Er zijn signalen dat het funderend onderwijs zich te weinig ambitieus en onvoldoende sturend inzet op kwaliteitsontwikkeling (Onderwijsraad, 2021). De basiskwaliteit moet zo snel mogelijk op orde komen (Inspectie van het onderwijs, 2022). Het voortgezet onderwijs signaleert zelf hoe het achterblijft bij maatschappelijke verwachtingen wat betreft de aanpak van sectorbrede maatschappelijke vraagstukken zoals het leraren- en schoolleiderstekort, kansengelijkheid, basisvaardigheden, doorlopende leerlijnen en arbeidsmarkttoeleiding. Ook het hoger onderwijs heeft hierin, via kwaliteitsverbetering van de lerarenopleidingen, een belangrijke ontwikkelende rol en taak.
Lerend leiderschap
Een lerende organisatie wordt door een groeiend aantal onderwijsprofessionals, beleidsmakers en academici gezien als de ideaaltypische onderwijsorganisatie voor het omgaan met een veranderende externe omgeving, voor het faciliteren van verandering en innovatie en voor het verhogen van medewerkers- en leerling-effectiviteit. Naast sterke onderwijs(uitvoerings)- en kennispraktijken is een praktijk van lerend leiderschap essentieel voor de realisatie van een lerende organisatie (OECD, 2021).
Met het lectoraat Onderwijskundig leiderschap in lerende onderwijsorganisaties willen Hogeschool Rotterdam en CVO Rotterdam kennis en inzichten opdoen die bijdragen aan de realisatie van lerende onderwijsorganisaties, met kwaliteitsverbetering in het onderwijs als uiteindelijk doel. De afzonderlijke vormen van leren vinden grotendeels al plaats in de meeste scholen, maar de integraliteit daarvan, de te toetsen opbrengst en de manier waarop hier leiding aan wordt gegeven, vraagt om extra aandacht en aanvullende empirische inzichten. Binnen het lectoraat wordt samengewerkt door professionals uit de beide Rotterdamse onderwijsinstellingen. Met de opbrengsten van het lectoraat voorziet CVO in een sectorbrede ontwikkeling in de richting van lerende vo-scholen en -besturen.
“De raad van bestuur van CVO is erg blij dat we samen met Hogeschool Rotterdam dit lectoraat hebben kunnen realiseren. Wij zijn ervan overtuigd dat meer onderzoek naar het leiderschap in het onderwijs gaat bijdragen aan beter onderwijs en betere onderwijsorganisaties. Wij zijn bovendien erg verheugd met deze samenwerking, omdat hiermee de kennisinfrastructuur in het hoger onderwijs wordt ontsloten voor het voortgezet onderwijs.”
Voorzitter raad van bestuur CVO Rotterdam
Over de lector
In al haar werkzaamheden probeert Annemarie Neeleman het samenspel tussen onderwijsonderzoek, -beleid, -praktijk en lerarenopleidingen te versterken. Als adviseur-onderzoeker zet zij zich in voor onderwijsinstellingen, sectororganisaties en overheid. In 2019 is zij gepromoveerd op een onderzoek naar het gebruik van schoolautonomie door schoolleiders in het voortgezet onderwijs. In dit onderzoek heeft zij onder meer de drijfveren en het onderzoeksgebruik van schoolleiders bestudeerd. Sinds 2019 werkt Annemarie als beleidsadviseur bij CVO Rotterdam. Op een kennisgedreven wijze probeert zij werkzame principes van de lerende organisatie, onderzoeksmatig werken, professionalisering en leiderschap aan strategische en praktische vraagstukken in het groot Rotterdamse te verbinden. Zij is kwartiermaker van de CVO Academie. Daarnaast heeft Annemarie zitting in verschillende denktanks en adviesraden, alle met betrekking tot de professionalisering van de onderwijssector.
“Een van de bevindingen uit mijn promotieonderzoek is dat schoolleiders in hun besluitvorming geneigd zijn een groter belang te hechten aan tacit knowledge en intuïtie dan aan geformaliseerde kennisbronnen of externe verantwoordingsnormen. Deze uitkomst verhoudt zich maar moeilijk tot de sectorale ambitie om het onderwijs zo te hervormen dat het adaptief en flexibel kan inspelen op steeds wisselende maatschappelijke vraagstukken. Een beter inzicht in de facetten van en mechanismes achter onderwijskundig leiderschap is mijns inziens essentieel voor de sectorbrede realisatie van integraal, duurzaam en kennisgedreven lerende onderwijsinstellingen.”
Lector Onderwijskundig leiderschap in lerende onderwijsorganisaties