Zomaar wat prikkelende uitspraken uit drie avonden Mission: Transition, het Studium Generale van Hogeschool Rotterdam over energietransitie en circulariteit. “Het idee voor deze bijeenkomsten ontstond tijdens een brainstorm. We vinden dat kennis over de transities van deze tijd, zoals aanpassing aan het veranderende klimaat, energietransitie en circulariteit, breder gedeeld mag worden. En we zien dat we als hogeschool een bijdrage kunnen leveren aan de oplossingen", stelt Myrna van de Water.
“Binnen en buiten de hogeschool is het belangrijk om onderwijs, onderzoek en de praktijk op deze thema’s bij elkaar te brengen. Als hogeschool kunnen we, samen met het werkveld, overheden en andere kennisinstellingen, een aanzienlijke bijdrage leveren aan de oplossingen, met kennisontwikkeling door onze lectoren en innovatiekracht van onze studenten. Als programmamanager voor het hogeschoolbrede ‘Samen Duurzaam’ is het mijn opdracht om duurzame verandering aan te jagen binnen de hogeschool en om verbindingen te leggen binnen en buiten de school.”
Energietransitie hangt samen met andere systemen waar verandering nodig is. Veranderen vraagt draagvlak
“Afgelopen halfjaar is een aantal nieuwe keuzevakken ontwikkeld over de transitie die we moeten maken naar hernieuwbare energie. Waarom dat nodig is, wat er bij komt kijken en welke maatschappelijke consequenties het heeft. Daar zitten naast de technische kant ook economische, sociale en culturele aspecten aan. De energietransitie hangt samen met andere systemen waarin ook verandering nodig is. Wil deze transitie slagen, dan is draagvlak nodig”, vervolgt van de Water.
“Dus hoe mooi zou het zijn als we deze nieuwe kennis konden verbreden door ons netwerk aan te spreken én het bij een breder publiek onder de aandacht zouden kunnen brengen?” Al brainstormend bedacht zij met collega’s Erik van Dijk en Eveline Bijleveld een tweede keuzeprogramma voor studenten, wat ze samen uitbreidden naar inspiratieavonden voor iedereen die geïnteresseerd is in de samenhangende transities waar we nu voor staan, zoals de transitie naar een circulaire economie en afvalvrije wereld.
Met lezingen door onze eigen lectoren, masterclasses geleend uit minoren, uitgebreid met sprekers die dagelijks met deze materie bezig zijn: als deskundigen of vanuit bevlogenheid zijn rond een bepaald thema, zoals jonge klimaatactivisten of lobbyisten.
"Ik wil graag meer weten over circulariteit"
De naam was snel bedacht: “Het is onze missie om deze transities verder te brengen. Mission: Transition dus! Inmiddels is het Studium Generale halverwege. De avonden worden druk bezocht, en ook de aanmeldingen voor het keuzevak nemen toe. Erwin, tweedejaars Elektrotechniek is aanwezig op deze derde avond: “Ik heb me ingeschreven voor het keuzevak omdat ik meer wil weten over circulariteit, vooral het ontwerpen trekt me aan dus daar ben ik benieuwd naar. De avond over klimaatverandering vond ik erg interessant.”
Studenten Watermanagement Christian, Remco en Tijn schreven zich in met een groepje. “We zijn er nu pas voor het eerst bij, we hoorden er pas later over.” Twee eerdere avonden hebben ze gemist, maar vandaag gaat het over ‘regeneratie’ en meer specifiek over ‘regeneratief onderwijs’.
"Regeneratie gaat verder dan duurzaamheid: je maakt de natuur beter"
“Regeneratie is dat je bij je acties rekening houdt met de natuur. Het gaat over gezamenlijk actie ondernemen die zorgt voor welbevinden van de deelnemers en herstel van de natuur. Het gaat verder dan duurzaamheid, daarbij zorg je dat je geen schade meer toebrengt aan de natuur of probeer je die zoveel mogelijk te beperken, maar bij regeneratie maak je de natuur beter”, zegt Sophie Floor Wartenbergh van de Regeneratie Coöperatie.
Mooie voorbeelden van kleinschalige initiatieven laten zien dat het wel degelijk mogelijk is om de natuur te herstellen en tegelijkertijd profijt te hebben als gebruiker, bijvoorbeeld door gezamenlijk een biologische boer te ondersteunen, die ecologisch vriendelijk verbouwt, daar een goede boterham aan heeft en voor de leden van het collectief wekelijks voedsel beschikbaar heeft.
18 april, Regeneratief, Marlies van der Wee
Regeneratief onderwijs: contact herstellen met onze menselijke natuur
Bas van den Berg van de Haagse Hogeschool en Marlies de Wee van Hogeschool Rotterdam zijn beiden aangesloten bij een Community of Practice (waarmee ze ook een paper schreven over het onderwerp) en onderzochten hoe regeneratie ook in het onderwijs kan plaatsvinden. “Er is nog geen definitie van regeneratief onderwijs, maar het is zoiets als iets herstellen dat kapot is gemaakt en het daarbij verder brengen. In het onderwijs gaat het dan om het herstellen van het contact met onze eigen menselijke natuur. Door de onderwijsvernieuwingen lijken we daar verder vanaf te staan.”
De twee vragen ons contact te maken met ons innerlijk en ons af te vragen welk potentieel wij zien in het onderwijs om bij te dragen aan herstel en bloei van de aarde, en ook wat ons daarbij in de weg staat. Studenten Tijn en Remco doen wat onwennig mee maar komen direct met antwoorden: “Het zou beter zijn als we niet zo jong al een richting moesten kiezen. Er zou meer ruimte moeten zijn voor experimenten, en meer samen doen met andere opleidingen. Al doen wij dit al best veel.”
