Het thema is zo belangrijk omdat de waardering voor het beroepsonderwijs wat onder druk staat, terwijl toch 60% van de schoolgaande kinderen een opleiding volgt in het beroepsonderwijs - in Rotterdam zelfs meer. De maatschappij legt de laatste tijd veel nadruk op de kenniseconomie, terwijl de arbeidsmarkt schreeuwt om goede vakmensen. De politiek erkent dat er wat moet gebeuren om het beroepsonderwijs aantrekkelijker te maken en heeft daarvoor ook een actieplan opgesteld: 'Focus op Vakmanschap' (FoV).
Ellen Klatter stelt dat dit plan niet het antwoord is op de verbeteringen die nodig zijn. De oplossingen die FoV biedt liggen met name op het organisatorische vlak. Dat is enerzijds wel nodig, omdat het huidige beroepsonderwijs te complex in elkaar zit en de doorstroom binnen het beroepsonderwijs veel beter geregeld zou kunnen zijn. Maar, er is meer nodig!
Belang pedagogische relatie
De belangrijkste bijdrage aan verbetering van het beroepsonderwijs komt echter van binnenuit, van de docenten. In het beroepsonderwijs werken veel docenten die zelf uit de praktijk komen. Zij erkennen dat het beroepsonderwijs andere eisen stelt aan docenten dan louter vaktechnische.
Ellen Klatter heeft praktijkdocent Dirk de Jong van het Albeda College, die zelf op RDM Campus werkt, uitgenodigd daar enkele woorden over te zeggen. De Jong: "Niveau-2 leerlingen in het vmbo zijn echt andere leerlingen dan die van niveau 4. Dat vraagt een andere aanpak van jou als docent. Ook deze leerlingen kunnen meer dan je in eerste instantie van ze verwacht, als het je lukt om ze echt betrokken te krijgen. Dat raakt het belangrijkste element van het onderwijs; de pedagogische relatie die je met leerlingen / studenten opbouwt."
In haar rede stelt Klatter: "Als je mensen een schip wilt laten bouwen, zorg er dan voor dat ze gaan verlangen naar de eindeloze zee" (ontleend aan schrijver Antoine de Saint-Exupéry). En ook: "Het aanvonken van ambities, in plaats van het afvinken van studieresultaten zou de basishouding moeten zijn van elke docent." Dat heeft vooral te maken met de pedagogische relatie tussen leerling en docent, die de leerling niet alleen het vak bijbrengt maar ook vormt als mens.
Onderzoeksagenda lectoraat Versterking Beroepsonderwijs
Er zijn volgens Klatter drie thema's die in de versterking van het beroepsonderwijs momenteel te weinig aandacht krijgen, tevens de drie onderwerpen waar Ellen met haar lectoraat nader onderzoek naar gaat doen. Alle hebben te maken met de ontwikkeling van de professionele identiteit van de docent:
- De pedagogische relatie docent-leerling krijgt te weinig aandacht in de huidige tijd van 'meetbaar maken van het leren'. Dit onderwerp zou teruggebracht moeten worden in het opleiden van nieuwe leraren.
- De aandacht van het Ministerie gaat vooral uit naar organisatorische veranderingen in het beroepsonderwijs, terwijl de vraag of dit tot inhoudelijk kwalitatief beter onderwijs leidt niet gesteld wordt. Het onlangs ontwikkelde segmentenmodel (Kennisbasis Docent technische beroepen (2012) en tevens gebruikt op de cover van de uitgave n.a.v. de openbare les) biedt aanknopingspunten voor het verbeteren van de kwaliteit en inrichting van leerprocessen binnen de beroepskolom
- De relatie tussen onderwijs en bedrijfsleven is ook een belangrijk punt van onderzoek. Het gaat dan om afstemming in de begeleiding van leerlingen door zowel bedrijf als de school en om het beter op elkaar afstemmen van de mindset van medewerkers uit de beroepspraktijk enerzijds en het onderwijzend personeel anderzijds.
Met deze aandachtspunten op de onderzoeksagenda van het lectoraat Versterking Beroepsonderwijs wil Ellen Klatter een duidelijke bijdrage leveren aan een beter beroepsonderwijs. Voor haar inleiding krijgt ze een daverend applaus, en een kunstwerk plus bloemen uit handen van Collegelid Angelien Sanderman, die bij de hogeschool 'Onderzoek' in haar portefeuille heeft.
Paneldiscussie: Zorg dat jij de docent bent die het verschil maakt
Na de openbare les volgt nog een paneldiscussie over die drie onderzoekslijnen die het lectoraat voorstaat. Onder leiding van bijzonder hoogleraar Onderwijsarbeidsmarkt (Tilburg Univiersitiy) Marc van der Meer discussiëren Willie Berentsen (Ondernemersorganisatie FME), John Schrobben (ROC De Leijgraaf, mbo), Selma Klinkhamer (Vakcollege De HEF, vmbo) en Rob Elgershuizen (Lerarenopleidingen Hogeschool Rotterdam, hbo) over de opzet van doorstroomroutes, over welk belang zij hechten aan de pedagogische relatie en over hoe een verplichte intercollegiale consultatie tussen onderwijs en bedrijfsleven kan leiden tot een gezamenlijk vocabulaire.
Een van de markante uitspraken uit deze discussie slaat de spijker van de professionele identiteit op zijn kop: "Zorg ervoor dat als mensen later gevraagd wordt naar de beste leraar die ze zich herinneren, ze jouw naam noemen.", aldus Rob Elgershuizen, directeur van instituut voor Lerarenopleidingen.