“De combinatie van zelf dingen leren uit theorie en deze vervolgens toe kunnen passen samen met mensen uit de onderwijspraktijk, daar word ik heel blij van.”
In Rotterdam komt een hoog percentage laaggeletterdheid onder volwassen voor. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat rond groep 5/6 van de basisschool een ‘leesdip’ optreedt. Kinderen beschikken over onvoldoende kennis en taalvaardigheid om in latere schooljaren steeds moeilijkere teksten te kunnen lezen, begrijpen en schrijven. “Wij willen bouwen aan een sterke taal- en kennisbasis om deze ‘leesdip’ te verminderen en daarmee laaggeletterdheid op latere leeftijd te voorkomen", vertelt Mariëlle.
“Wij willen daarom bouwen aan een sterke taal- en kennisbasis om deze ‘leesdip’ te verminderen en daarmee laaggeletterdheid op latere leeftijd te voorkomen.”
Ontwikkelen van een structurele aanpak
Daarom wordt project STAALWERK uitgevoerd op vijf basisscholen in Rotterdam-Zuid. Op elke school vinden per schooljaar vijf tot zeven Professionele leergemeenschap (PLG) bijeenkomsten plaats. Mariëlle legt uit: “In de PLG’s werken onderzoekers, leerkrachten, basisschooldirecteuren, intern begeleiders (ib’ers), lerarenopleiders van de Rotterdamse pabo’s en procesbegeleiders vanuit de schoolbesturen samen".
Naast het interviewen van PLG-leden, hebben Mariëlle en haar collega’s alle schoolplannen en kwaliteitskaarten bekeken. Ook observeren zij per basisschool twee onderzoeksgroepen: een onderbouw- en een middenbouwgroep. “Zo hebben we de beginsituatie van de basisscholen heel gedetailleerd in beeld gebracht. Er worden al veel mooie initiatieven met betrekking tot taalonderwijs ingezet, maar deze vinden soms nog onbewust plaats en niet structureel.”
Samenhangend en cultureel responsief taalonderwijs
“Vanuit deze analysefase hebben we een rijtje ontwerpprincipes afgeleid, gebaseerd op theorie en praktijk, waaraan goed ‘samenhangend en cultureel responsief taalonderwijs’ moet voldoen.” Dit veelomvattende begrip is Mariëlles specifieke aandachtsgebied binnen het onderzoek. Bij ‘samenhangend’ kun je denken aan samenhang tussen taaldomeinen, tussen taal en andere vakgebieden, tussen leerjaren binnen de basisschool, maar ook aan samenhang binnen het curriculum.
Terwijl het bij ‘cultureel responsief’ gaat om wat voor kennis kinderen vanuit hun achtergrond meenemen. “Die kan vanuit huis uit zijn, maar ook bijvoorbeeld vanuit hobby’s of contact met vriendjes.” Er is daarom veel aandacht voor de thuisomgeving van kinderen. “We kijken naar wat zij inbrengen en nodig hebben. Vervolgens bepalen we wat daarvan kan worden ingezet in het onderwijs. We zoeken naar verbinding tussen de thuisomgeving en de leeromgeving op school, omdat beide belangrijk zijn voor de taalontwikkeling van kinderen.”
Met al deze opgehaalde informatie ontwerpt het onderzoeksteam samen met de PLG-leden interventies, die binnen de onderzoeksgroepen op de basisscholen worden getest. Mariëlle: “Deze interventies zullen we samen evalueren, bijstellen en nog sterker maken, om in een latere fase te onderzoeken wat deze activiteiten opleveren voor de taalvaardigheid en het welbevinden van de kinderen.”
“Deze interventies zullen we samen evalueren, bijstellen en nog sterker maken, om in een latere fase te onderzoeken wat deze activiteiten opleveren voor de taalvaardigheid en het welbevinden van de kinderen.”