Dat sluit goed aan bij wat andere deelnemers vinden – samenwerken, zoeken naar ruimte in het systeem worden veel genoemd. Mooie gesprekken ontwikkelen zich de rest van de avond. Wie meer wil weten over regeneratief onderwijs kan contact opnemen met Marlies van der Wee of het paper lezen dat zij samen met Bas en anderen opstelde.
Nog meer Mission:Transition - Zero Waste en Klimaatverandering
21 maart, Zero Waste, Elisah Pals
“Wie heeft er deze maand de wegwerpbekers voor bijvoorbeeld koffie weten te vermijden?”, op deze derde vraag moet meer dan de helft van de aanwezigen op de eerste avond gaan zitten. Dan waren we nog niet eens aanbeland bij de vraag wie er weleens een herbruikbare verpakking mee naar de winkel neemt. Het programma van de eerste Mission:Transition gaat over zero-waste. Aan het woord is zero-waste expert Elisah Pals, die samen en Richard Boudens van Renewi, het afvalverwerkingsbedrijf waar de hogeschool mee werkt, sprak over ‘refuse, reduce, re-use en recycle’.
“Hoe gaan we minder afval produceren?”, vraagt Pals zich af, terwijl ze ook tips geeft. Zoals altijd eigen zakjes, bakjes en tasjes meenemen, zoals zij zelf doet als ze boodschappen gaat doen. En nooit je boodschappenlijstje vergeten: “Anders koop je te veel wat je niet op kunt maken”. Boudens van Renewi is juist gespecialiseerd in het hergebruik van wat er allemaal weggegooid wordt. “Van de 14 miljoen ton afval die wij hier jaarlijks verwerken, wordt 89% gerecycled of gebruikt voor energieherwinning. Daarop willen we verder bouwen. Dat past helemaal bij deze tijd.”
4 april, klimaatverandering, vlnr Myrna van de Water, Ayuk Bakia, Koen Maassen en Ted Veldkamp
Ayuk Bakia, Rotterdams zakenvrouw van het jaar 2022 en medeoprichter van Falafval, dat falafel maakt van groenten die anders worden weggegooid, lobbyt tegenwoordig op een grotere schaal tegen voedselverspilling, bij Feedback EU. Op Europees niveau probeert ze invloed uit te oefenen op bedrijven om de Green Deal van minder dan 50% voedselverspilling in 2050 te behalen. Waarom dat nodig is toont ze aan met voorbeelden. “Er is een verband tussen de kiloknaller aan vlees die bij ons in de supermarkt ligt en het kappen van bossen in Zuid-Amerika, tussen het wegvangen van kleine visjes om kweekzalm te voeden en armoede van vrouwen in dorpen in Afrika: zij leefden van deze visvangst. Als je weet dat een derde van al het geproduceerde voedsel wordt weggegooid, en welke invloed dat heeft op het klimaat, dan is het toch tijd voor verandering?”
Ook Koen Maassen van de Klimaat en Energiekoepel van young professionals lobbyt op hoog niveau. Deze vrijwilligersorganisatie wil jonge professionals een stem geven in klimaatakkoorden door in gesprek te gaan met CEO’s en het inrichten van zogenoemde Green Teams in organisaties om verduurzaming bottom-up voor elkaar te krijgen.
Verder sprak bij de avond over Klimaatverandering Ted Veldkamp, sinds enkele maanden lector Klimaat en Water bij de hogeschool: “2020-2030 is een beslissend decennium voor het klimaat. We moeten dus opschieten en opschalen, de keuzes voor extra klimaatmitigatie en –adaptatie moeten nu gemaakt worden”, zegt ze. Voor de hogeschool ziet ze een belangrijke rol weggelegd: “Het gaat om een systeemtransitie waarbij samenwerken cruciaal is. Innovaties zijn noodzakelijk, evenals implementatiekracht. Als hogeschool kunnen we een verbindende schakel zijn door vragen en opgaven op te halen in de nationale en internationale omgeving, kennis te ontwikkelen en die te vertalen naar de praktijk door met studenten te onderzoeken wat wel en niet werkt.”
De kennis met elkaar delen en de transitie verder brengen
“Het is geweldig hoe deze bijeenkomsten laten zien welke kennis er al is. Binnen de hogeschool, al is die nu fragmenteerd aanwezig op verschillende plekken, bij docenten, lectoren, managers. En ook buiten de hogeschool, in ons netwerk. Dat met elkaar delen zou veel opleveren”, zeggen Bijleveld en Van de Water.
“In deze drie avonden hebben we al veel geleerd over wat er aan de hand is en hoe we de transitie verder kunnen brengen. We hebben doemscenario’s voorbij horen komen maar ook oplossingen. De transities zijn te groot voor een organisatie om het alleen aan te kunnen pakken. Dat kan multidisciplinair, samen met de stad, in het land en daarbuiten. Daarin kan Hogeschool Rotterdam een kennisinstituut zijn, zeker voor de Rotterdamse regio, op het gebied van transities waar niet alleen beleidsmakers maar ook anderen een beroep op kunnen doen. Zo kunnen we ook de spreekwoordelijke bakker op de hoek helpen met inzichten voor zijn energietransitie. Dat is dan ook onze ambitie, onze missie.”
Meer informatie en aanmelden voor de volgende sessies
Mission:Transition gaat door met op 9 mei Energietransitie, op 23 mei Circulair Design en op 6 juni Circulaire Economie. Op 20 juni ten slotte een verrassende slotbijeenkomst. Kijk voor meer informatie op Mission: Transition - Hogeschool Rotterdam en we zien je graag op de volgende bijeenkomst.
Foto's: Annette Moerman en Danny Bok
