Menu English

Opiniestuk: Wanneer gaan we eerlijk zijn?

Door Zakia Guernina, Kees Klomp en Remko van der Pluijm

06 september 2022

De afgelopen decennia proefden we de zoete vruchten van het huidige economische systeem. De gestage economische groei resulteerde in welvaart en materiële voorspoed. Nederland is een rijk land, met alle voordelen die daarbij horen. Nu maken we echter steeds nadrukkelijker kennis met de keerzijde van het huidige economische systeem: klimaatverandering en de degeneratie van de natuur ontwrichten onze samenleving. Deze zomer waren we getuige van uitzonderlijke hittegolven, droogte, overstromingen, bosbranden en mislukte oogsten. Ook zagen we een grotere polarisatie in onze sociale cohesie en de toename van armoede die direct impact heeft op de leefbaarheid van onze samenleving. De wetenschap vertelt ons dat het zal verworden tot het aanstaande normaal. Nederland krijgt te maken met ingrijpende veranderingen en omstandigheden die onze kwaliteit van leven danig gaan beïnvloeden.

Vlak voor de zomervakantie hadden we een bijeenkomst binnen Hogeschool Rotterdam Business School. Docenten kwamen bij elkaar om te bespreken hoe het businessonderwijs zich moet aanpassen aan de ingrijpend veranderende maatschappelijke omstandigheden. Hierbij werd op een gegeven moment een gewetensvraag geopperd: ‘’Wanneer gaan we eerlijk zijn tegen onze studenten?’’ Een groot deel van onze businessschoolstudenten ambieert een leuke baan met een mooi salaris om een fijn leven te leiden. Maar hoe vertellen we deze jonge mensen dat hun persoonlijke dromen niet overeenkomen met de maatschappelijke realiteit? Hoe nemen we de verantwoordelijkheid om onderwijs en begeleiding te bieden in professionele en persoonlijke ontwikkeling, naar een ambitieuze droom die werkelijkheid kan worden in het aanstaande normaal? En hoe doen we dat op een manier die hen een nieuw toekomst- en handelingsperspectief geeft?

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het huidige businessonderwijs onvoldoende is ingericht op de ingrijpende maatschappelijke veranderingen die zich voordoen. Het is nog te veel business as usual. Willen we onze businessstudenten hernieuwd toekomst- en handelingsperspectief bieden, dan moeten we het businessonderwijs fundamenteel herzien. Business moet de maatschappelijke problematiek niet vergroten en verergeren, maar verkleinen en verbeteren. Business moet expliciet en exclusief dienstbaar worden aan maatschappelijke verandering. We moeten geen conventionele professionals opleiden, maar changemakers; jongeren die een actieve en positieve rol spelen in het vormen van hún toekomst en hún maatschappij.

Onderwijsvernieuwing door praktijkgericht onderzoek

Het economisch domein in het hoger onderwijs is van oudsher gericht op de vlakken: financieel management, bedrijfskunde en commerciële economie.

Onderzoek en onderwijsvernieuwing is in dit domein bij de meerderheid van de hogescholen niet vanzelfsprekend. Het domein kenmerkt zich door behoudend gedrag als het gaat om vernieuwing. Investeren in lectoren en onderzoekers die bijdragen aan onderwijsvernieuwing vindt vooral plaats in de domeinen van bijvoorbeeld zorg, techniek en het onderwijs zelf. Onze uitdaging als hogescholen is om ook in het economische domein flink te investeren in nieuwe denkers, lectoren en onderzoekers. Dit kan het domein professionaliseren en inspireren om benodigde fikse transitie in te zetten. Met als doel de waarde en toekomstbestendigheid van het diploma aan te laten sluiten op de maatschappelijke ontwikkelingen. Dit is de maatschappelijke verantwoordelijkheid van iedere school en de reden dat een student voor een specifieke opleiding kiest.

Daarnaast is er bestuurlijk de vraag hoe wij ons economisch onderwijs radicaal gaan omvormen. Is het verplichten van een duurzaamheidsles voor een aantal studiepunten in het eerste jaar, zoals sommige universiteiten doen, wel genoeg? Is het tempo waarin we dat nu doen snel genoeg? En welke rol hebben de overheid en toezichthouders te vervullen om vrijheidsgraden te creëren om die verandering te versnellen?

New Economics Lab Onderzoek 

Deze eerlijkheid klinkt ook door in het New Economics Lab (NEL). Het onderzoek bij Hogeschool Rotterdam waarin we de basis voor nieuw economisch onderwijs ontwerpen. Er wordt op hogescholen in de traditionele curricula nog vaak een eenzijdig beeld gegeven van de rol van bedrijven en de economie in de wereld. Bedrijven zijn er om aandeelhouders te bedienen, maximale winst te maken en om actief mee te doen in de economie. En die economie moet zo veel mogelijk groeien. NEL gaat over het vertellen van het eerlijke verhaal, dat begint met het bevragen van dit soort economische wetmatigheden. Het eerlijke verhaal vertelt ook dat we onze studenten moeten begeleiden in hun rol als vormgevers van een vernieuwd economisch stelsel. We moeten ze een eerlijke beeld geven van de rollen de ze vanuit het business domein kunnen invullen. Dit noemen we betekeniseconomie.

De businessschool van nu

Vanuit de betekeniseconomie hernieuwt Hogeschool Rotterdam haar businessonderwijs gericht op een diploma van waarde in een sterk veranderde maatschappij. De hogeschool geeft aandacht aan digitaal denken, ethische en maatschappelijke ontwikkelingen en directe verbondenheid met andere vakdisciplines zoals zorg en techniek. Uiteraard gedreven vanuit de kracht van het hoge beroepsonderwijs: de toepasbaarheid in de praktijk. Voor, door en met het werkveld. Zodat we onze rol invullen als Rotterdamse motor voor een goed ecosysteem van kennis, business en onderwijs.

 Zakia Guernina is lid van het College van Bestuur van Hogeschool Rotterdam
Kees Klomp is lector Betekeniseconomie bij Kenniscentrum Business Innovatie van Hogeschool Rotterdam
Remko van der Pluijm is docent-onderzoeker bij Kenniscentrum Business Innovatie van Hogeschool Rotterdam