Menu English

Digitale (on)vrijheid

Van je banktransacties en zoekgedrag op internet, tot de gegevens die je slimme thermostaat over je verzamelt. Alles wordt vastgelegd en we worden ons steeds bewuster van de mogelijke gevolgen. Lector Kunstmatige Intelligentie & Samenleving Maaike Harbers vertelt: “We zien steeds meer in dat die gegevens mogelijk in ons nadeel worden gebruikt, en mensen gaan zich voorzichtiger bewegen. Hoe vrij ben je dan nog?” Daarover ging afgelopen jaar het project Unfreezing Freedom, een samenwerking met de provincie Zuid-Holland in het kader van 75 jaar bevrijding. Tijdens een seminar en een aantal studentprojecten werd gewerkt aan bewustwording rondom digitale vrijheid.

Maaike: “Om goed duidelijk te maken hoe dringend het onderwerp is, hadden we voor het seminar een spreker uitgenodigd om te praten over de situatie in Hongkong. Maar die trok zich op het laatste moment terug. Het zou te gevaarlijk zijn voor haar familie als ze hierover zou praten. Voor ons was dat een duidelijke bevestiging: zo direct raakt dit onderwerp aan vrijheid. In sommige landen bepalen je online gegevens of je in aanmerking komt voor een baan, hoe hoog je verzekeringspremie is of waar je kunt wonen. Hoe gerust vul je dan een online formulier in?”

Ook in Nederland
Om aan het publiek te laten zien dat gegevensmisbruik geen ver-van-je-bedshow is, ging technologiecriticus Tijmen Schep in op de situatie in Nederland. Bijvoorbeeld hoe de Belastingdienst etnisch profileert. “Ook hier en nu gebeuren al dingen die niet kloppen, was de boodschap”, vertelt Maaike. “Bij het seminar waren veel partijen uit het werkveld aanwezig. We wilden juist ook hen helpen nadenken over hoe het beter kan. In het kader daarvan ging hoogleraar Jeroen van den Hoven van de TU Delft dieper in op het belang van ethiek bij technologiedesign, en vertelde Cecile Schut van de Authoriteit Persoonsgegevens hoe onze vrijheid wordt bewaakt met wet- en regelgeving.”

Bizar beeld
Uit Unfreezing Freedom kwam ook de website hoenormaalbenik.nl voort. Maaike: “Op basis van een aantal gegevens die je over jezelf invult, trekt een algoritme allerlei conclusies. Zo zie je hoe bizar het beeld kan zijn dat bedrijven over je hebben, op basis waarvan ze jou beoordelen. In diezelfde lijn bedachten studenten CMD en CMGT tijdens een design challenge de fysieke ‘Cookie Wall’. Hiermee kun je op een festival goed duidelijk maken wat er gebeurt als je cookies accepteert tijdens een websitebezoek.”