Menu English

Onderzoek naar leiderschapsvraagstukken in het mkb

Hoe vind je balans tussen het exploiteren van het huidige business model en het exploreren van vernieuwing?

09 december 2021

Sinds de start van het nieuwe studiejaar werken 23 studenten van de minor+ Leiderschap van de Hogeschool Rotterdam Business School en Johan Reijenga van het Kenniscentrum Business Innovation samen met eigenaren en/of managing directors van zes mkb-ondernemingen in de regio.

Het onderzoek is een vervolg op het eerder gehouden onderzoek Get Smart naar het innovatievermogen van mkb-ondernemingen in de maakindustrie in de regio Rotterdam-Den Haag. Uit dat onderzoek blijkt dat eigenaren van (familie-)mkb-ondernemingen een prominente en dominante rol in het bedrijf uitoefenen. De dominante logica’s en de routines die de eigenaren in de loop van de jaren hebben ontwikkeld kunnen vernieuwing van het bedrijf en het business model remmen.

Er ligt daarom voor hen een grote uitdaging op het gebied van ambidexteriteit: de balans tussen het exploiteren van het huidige business model en het exploreren van vernieuwing van het business model.  Een lastige situatie die met name bij eigenaren in het mkb vaak de vraag oproept: Hoe kan ik met het oog op een duurzame positie van het bedrijf in de toekomst aan de slag gaan met vernieuwing?

Het kruis van de leider

Op basis van de lessons learned van het onderzoek Get Smart schreven Arjen van Klink en Johan Reijenga het artikel De ontvankelijke leider – succesvol innoveren in het mkb. In dit artikel onderbouwen zij de lastige positie van eigenaren van mkb-ondernemingen onder het motto: ‘het kruis van de leider’. Het kruis van de leider wordt gevormd door tijd (verleden en toekomst) en ruimte (binnen en buiten). Een kruis dat voor de directeur-eigenaar te zwaar is om alleen te dragen.

Het artikel kreeg veel bijval van ondernemers en dus reden voor verder onderzoek. Vanaf september zijn studenten van de minor+ Leiderschap daarmee één dag per week aan de slag gegaan. Bij zes bedrijven onderzoeken ze de strategische uitdagingen en het leiderschapsvraagstuk van de eigenaar/managing director. Op 23 november j.l. deelden de studenten hun eerste bevindingen om de resultaten en conclusies van hun onderzoeken te bespreken, te beargumenteren en feedback te ontvangen op hun werk.

Persoonlijk en authentiek

De studenten bleken in staat om de eigenaren op een open en kwetsbare wijze hun eigen verhaal te laten vertellen en dat maakte de leiderschapsvraagstukken waar de studenten mee kwamen persoonlijk en authentiek. De inzichten uit het eerdere onderzoek werden zo bevestigd en verrijkt.

Directeur-eigenaren binnen de deelnemende bedrijven:

  • willen graag vernieuwen, maar vinden het lastig om medewerkers mee te krijgen;
  • beseffen vaak niet wat hun eigen dominante logica is en hoe deze vernieuwing van het bedrijf remt;
  • willen vaak blijven ‘ondernemen’ als ze het bedrijf zelf zijn gestart, maar bij groei van de onderneming vinden ze het moeilijk om de bedrijfsvoering aan medewerkers over te laten;
  • blijven vasthouden aan het huidige business model, omdat ze denken dat dat nog steeds succesvol kan zijn ook al lijkt de markt daar anders over te denken;
  • begrijpen vaak niet dat er voor een andere fase in de ontwikkeling van de onderneming ook ander leiderschap nodig is en daarmee soms ook een andere leider;
  • beschouwen zichzelf als de ‘alleskunner’ en vinden dan ook dat ze voor alle activiteiten in het bedrijf verantwoordelijk zijn, want het is tenslotte hun onderneming;
  • vinden het lastig om hun leiderschap te delen met medewerkers in het bedrijf.

De studenten ronden eind januari hun onderzoek af en zullen dan de ondernemers aanbevelingen doen in de vorm van interventies die het leiderschap in beweging kunnen brengen. Na afloop van de minor loopt het onderzoek binnen Kenniscentrum Business Innovation door en zullen de complete resultaten worden gedeeld met alle betrokken ondernemers. Middels een artikel wordende resultaten ook gedeeld met de rest van het werkveld en in het onderwijs in de vorm van lesmateriaal. Tevens is het de bedoeling om het leiderschapsvraagstuk breder te onderzoeken middels een Raak MKB subsidie.