Wat is complexe pijn?
“Iedereen heeft wel eens pijn. Je stoot je hoofd, je snijdt in je vinger of je raakt geblesseerd op het sportveld. Dat noemen we acute pijn, die je direct voelt na een beschadiging. Die pijn gaat wel weer over. Simpelweg omdat je lichaam zich herstelt. Medisch gezien is dat geen uitdaging. Dat wordt het wel als de beschadiging is hersteld, maar de pijn blijft. Dan is er geen duidelijke oorzaak meer die de pijn veroorzaakt. Dat noemen we complexe of chronische pijn. Maar liefst 20 procent van de Nederlanders heeft hier last van. Een groot probleem, dus. Pijn zonder verklaring is enorm frustrerend. Niet alleen voor patiënten, maar ook voor hulpverleners. We hebben er geen grip op.”
Kun je een voorbeeld noemen van complexe pijn?
“Langdurige lage rugpijn, whiplash, dat soort pijnen. We zien het ook bij mensen die bijvoorbeeld een buikoperatie hebben ondergaan. Medisch gezien zijn ze volledig hersteld, maar ze blijven pijn houden zonder duidelijke oorzaak. En dat jarenlang. Dat komt ook voor bij mensen die depressief zijn. Ook zij kunnen onverklaarbare pijnen krijgen.”
Wat zijn daar de gevolgen van?
“Pijn heeft invloed op de kwaliteit van leven. Patiënten functioneren minder goed op bijvoorbeeld het werk en de sportvereniging. De pijn zonder verklaring heeft ook emotionele gevolgen. Zo komen depressiviteit en angst vaak voor. Mensen trekken zich steeds verder terug uit sociale netwerken, waardoor het probleem groter en groter wordt. Ook zijn er kosten mee gemoeid door werkuitval en de zorg.”
Hoe moeilijk is het om een oplossing te vinden voor iets dat onverklaarbaar is?
“In de literatuur worden best goede behandelmethoden beschreven die kunnen bijdragen aan de oplossing van het probleem. Maar de implementatie daarvan is ingewikkeld en verloopt traag. Dat komt vooral omdat het een complexe materie is. Daardoor is het in veel gevallen lastig uit te leggen aan patiënten. Hoe laat je iemand op een genuanceerde manier nadenken over zijn pijn? Daar hebben we tools voor nodig. Bijvoorbeeld brochures en vragenlijsten in andere talen. Maar ook competenties voor de studenten die wij opleiden tot zorgverleners. Hoe vraag je naar gevoelige informatie bij iemand die langdurig pijn heeft? Niet iedereen praat gemakkelijk over emoties.”
Hoe worden de studenten betrokken bij jouw onderzoek?
“Hiervoor was ik hoofddocent onderzoek bij de opleiding Fysiotherapie. Vanuit die functie heb ik al verschillende onderzoeken kunnen opstarten. Zo vragen we bachelorstudenten mensen in de maatschappij op te zoeken die te maken hebben met complexe pijn en met hen in gesprek te gaan. Dat doen ze aan de hand van foto’s die patiënten in hun dagelijks leven maken van zaken waar zij tegenaan lopen. Welk verhaal vertellen die foto’s? Zo komt het gesprek gemakkelijk op gang en kunnen de studenten een gevoel ontwikkelen voor een complex probleem. Pijn kun je tenslotte niet zien, daar moet je als zorgverlener een gevoel bij krijgen. Aan de andere kant horen we van patiënten vaak dat ze niet gehoord worden. Zij verdienen een betere behandeling. Met deze manier van het gesprek aangaan snijdt het mes dus aan twee kanten.”
Wat is het uiteindelijke doel?
“Met het lectoraat wil ik uiteraard een wetenschappelijke bijdrage leveren door publicaties, promoties en congresbijdragen. Verder moeten we terug naar het curriculum: wat moeten onze studenten kunnen om patiënten met complexe pijn goed te kunnen behandelen? Tot slot moeten deze inzichten in de dagelijkse praktijk worden toegepast. Daarom hebben we de Academische WERKplaats Fysiotherapie opgericht, waar zorgpraktijken samen met ons nadenken over hoe we de zorg zo goed mogelijk kunnen inrichten. Aan de hand van proeftuinen en discussies proberen we antwoord te krijgen op bijvoorbeeld de vraag hoe we mensen met een taalachterstand het best kunnen informeren over complexe pijn. Als lector vind ik het prachtig om deze drie facetten met veel passie en creativiteit elkaar te combineren, zodat de wereld er over vijf jaar op dit gebied iets beter uitziet. Daar is praktijkgericht onderzoek uiteindelijk voor bedoeld.”