Op school kreeg ik steeds te horen dat er geen hoop voor me was, maar mijn moeder bleef zeggen: “Jij kunt het wel”. Haar vertrouwen heeft me gemotiveerd om door te zetten.
STERK MET JE NETWERK
Sterk met je netwerk is het centrale thema van het Wintersymposium 2024 van Stay on track, dat plaatsvond bij het Albeda College in Rotterdam. Veertig professionals, onderzoekers, studenten en jongeren hebben op deze middag hun kennis en ervaring gedeeld over de kracht van het netwerk om de schoolloopbanen van jongeren te versterken.
SCHEVE SCHOOLCARRIÈRE
Jongeren die (tijdelijk) niet thuis kunnen wonen vanwege een uithuisplaatsing, een opname in een ggz-instelling of om een andere reden, maken vaak een scheve schoolcarrière door. Zij volgen niet het onderwijs dat past bij hun niveau, talenten en ambities. Ondersteuning door het persoonlijke netwerk en de samenwerking met professionals van school en hulpverlening, kunnen de jongeren sterken in hun schoolloopbaan.
De diversiteit van de aanwezige deelnemers, afkomstig van Albeda, Enver, iHUB, JBRR, Hogeschool Rotterdam, Pameijer, Koers VO, Gemeente Rotterdam, Gemeente Nissewaard en de Kinderombudsman van Rotterdam, geeft aan dat het thema van Stay on track bij velen leeft.
JONGEREN AAN HET STUUR
Het symposium opent met Anouk Robben, ervaringsdeskundig onderzoeker van Stay on track. Zij gaat met het publiek in gesprek aan de hand van een aantal prikkelende vragen. Met ‘Steek je hand op als …’ geven de deelnemers inzicht in hun eigen ervaringen in onderwijs en hulpverlening.
"Steek je hand op als …….je weleens lager bent ingeschat op school."
"Steek je hand op als …….je wel eens een gesprek op school hebt gehad met mensen uit je netwerk."
Na deze speelse warming-up geeft projectleider Szabinka Dudevszky een introductie op het thema van de dag aan de hand van drie illustraties.
In het eerste jaar van Stay on track zijn 28 uithuiswonende jongeren geïnterviewd door studenten en ervaringsdeskundige teamleden. Waar zijn de jongeren tegenaan gelopen in hun schoolloopbaan, wat heeft hen juist geholpen en hebben ze ideeën hoe het beter kan?
Een van de grootste knelpunten die jongeren ervaren, is het gebrek aan autonomie. Vaak worden beslissingen over het hoofd van jongeren heen genomen, zij zitten niet aan het stuur, maar worden op de bagagedrager van plek naar plek gesleept. De professionals beslissen.
De tweede illustratie is een verbeelding van de vele ambities die de jongeren hebben. Het halen van een diploma, het vinden van een veilige woonplek, een toekomst als professioneel hulpverlener. Ondanks de moeilijke situatie zitten de jongeren vol wensen en plannen. De weg om deze te realiseren is wel een zwaar traject getekend door verdriet, onzekerheid en stress.
In die weg omhoog is de steun van naasten en professionals onontbeerlijk. De tante die er altijd voor je is, die ene docent die je talenten wel ziet, de hulpverlener die telkens een luisterend oor biedt. Met de jongere aan het stuur en een extra push van het netwerk dat meehelpt trappen, komen nieuwe perspectieven in zicht.
IEMAND DIE IN JE GELOOFT
In het indrukwekkende verhaal van Gül Bagcivan en haar moeder Rabia komen al deze elementen terug. Gül is nooit uithuisgeplaatst, maar kent wel een verstoorde schoolloopbaan, die door een betere samenwerking tussen haar, haar moeder, school en hulpverlening anders had kunnen lopen.
Gül is opgegroeid als dochter van een jonge alleenstaande moeder, die, geboren in Turkije, niet bekend was met de Nederlandse taal, cultuur en onderwijssysteem. Rabia ging regelmatig naar school om te vragen hoe zij haar dochter kon ondersteunen in haar schoolontwikkeling. Maar hoewel de school financiering heeft aangevraagd, hebben moeder en dochter nooit extra begeleiding ontvangen.
In groep 7 kreeg Gül het schooladvies om naar het praktijkonderwijs te gaan. Deze ervaring was voor moeder en dochter heel ingrijpend. Gül voelde zich afgewezen en werd onzeker over haar eigen kunnen. “Je gaat geloven dat je dom bent”. Ook Rabia kreeg het gevoel dat zij gefaald had, ze wilde een goede opleiding en toekomst voor haar dochter, maar wist niet wat ze kon doen om toegang tot de passende route voor haar dochter te organiseren.
