Hoe kun je de taalontwikkeling van jonge kinderen versterken door aan te sluiten bij wat er thuis gebeurt en de thuistalen en kennis die kinderen en ouders hebben in te zetten? In het vierjarige onderzoeksproject Maatwerk (2020–2024) onderzocht lector Martine van der Pluijm samen met een team van gezinsbegeleiders, pedagogisch professionals en onderzoekers hoe een speelse, op maat gemaakte aanpak thuis helpt de taalomgeving van kinderen te begrijpen en te verrijken.
De thuisomgeving is een cruciale plek voor taalontwikkeling. Als professionals met open blik het huis binnenstappen en zich opstellen als medestander van ouders, ontstaat er ruimte voor plezier, vertrouwen en groei. Zoals Martine het verwoordt: “Zet samen met ouders het plezier ‘aan’.”
In het project Maatwerk werden op vijftien Rotterdamse locaties ruim honderd gezinnen meermalen thuis bezocht. De werkwijze was anders dan gebruikelijk: geen strak interventieplan, maar samen met ouders en kinderen ontdekken welke routines er thuis zijn, wat zij leuk en belangrijk vinden om thuis te doen. Die speelse, laagdrempelige aanpak zorgde voor meer ouder-kindinteractie en stimuleerde taalgebruik.
Deze inzichten vormen de basis voor het programma Thuis in Taal Integraal, waarin vier kernacties centraal staan om die verbinding structureel en duurzaam te maken:
- Verankeren in de school
Scholen geven hun eigen invulling aan de samenwerking met ouders, passend bij hun context. Een belangrijke succesfactor is een vaste contactpersoon in de school – zoals een ouder-kindcoördinator – die de aanpak borgt en verbindt. - Op school én thuis
Inzicht in de thuissituatie helpt om kinderen beter te begrijpen. Scholen zoeken daarom naar haalbare manieren om ouders thuis te ontmoeten, bijvoorbeeld via huisbezoeken of informele gesprekken. - Samen leren en ontwikkelen
Professionals werken samen in leergemeenschappen (PLG’s) en leren daar hoe zij effectief kunnen samenwerken met ouders. Ze doen dat onder begeleiding van een procesbegeleider. - Verdiepen van ouder-kindactiviteiten
De wekelijkse ouder-kindactiviteiten blijven het hart van de aanpak. Spel- en praatmomenten waarin thuistalen en kennis van thuis een plek krijgen, zorgen voor rijke interactie. Hogeschool Rotterdam onderzoekt welke spelvormen het meeste effect hebben – én makkelijk toepasbaar zijn.
Het onderzoek kende drie fasen:
- een ontwerpfase,
- een pilotfase,
- en een evaluatiefase, waarin werd gekeken naar ouder-kindinteractie, taalontwikkeling en het gedrag van ouders thuis.
De resultaten laten zien dat maatwerk werkt. In vrijwel alle gezinnen nam de emotionele en cognitieve ondersteuning door ouders toe. Kinderen toonden meer betrokkenheid, namen vaker initiatief en ouders werden zich bewuster van hun rol in de taalontwikkeling. De impact was zichtbaar in kleine, maar betekenisvolle stappen – zoals ouders die meer zijn gaan praten met hun kind of in hun moedertaal communiceren.
Het meten van taalontwikkeling bij jonge kinderen bleek complex, zeker bij meertalige kinderen. Toch werden mooie ontwikkelingen gevonden in logboeken, observaties en gesprekken met ouders en professionals: kinderen gingen meer praten, thuis en op school, er ontstond meer plezier en interactie.
Voor het onderwijs biedt Maatwerk waardevolle inzichten: het benadrukt hoe belangrijk het is om thuiscontext en thuistaal serieus te nemen. Niet om ouders te instrueren, maar om partnerschap te creëren en kinderen continuïteit te bieden tussen thuis en (voor)school. Dit vraagt om een andere manier van kijken – waarin het kind centraal staat en thuis en school met hen sámen bouwen aan een stevig taalhuis.
Vervolg: Thuis in Taal Integraal (TinTin)
De Maatwerkaanpak vraagt om verdere inbedding in het onderwijssysteem. Daarom startte in 2024 het vervolgproject Thuis in Taal Integraal (TinTin).
Het consortium bestaat uit drie partners:
Acht maatschappelijke partners:
Peuter & Co, Nederlands Jeuginstituut (NJi), Stichting VoorleesExpress, Stichting Hoedje van Papier, JES Rijnland, Taal doet Meer, Bibliotheek Waterland en Stichting Lezen.
Waardevolle inzichten
Voor het onderwijs biedt Maatwerk waardevolle inzichten: het benadrukt hoe belangrijk het is om thuiscontext en thuistaal serieus te nemen. Niet om ouders te instrueren, maar om partnerschap te creëren en kinderen continuïteit te bieden tussen thuis en (voor)school. Dit vraagt om een andere manier van kijken – waarin het kind centraal staat en thuis en school met hen sámen bouwen aan een stevig taalhuis.
De Maatwerkaanpak vraagt om verdere inbedding in het onderwijssysteem. Daarom startte in 2024 het vervolgproject Thuis in Taal Integraal (TinTin).
 Looptijd januari 2020 - december 2024 |
 Financiering RAAK-PRO |
 Lectoraat Motiverende leeromgevingen |
