s en behoeften, is het begrip responsiviteit minder eenduidig gedefinieerd en minder onderzocht. In deze cursus verken je de actuele stand van zaken op dit gebied, leer je relevante cliëntkenmerken herkennen (zoals behandelmotivatie, cognitieve vermogens, culturele achtergrond en psychiatrische problematiek), en ontwikkel je vaardigheden om hier in de praktijk effectief op in te spelen.

Een belangrijk onderdeel van de cursus is het uitvoeren van een literatuuronderzoek naar een thema binnen het domein van responsiviteit. Je brengt dit thema vervolgens in verband met je eigen praktijkomgeving, waarbij je onderzoekt hoe responsiviteit daar vorm krijgt en waar kansen liggen voor verbetering of innovatie. Zo draagt de cursus bij aan zowel theoretische verdieping als praktische toepassing, en stimuleert zij je om actief bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van responsief handelen in de forensische zorg.

In deze cursus staan herstel en rehabilitatie binnen het forensisch werkveld centraal. Herstel binnen de forensische zorg verwijst naar de mate waarin een cliënt zelf regie kan voeren over zijn behandeltraject en de invulling van zijn leven. Rehabilitatie betreft de mate waarin de hulpverlening effectief aansluit bij dit herstelproces. Binnen de forensische zorg zijn er diverse uitdagingen op het gebied van herstelgericht werken en rehabilitatie. Deze vereisen deskundigheid en alertheid, met name op het spanningsveld tussen herstel en risicomanagement. Tijdens de cursus verdiep je je in dit spanningsveld en ontwikkel je een eigen visie hierop, die wordt uitgewerkt in een essay.  De eigen visie verdedig je ten opzichte van je eigen werkpraktijk, medestudenten en docenten. Bij het schrijven van het essay maak je gebruik van zowel wetenschappelijke literatuur als persoonlijke ervaringen en inzichten uit je werkpraktijk.

Tijdens de cursus Morele Dilemma's reflecteer je op je morele intuïties in verschillende praktijksituaties. Je gaat op zoek naar je eigen morele patronen en posities en onderzoekt deze in het licht van de grondslagen van ethiek en opvattingen binnen de zorgethiek. Je staat stil bij de (soms verborgen) werking van macht in organisaties en in multidisciplinaire teams. Ook onderzoek je de ethische grondslagen van de beginselenwet TBS.

Je leert hoe je dilemma's binnen de behandeling kunt terugvoeren naar verschillende ethische perspectieven die ontstaan door verschillen in opleiding, therapeutische opvatting, persoonlijke geschiedenis, maatschappelijke positie, en hoe je medewerkers kunt begeleiden bij het gesprek daarover. Je leert hoe je hierover met elkaar een gesprek kan voeren binnen een morele dialoog.

Morele dilemma’s is de laatste cursus van het eerste jaar en je werkt parallel aan dit programma aan je persoonlijke leerreis in het kader van je Professionele Ontwikkeling (PO). Binnen de cursus Morele dilemma’s krijgt dit vorm door een combinatie van theoretische verdieping, reflectie en praktijkgerichte toepassing. Je leert ethische theorieën en modellen kennen en het analyseren van morele dilemma’s aan de hand van gestructureerde methodieken. Door zelfreflectie en intervisie ontwikkel je een onderzoekende houding en vergroot je je bewustzijn over de invloed van persoonlijke normen en waarden op je professioneel handelen. Praktijkopdrachten, zoals het voeren van een morele dialoog binnen het eigen team, helpen om ethische besluitvorming in de werkcontext te versterken. Uiteindelijk leer je ethische overwegingen te integreren in teamprocessen en draag je op die manier actief bij aan de kwaliteitsverbetering van de zorg binnen je organisatie.

