Het Kenniscentrum Business Innovation heeft de afgelopen tweeëneenhalf jaar samen met collega-onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam (penvoerder) en de Hogeschool Utrecht in het onderzoeksproject “De Digitale Accountant” intensief onderzoek gedaan naar hoe de mkb-accountant digitalisering, ICT en data-analyses kan inzetten in zijn beroepspraktijk, zodat de dienstverlening aan klanten kan worden verbeterd en de eigen bedrijfsvoering en werkprocessen efficënter worden. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door een RAAK-mkb subsidie van SIA en onlangs afgerond. Aan het onderzoek hebben 15 mkb-accountantskantoren, vijf IT- en softwaredienstverleners, de NBA en de SRA hun medewerking verleend. Op 6 oktober 2022 heeft de onderzoeksgroep de eindresultaten van het onderzoeksproject gepresenteerd op het mini-congres “Data science en mkb-accountants” bij de NBA in Amsterdam. In het project zijn twee openbaar toegankelijke tools ontwikkeld die de mkb-accountant ondersteunen in het digitaliseringsproces en het uitvoeren van data analyses: een zelfscan en een data analyse protocol.
Digitalisering verandert de werkprocessen van accountantskantoren ingrijpend. Softwarepakketten nemen veel handmatige werkzaamheden van accountants en administrateurs over. Het aantal softwareapplicaties, informatiesystemen, digitale tools en technologieën groeit explosief.
Grote accountantskantoren hebben de digitalisering omarmd en nemen soms zelfs sterrenkundigen en wiskundigen aan om de technologische ontwikkelingen succesvol te implementeren in hun eigen organisatie. De snelheid waarmee en de mate waarin mkb-accountantskantoren zich aanpassen aan de digitalisering is verschillend. Feit is dat zij in het algemeen over minder middelen, massa en menskracht beschikken bij de doorvoering van de digitalisering in hun bedrijfsprocessen. Zij worden soms geleefd door de waan van de dag en hebben volle klantenportefeuilles, gedeeltelijk gevuld met klanten die zelf hun processen en administratie onvoldoende gedigitaliseerd hebben en niet meer welkom zijn bij accountantskantoren die verder in het digitaliseringsproces zijn. Het is belangrijk voor de mkb-accountantskantoren om op tijd de gewenste digitaliseringsslag te maken: door de digitalisering van de kantoren en hun klanten zullen bestaande werkzaamheden weliswaar verdwijnen, maar ontstaan er kansen voor nieuwe verdienmodellen, bijvoorbeeld in de adviespraktijk voor de klant. Mkb-accountantskantoren die niet mee veranderen, zullen straks waarschijnlijk niet meer bestaan.
In de door de onderzoekers ontwikkelde Zelfscan wordt het bestaande en gewenste gebruik van digitalisering en automatisering door de mkb-accountant geïnventariseerd. Na het invullen van deze zelfscan door de mkb-accountant ontvangt hij per e-mail een automatisch gegenereerd zelfscanrapport dat hem inzicht verschaft in zijn eigen digitale positie en hoe hij deze kan verbeteren.
De tweede ontwikkelde tool, het Data Analyse Protocol (DAP) geeft de accountant inzicht in vragen die bij mkb-ondernemers kunnen leven en waarbij de accountant kan helpen. De digitalisering biedt de accountant namelijk mogelijkheden om de mkb-ondernemers op basis van data nog beter te adviseren. Het kan daarbij om financiële zaken gaan maar ook over andere zaken die bij ondernemerschap horen. Denk bijvoorbeeld aan adviezen over voorraden, personeelszaken, procesverbeteringen, vernieuwing, etc.
De Zelfscan en het Data Analyse Protocol zijn voor de mkb-accountants vrij beschikbaar via de website van de NBA (na inloggen).
Onderzoekers vanuit het Kenniscentrum Business Innovation zijn Johan Reijenga, Jan Oostdijk en Miranda Jansson.