Ervaringskennis als gelijkwaardige kennisbron

“In alles wat we leren en doen betrekken we de kennis van personen met ervaring. We leren hoe we op een gelijkwaardige manier kunnen samenwerken en hoe we de verschillende kennisbronnen die er zijn kunnen samenbrengen.” 

Docent-onderzoekers Szabinka Dudevszky en Marjolijn Schouten van Hogeschool Rotterdam zijn bij de SPRONG-groep Betekenisvol Samenwerken voortdurend bezig met het in kaart brengen van de verschillende perspectieven: van ervaringskennis en praktijkkennis tot kennis uit theorie. Maar hoe doe je dat dan? We vroegen het aan Szabinka en Marjolijn.  

Wat is de SPRONG-groep Betekenisvol Samenwerken?  

Szabinka: "Een samenwerkingsverband tussen de Christelijke Hogeschool Ede (CHE), Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) en Hogeschool Rotterdam (HR). Met elkaar onderzoeken en leren we hoe we jongeren en jongvolwassenen met een langere ondersteuningsvraag beter kunnen ondersteunen. Er is met name aandacht voor de eigen stem en de participatie van de jongere en jongvolwassene in die ondersteuning. 

Marjolijn: "Daarbij willen we ook leren van elkaar. Hoe gaan we als verschillende onderzoekers met ervaringskennis van jonge mensen om? En hoe besteden verschillende opleidingen aandacht aan ervaringskennis?"

Hoe staat het ervoor?

Marjolijn: "We zijn in onze werkgroep begonnen met het inventariseren van het bestaande onderwijs van de drie hogescholen, waarin de participatieprocessen en ervaringsdeskundigheid ontwikkeld worden naar nieuwe vormen van onderwijs. Dit gaan we bundelen, uitproberen en vervolgens gaan we nieuwe praktijken ontwikkelen." 

Szabinka: "In een andere werkgroep bezochten we verschillende beloftevolle innovaties bij organisaties die het anders doen: ze ondersteunen jongeren en jongvolwassenen met een langdurige ondersteuningsbehoefte op zo'n manier dat hun stem en participatie versterkt worden. Bij de bezoeken kijken we ook welke ontwikkelvragen de organisaties hebben en hoe we daaraan kunnen bijdragen." 

Hoe doe je dat, leren op een gelijkwaardige manier? 

Marjolijn: "In alle werkgroepen binnen SPRONG wordt samengewerkt met mensen die opgeleid zijn als ervaringsdeskundige, die zichzelf zien als persoon met ervaringskennis of naasten met hun eigen ervaringen." 

Szabinka: “Wij zijn voortdurend bezig met het in kaart brengen van de verschillende perspectieven. We kijken uitdrukkelijk vanuit de context van de jongere en jongvolwassene zelf hoe je die participatie kan stimuleren en ontwikkeling kan bevorderen."

Marjolijn: "De nadruk ligt de op het verzamelen van ervaringen vanuit alle perspectieven. Ook de ervaring van jou als onderzoeker doet er toe."

Zijn er uitdagingen geweest? 

Szabinka: De betrokkenheid van deelnemers in een organisatie verschilt. Je hebt de wens om met elkaar te evalueren maar ook te maken met praktische obstakels. Hoe krijg je dan die gewenste betrokkenheid van alle perspectieven als die niet altijd zo ervaren wordt?"

Marjolijn: "Het lukt de ene keer beter dan de andere keer. Maar je voelt wel dat we het meer samen doen en daar leer ik als onderzoeker veel van."

Wat zijn de eerste inzichten? 

Szabinka: "De eerste inzichten over hoe je jongeren en jongvolwassenen op een innovatieve manier kunt betrekken bij hun ondersteuning, hebben we verzameld in factsheets. Daarin staan ook de ontwikkelvragen die organisaties hebben. We gaan nu met de SPRONG-groep kijken hoe we van elkaar kunnen leren hierin." 

Wat brengt de samenwerking met andere hogescholen?  

Szabinka: "De netwerken worden breder en je krijgt scherper zicht op wat er gebeurt bij andere hogescholen. Dat is echt van waarde. Voorbeelden van de HAN en CHE over de inzet van docenten met ervaringsdeskundigheid en het structureel betrekken van mensen met geleefde ervaring in het onderwijs, vind ik heel inspirerend voor Rotterdam." 

Marjolijn: "Bewustwording. Je hebt het over dezelfde begrippen, maar je kijkt er wezenlijk anders naar. Het wordt gekleurd door de context waarin je werkt en de manier van kijken."

Wat is jullie bijdrage? 

Szabinka: "Vanuit Rotterdam delen wij kennis over creatieve methodes van onderzoek doen waarbij we participatief te werk gaan en die worden uitgevoerd met of onder leiding van ervaringsdeskundigen zoals Spoken word, Participatief drama en Photovoice."

Marjolijn: "De meerstemmigheid zit er bij Hogeschool Rotterdam explicieter in. De complexiteit van de grote stad is anders, het brengt andere vraagstukken met zich mee. Je werkt vanuit andere perspectieven. En dat is zo essentieel."

Hoe koppelen jullie de inzichten aan het onderwijs? 

Marjolijn: "We zoeken actief de samenwerking met docenten en onderwijsontwikkelaars binnen de opleiding Social Work. We trekken hierin op met de curriculumcommissie zodat we samenwerken vanuit een gedeelde visie aan de inbedding van inzichten die we opdoen."

Szabinka: "De lessen die we leren over het borgen van de stem en ervaringskennis van jongeren en jongvolwassenen in zorginnovaties en in de opleidingen, sluiten goed aan bij recente ontwikkelingen op Hogeschool Rotterdam. Het betrekken van ervaringskennis van studenten, jongeren en bewoners is een belangrijk uitgangspunt van Vitale Gemeenschap, een van de maatschappelijke opgaven. Ook in het discipline-overstijgend onderwijs liggen aanknopingspunten. Komende maand gaan groepen studenten van Social Work en de zorgopleidingen in het vak Transprofessioneel samenwerken aan de slag met de vraag hoe ervaringskennis beter ingebed kan worden in het onderwijs.”

Wat staat er nog op de planning? 

Szabinka: "Samen met de curriculumcommissie kijken we hoe we onze kennis over het inbedden van ervaringskennis en ervaringsdeskundigen structureler in de opleidingen kunnen laten aansluiten op de ontwikkelingen bij het Instituut voor Sociale Opleidingen (ISO), Instituut voor Gezondheidszorg (IVG) en AD Social Work." 

Marjolijn: "We zijn bezig met het ontwikkelen van een nieuwe minor rondom dit thema en we verkennen de mogelijkheid om een learning community op te zetten. Het transprofessioneel werken is een hele concrete manier om het in het curriculum te laten landen. Het haakt aan bij de grotere opdracht die zorg- en socialworkopleidingen hebben om meer aandacht te hebben voor participatief opleiden."

Szabinka: "We roepen daarom ook iedereen binnen de hogeschool op die mee wil denken: meld je bij ons!" 

Dit onderzoek is medegefinancierd door Regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).