Met dank aan een docent op de praktijkschool die haar talenten onderkende, kon Gül een toets maken. Hieruit bleek dat zij op niveau mbo 4/hbo zat, waarna de overstap naar mbo 3 en mbo 4 volgde en uiteindelijk het hbo. Nu zit zij in het derde jaar van de opleiding social work, werkt parttime in de verslavingszorg en zet haar ervaring in als onderzoeker bij Stay on track.
Terugkijkend op de geschiedenis overheersen gemengde gevoelens. Rabia is supertrots op haar dochter, op haar talenten en vastberadenheid, maar het doet haar pijn dat ze werden beoordeeld naar hun afkomst en niet werden betrokken in de besluitvorming. Gül is dankbaar voor de steun van haar moeder, die altijd in haar is blijven geloven en hoopt dat ze met het delen van haar verhaal anderen, jongeren en professionals, kan inspireren.
Wat voor ondersteuning ik zelf had willen hebben? Eerlijk gezegd, ik dacht niet aan mezelf, maar ik dacht alleen aan mijn kind.
VERTROUWEN IS DE BASIS
De derde presentatie is een podiuminterview met Mariëtte Lusse, Lector Samenwerken met Ouders bij Hogeschool Rotterdam. Ze deelt de kennis uit haar jarenlange onderzoek naar succesfactoren in het betrekken van het netwerk bij de ondersteuning van kinderen en jongeren op school.
Elselien te Hennepe, docent-onderzoeker bij Stay on track, spreekt met Mariëtte over vertrouwen als basis voor een goede samenwerking tussen ouders, leerling/student en school. Mariëtte adviseert scholen om vanaf de eerste dag het contact op te bouwen vanuit een positieve houding. Op deze manier kent iedereen elkaar al als er later mogelijk negatieve situaties ontstaan en moeilijke beslissingen moeten worden genomen. Maak daarbij geen onderscheid tussen leerlingen, is haar advies, maar ga met iedereen het contact aan. Op deze manier voelen zij zich gelijkwaardig en respectvol benaderd, en staan zelfs niet-leerplichtige studenten open voor samenwerking met het netwerk.
Mariëtte benadrukt het belang van het luisteren naar de stem van jongeren, en het creëren van inclusieve gesprekken waarin hun perspectieven worden gehoord en gerespecteerd. “Geef mij een rol en doe niks achter mijn rug om”, vertelden de jongeren in haar onderzoek.
Het lectoraat Samenwerken met ouders heeft een Gereedschapskist gevuld met onderbouwde en beproefde werkwijzen om kansengelijkheid in het onderwijs te versterken.
Bekijk hier de gereedschapskist.
De Rotterdamse Kinderombudsman Stans Goudsmit brengt in dat de Rechten van het Kind bij de ondersteuning op school telkens het uitgangspunt dienen te zijn. Het recht op onderwijs en op gelijke kansen dwingt ons allen om voorbij vrijblijvende afspraken en initiatieven te gaan. Stans meldt dat de Kinderombudsman onderzoek is gestart naar thuiszitters, kinderen die ondanks het recht op onderwijs, langere tijd niet naar school gaan. Kijk hier voor meer informatie over het onderzoek.
Mohamed Bouziane, practor Gelijke kansen bij het Albeda College, kan zich helemaal vinden in het verhaal van de lector. Hij geeft een aantal voorbeelden van de manier waarop Albeda zich inzet om alle studenten de kans te bieden hun volledige potentieel te bereiken, ongeacht hun achtergrond of uitdagingen zoals Albeda You en Talenthub, een maatwerkprogramma waar jongeren zich kunnen oriënteren op een opleiding, werkplek of traineeship.
Tahira Leandra, Charjamin Christiaan en Daisy Wubbe sluiten het eerste gedeelte van de middag af. De drie studenten social work van Hogeschool Rotterdam doen onderzoek naar een initiatief van Albeda waarin de school het netwerk van studenten betrekt om uitval te voorkomen. Met een ludiek interactief Memoryspel worden de deelnemers aangespoord om hun ‘buddy’ te vinden en met elkaar in gesprek te gaan over een van de kernbegrippen uit het samenwerken met je netwerk.
GELIJKWAARDIGE SAMENWERKING
In de tweede helft van de middag verschuift de focus van onderwijs naar hulpverlening. Hoe is de samenwerking tussen de jongere, diens netwerk, school en de sociaal professionals?
Kiki Bruidegom, onderzoeker en promovenda bij iHUB, en Denise, ervaringsdeskundige ouder van het expertpanel, geven een presentatie over de samenwerking met ouders vanuit iHUB.
