Tweedejaars student Souraya verwerkte in haar blog diverse eerder gepubliceerde artikelen en interviewde een non-binaire student. Hoe reageren mensen? Hoe kijkt de samenleving ertegenaan? En, is de hogeschool er genoeg mee bezig? "Niet genoeg", ontdekte Souraya tijdens haar gesprek.
"Mijn identiteit is complexer dan een term zoals non-binair, man of vrouw", vertelde de student mij. Mensen gebruiken vaak termen als 'gender' en 'geslacht' door elkaar. Hoewel deze twee termen verbonden kunnen zijn, zijn er wel verschillen in betekenis. Het geslacht van een nieuwgeboren baby wordt over het algemeen toegewezen als man of vrouw gebaseerd op het geslachtsdeel.
Daarnaast bestaan er natuurlijk ook intersekse personen waarbij dit niet het geval is. Bij de baby's worden er vaak operaties gedaan om hen toch in het hokje man of vrouw te plaatsen. Het geslacht wordt dan gezien als het gender van de baby. Voor de meeste mensen zorgt dit voor geen of weinig spanning, omdat hun geslacht overeenkomt met aannames en gender gerelateerde ideeën gebaseerd op hun geslacht.
Samenleving dwingt gendernormen af
Hoewel gender kan beginnen met de toewijzing van ons geslacht, eindigt het daar niet. Het geslacht van een persoon is de complexe relatie tussen drie onderdelen: sociaal gender, identiteit en lichaam. Hoe andere mensen met het lichaam omgaan, de ervaring die iemand heeft met hun lichaam en hoe de samenleving hun lichaam 'gendert' hebben allemaal invloed op hoe mensen zichzelf zien.
Identiteiten vallen voornamelijk in de categorieën: binair (man of vrouw), niet-geslachtelijk (agender, genderloos etc.) en niet-binair (genderqueer, genderfluïde etc.). De betekenis die gegeven wordt bij termen die vaak gebruikt worden kunnen verschillen per individu. Agender zijn kan voor één persoon heel anders ervaren worden dan iemand anders.
Het laatste onderdeel, sociaal gender, gaat over hoe mensen zich presenteren en hoe de samenleving iemands gender waarneemt. Het omvat genderrollen en verwachtingen en hoe de samenleving die gebruikt om bepaalde gendernormen af te dwingen.
Deadname
Dit element kan ervoor zorgen dat er conflict ontstaat tussen wat de samenleving verwacht van een persoon en hoe een persoon zich voelt. Dit is het geval bij de student op Hogeschool Rotterdam die ik sprak. Deze student gebruikt hen/hun en die/diens persoonlijke voornaamwoorden en hen identificeert zich als non-binair.
De student heeft moeite met het navigeren op de hogeschool door het onbegrip van studenten. "Mensen gebruiken vaak mijn deadname en ik geef vaak aan dat ik dat niet wil, maar de volgende keer doen ze het weer. (Een deadname* is de naam die een persoon heeft gekregen bij de geboorte, maar die de persoon niet meer gebruikt.)
Eén docent reageerde best heftig toen hij werd aangesproken door zijn collega op het gebruik van mijn deadname en door zijn heftige reactie ontstond er bij mij een schuldgevoel."
Het kan voor een non-binair persoon dus moeilijk zijn om te navigeren in een ruimte waar veel mensen niet snappen wat het is je niet als man of vrouw te identificeren. "Hogeschool Rotterdam loopt achter. Ze willen geen non-binaire persoonlijke voornaamwoorden gebruiken omdat ze dat te woke vinden. Ze gaan nu pas non-binaire toiletten plaatsen, terwijl Hogeschool Utrecht en Den Haag ze al jaren hebben."
Vóór een gesprek vragen hoe iemand aangesproken wil worden
In een interview met Profielen gaf Ron Bormans, collegevoorzitter van Hogeschool Rotterdam, aan dat 'het ons nu te ver gaat om maatschappelijk vooruit te lopen.' Ze willen dus niet voor studiekeuze- en sollicitatiegesprekken vragen of iemand aangesproken wil worden met zij, hij, die of hen. Het is wel mogelijk om de roepnaam in de systemen te veranderen, maar dat is niet altijd een optie omdat het niet voor iedereen veilig is.
De student heeft niet alleen negatieve ervaringen. Er zijn ook mensen die hen wel accepteren. Een student vertelde: 'Vanuit docenten voel ik wel begrip, maar in de executie gaat het soms fout. Ik heb geluk gehad dat ik op deze opleiding zit met deze mensen. Op een andere opleiding zou het nog moeilijker voor mij zijn geweest.'
Gender is een complex iets wat voor iedereen anders is en dit kan voor conflicten zorgen tussen hoe iemand zich voelt en wat er van hen wordt verwacht. Dit kan als gevolg hebben dat iemand die zich niet als man of vrouw identificeert zich niet begrepen voelt door de mensen om hen heen. Door meer mensen te informeren over andere identiteiten, ontstaat er meer begrip voor mensen die zich anders voelen dan het geslacht waarmee ze geboren zijn.
Noot
Portretfoto is van Souraya, auteur van dit artikel. Zij voerde een gesprek met een student die anoniem wil blijven.
*Toelichting deadname
Een deadname is de naam die iemand bij geboorte meekreeg, of de naam die iemand vroeger gebruikte, voordat de naam bewust is veranderend in een nieuwe naam.
De term deadname wordt meestal gebruikt in relatie tot de coming out van iemands genderidentiteit. Een persoon 'deadnamen' wordt beschouwd als kwetsend en beledigend.