Met dit thema zet de organisatie de schijnwerper op, zoals ze het zelf verwoorden, ”het fantastische staaltje teamwork van alle mensen die dagelijks keihard werken aan het succes van Rotterdam als maritieme hoofdstad en zijn haven”.
De pr-machine die de haven op een uitermate positieve wijze neerzet ronkt hard gedurende de Wereldhavendagen. Daar is overigens niets mis mee. De haven is een uitermate interessante plek waar veel mensen, direct of indirect, werk vinden, nog meer mensen warme herinneringen aan hebben en waar een hoop geld verdiend wordt waar Nederland en haar bewoners van profiteren. Een goede zaak om de mensen die dit mogelijk maken en invullen dan ook in het zonnetje te zetten. En of al deze mensen nu echt als één team werken aan de toekomst van de maritieme haven zullen we de organisatoren van de Wereldhavendagen maar vergeven en rangschikken onder de dichterlijke vrijheid om een mooi thema neer te zetten.
Of toch niet?
Hoe fascinerend de haven ook is, en dat vind ik, het is gelijktijdig ook een keiharde wereld waar bedrijven elkaar tot op het scherpst van de snede beconcurreren, er selectief wordt samengewerkt, partijen worden uitgespeeld tegen elkaar en waar fraude en criminaliteit geen onbekende begrippen zijn. Laten we eerlijk zijn, de haven is geen idyllische wereld waar met elkaar alles wordt gedaan om het voor iedereen beter te maken. De haven is gevarieerd, niet gelijkgestemd en hard. En is het nog van deze tijd om mensen met een soort Efteling-beeld kennis te laten maken van de haven? De haven heeft ook nog eens te maken met een belangrijke rol in een aantal grote maatschappelijke opgaven waarbij vergaande digitalisering (minder werk?) en de noodzaak van een succesvolle energietransitie de meest prominenten zijn. Opgaven die bij het idyllische feestje van de Wereldhavendagen nauwelijks worden benoemd. Digitalisering is helemaal geen onderwerp en het duurzaamheidsvraagstuk wordt gereduceerd tot het verzamelen in een sloep van drijvend plastic in de haven.
Nu hoor ik mensen al zeggen dat je daar de gemiddelde bezoeker niet mee moet vermoeien. Dat zij alleen maar een leuke dag willen hebben en dat bezoekers niet geïnteresseerd zijn in dit soort complexe, lastige vraagstukken. Laten we eens aannemen dat dit een begrijpelijke, juiste redenering is. Dan nog is daar tegenin te brengen dat als het thema Mariteam is, het niet alleen maar om de partijen in de haven zelf zou moeten gaan. De uitkomst van bijvoorbeeld de CO2-opslag onder Barendrecht, een discussie die een aantal jaren geleden speelde en door bewoners is tegen gehouden, bewijst het tegendeel. Als je met elkaar een haven wilt realiseren die toekomstbestendig is, dan zal je óók de gewone burger mee moeten nemen, de Rotterdammer die in het dagelijkse leven wat verder weg van de haven staat.
Doet het programma van de Wereldhavendagen recht aan het werkelijke karakter van de haven en ook nog aan het thema van dit jaar: Mariteam? Ik denk onvoldoende. Het is een mooi weer-show die ver staat van de (harde) werkelijkheid en waarbij de gemiddelde bezoeker wordt benaderd alsof ze een bezoeker van de Efteling zijn: op zoek naar sprookjes en geen onderdeel van het team.
Zou het ook anders kunnen? Ik denk het wel. Neem een voorbeeld aan Lowlands. Dit grootste muziekfestival van Nederland kent al jaren, naast de kern het aanbieden van muziekoptredens, ook een alternatieve programmering. Een programmering waarin jongeren bijvoorbeeld op een andere wijze worden geprikkeld en aangesproken. Onze premier heeft er een lezing gegeven, ze confronteren hun publiek met aparte kunst of confronteren ze met erg persoonlijke vragen zoals omgaan met levenseinde en laten daar onderzoek naar doen. De Hogeschool Rotterdam mocht naar dit laatste dit jaar onderzoek doen.
Zouden de Wereldhavendagen hun programmering ook niet eens tegen een dergelijke spiegel moeten houden? Zoeken naar alternatieve programmering, naast de ‘usual aspects’, waardoor er ruimte ontstaat voor meer dan een sporadisch alternatief programma-onderdeel. Een programmering waarin wel recht wordt gedaan aan grote maatschappelijke vraagstukken of de harde werkelijkheid van de haven-community en de niet onbelangrijke rol van de gemiddelde burger. Een programmering waarin op zich mooie thema’s als Mariteam een meer verrassende invulling kunnen krijgen.
Laten we het volgend jaar proberen. Vanuit Hogeschool Rotterdam zou ik daar graag aan mee willen helpen.