Eerst geeft Kiki een overzicht van de activiteiten van iHUB om het netwerk te betrekken bij school en hulpverlening. Daarna deelt Denise haar persoonlijke ervaringen als moeder van vier kinderen met een ondersteuningsbehoefte. Denise vertelt over haar jongste dochter, die dyslexie heeft en al vrij snel na de start van het voortgezet onderwijs is uitgevallen. De mentale last van de coronapandemie viel haar dochter zwaar, vooral omdat zij ook ADHD en autisme blijkt te hebben. Op school was onvoldoende begrip voor haar ondersteuningsbehoeften, en Denise’s dochter belandde thuis op de bank. Na jaren van strijd heeft Denise nu contact met een onderwijsconsulent en is haar dochter aangemeld bij het wijkteam.
Kiki haalt een uitspraak aan van Jessica Tokaya, projectleider van het Ervaringshuis van iHUB: "Het gaat om gelijkwaardigheid." Het verhaal van Denise verhaal over de positieve, maar ook alle frustrerende ervaringen met het onderwijs en de begeleiding aan haar kinderen, schetst duidelijk het belang van gelijkwaardigheid in de samenwerking tussen alle partijen.
SOCIAAL PROFESSIONALS MET OOG VOOR SCHOOL
In de laatste twee presentaties van de middag gaan sociaal professionals van JBRR en Enver in op aandacht voor de schoolloopbaan van hun jongeren.
Leonore Gerrits, gedragsdeskundige werkzaam bij het Centrum voor Kennis en Innovatie van Jeugdbescherming Rotterdam Rijnmond, geeft een korte schets van de pilot die afgelopen jaar is uitgevoerd in het kader van Stay on track. In deze pilot gaan jeugdbeschermers bij het nemen van kernbeslissingen, zoals een uithuisplaatsing of gesloten plaatsing, in een teamtafel in overleg met de jongere zelf en hebben daarbij nadrukkelijk aandacht voor de schoolloopbaan en de ambities van de jongere. Op het slotsymposium van Stay on Track in najaar 2024 zal deze pilot uitgebreid aan bod komen.
Vanuit Enver spreken ambulant begeleider Katja de Groot en kwartiermaker cliëntenparticipatie Lennart van der Wel over de ondersteuning van jongeren bij hun schoolloopbaan. Eigenlijk is er, net als bij JBRR, nog niet veel aandacht voor dit onderwerp. De focus van de professionals van Enver ligt op het ondersteunen van deze jongeren bij het maken van hun eigen keuzes vanuit hun interesses, wensen en vaardigheden. Maar hoe kun je met hen in gesprek gaan over hun schoolcarrière en ambities? Ook met jongeren die gezien hun leeftijd niet meer leerplichtig zijn? En staat de school open voor contact? Dit is een onderwerp waar de professionals van Enver mee aan de slag zijn.
GANZENBORD
Vakje 27: Oei, je zit in de put. Je zult hier helaas moeten blijven totdat een andere speler je kan helpen.
De middag wordt afgesloten met een bijzonder ganzenbordspel, speciaal ontwikkeld voor het symposium. Thaisja Suart, onderzoeker met ervaringsdeskundigheid, legt de bedoeling van het spel uit. Het ganzenbord staat symbool voor de schoolloopbaan die jongeren afleggen, vol met obstakels en knelpunten. Gelukkig komen de jongeren onderweg ook positieve krachten tegen: personen of een aanpak of initiatief, die hen juist verder helpen.
Het spel wordt met veel plezier door de deelnemers gespeeld. De aanwijzingen en opdrachten leiden tot mooie gesprekken aan de verschillende speeltafels. Thaisja sluit af met een oproep tot het erkennen van ervaring, het creëren van verbindingen en het luisteren naar de stem van jongeren.
Vakje 22: Lessons learned. Je hebt vandaag veel gehoord van experts uit de praktijk en wetenschap. Wat is de belangrijkste les, het nieuwe inzicht dat je vandaag hebt opgedaan?
Wil je het ganzenbordspel zelf spelen? Download:
Het ganzenbord De spelregels
TOT DE VOLGENDE KEER!
Het Stay on track team, bestaande uit Gül Bagcivan, Anouk Robben, Evita Pistorius, Thaisja Suart, Elselien te Hennepe en Szabinka Dudevszky, dankt alle deelnemers voor hun bijdrage aan deze inspirerende en leerzame middag en hopen iedereen terug te zien op het Stay on track Slotsymposium dat zal plaatsvinden op donderdagmiddag 17 oktober 2024 (onder voorbehoud). Reserveer deze dag vast in je agenda!
Sfeerimpressie van de middag
Meer info? Zelf meedoen?
Wil je meer informatie? Of heb je als jongere, ouder of professional goede ideeën voor de praktijk en wil je (een keer) meedoen met Stay on track? Neem dan contact op met het Szabinka Dudevszky.
www.hr.nl/stayontrack