Het Afstudeerprogramma vormt de afsluitende leerlijn van de Master Forensische Zorg Specialist en staat volledig in het teken van het aantonen en verdiepen van het forensisch vakmanschap op masterniveau. Na afronding van de Oriëntatie- en Voortgangsopdracht in jaar 1 start je in jaar 2 met het samenstellen van je Portfolio Forensisch Vakmanschap. Hierin toon je je beheersing van alle kwalificaties aan, door middel van diverse producten die direct verbonden zijn met de beroepspraktijk. Een belangrijk onderdeel daarvan is een praktijkgericht onderzoek in de vorm van een casestudie, waarin je methodisch, interdisciplinair en kritisch-reflectief werkt aan een complexe vraagstelling uit hun eigen werkomgeving. Het doel is om een situatie die voor verbetering vatbaar lijkt, te analyseren en oplossingen te formuleren. Hierbij ligt de focus op het bijdragen aan kwaliteitsverbetering binnen de eigen praktijk en de bredere context van de forensische zorg.

Het onderwijs in dit jaar is nadrukkelijk studentgestuurd. Iedere student formuleert op basis van een persoonlijk leerplan zijn of haar ontwikkeldoelen en kiest de leeractiviteiten die nodig zijn om de beoogde kwalificaties op Masterniveau te realiseren. Gedurende het jaar worden de voortgang en producten structureel besproken tijdens bijeenkomsten en verplichte Present & Discuss (P&D)-momenten. Deze momenten zijn randvoorwaardelijk voor succes: je oefent hierin met het beargumenteren van je keuzes en ontvangt gerichte feedback en feedforward van zowel docenten als peers. Concepten van portfolio-bewijsstukken en de casestudie vormen hiervoor de basis.

Het Afstudeerprogramma wordt afgerond met een assessment, waarin je via een Criterium Gericht Interview (CGI) je professionele vakmanschap overtuigend demonstreert. Dit biedt een integrale toetsing van de ontwikkeling tot masterprofessional, in dialoog met zowel de opleiding als vertegenwoordigers uit het werkveld.

Binnen de Leerreis staat je professionele identiteit en ontwikkeling tot master forensische zorgspecialist centraal. Vanuit een bekende en vertrouwde professionaliteit maak je een stap richting het worden van een masterprofessional. Persoonlijke opvattingen en overtuigingen kunnen onder druk komen te staan in de professionele context. Dit vraagt in veel gevallen om een transformatie in denken en handelen. Deze ontwikkeling bepaalt je professionele identiteit: die draagt uit hoe de taak als master forensische zorgspecialist binnen de praktijk wordt uitgevoerd, waar je voor staat en hoe jij je daarbij verhoudt tot collega’s en de organisatie. 

Positionering  gaat ook over jezelf in relatie tot anderen, zoals de patiënt en zijn netwerk, collega's, slachtoffers, juristen; verschillende belanghebbenden die diverse en dus ook soms tegengestelde perspectieven hebben. Van de masteropgeleide professional wordt verwacht dat zij zich hiertoe op een constructief kritische wijze kunnen verhouden.

Tot slot moet de masteropgeleide professional zich positioneren ten aanzien van de opdracht binnen het forensische werkveld. Er is altijd sprake van een balans tussen behandelen en beveiligen en daarachterliggende morele opvattingen. Normen en waarden, soms nog impliciet, sturen gedrag, behandeling en organisatie. Explicitering leidt vaak tot verheldering van dilemma's en impasses waarbij de juiste beslissing niet onmiddellijk zeker is. Dit vereist een kritisch onderzoekende houding gericht op vernieuwend handelen in de werkpraktijk.

In de loop van de opleiding neemt de complexiteit in vraagstukken en het handelen daarbinnen toe. Dit is verwerkt in de cursussen en de opdrachten waarmee deze moeten worden afgesloten. Positioneren wordt daarbij op alle dimensies verwacht en gevolgd om deze in het afstudeerprogramma op eindniveau mee te nemen in de beoordeling.