Veel mkb-ondernemers maken grote stappen als het gaat om het circulair vormgeven van hun productieprocessen, maar hebben het moeilijk als het om de financiering ervan gaat. Vaak lukt het bij de start nog om financiering te krijgen, doordat er dan veel startupfinanciering- en subsidiemogelijkheden beschikbaar zijn. Zodra de circulaire mkb-bedrijven echter overgaan naar de scale-up fase wordt het lastiger. Het is dan moeilijk om normale bankfinanciering te krijgen voor hun circulaire businessmodellen. Waar ‘gewone’ mkb-bedrijven in de scale-up fase bij de bank kunnen aankloppen om hun groei te financieren, hebben de circulaire mkb-bedrijven daar in deze fase moeite mee.
Circulair verdienmodel
Vooral circulaire mkb-bedrijven die werken met het verdienmodel Product-as-a-Service (PaaS) hebben daar last van. Bij dit verdienmodel blijft de fabrikant de eigenaar van zijn producten. Zijn klanten maken gebruik van de producten en betalen voor dit gebruik en de ontvangen services, zoals onderhoud en reparatie. De producten worden na afloop van de contractperiode door de producent teruggenomen en opgeknapt en daarna opnieuw in de markt gezet.
Risico's circulair ondernemen
Een belangrijke reden van de terughoudendheid van banken bij de financiering is dat zij de risico’s van circulair ondernemen moeilijk kunnen inschatten. De toekenningswijze van financiering door banken is nu nog vooral op zekerheden en nabije inkomsten gebaseerd en veel minder op verder in de toekomst gelegen kasstromen. Dit werkt in het nadeel voor mkb-bedrijven met circulaire verdienmodellen zoals Product-as-a-Service (PaaS), omdat die met uitgestelde kasstromen werken. De producten worden immers niet in één keer verkocht, maar verhuurd of geleased aan de klanten, waardoor de bedragen in termijnen binnenvloeien in plaats van in één keer aan het begin.
Ook de ketens waarin circulaire mkb-bedrijven dikwijls met elkaar samenwerken maakt de financiering ingewikkeld, omdat samenwerking met andere ondernemingen ook afhankelijkheid geeft en daarmee risico's ontstaan.
Verder is het voor banken lastig om de restwaarde van de producten van de circulaire mkb-bedrijven in te schatten: zijn de producten of hun componenten wel zo makkelijk te hergebruiken als wordt beoogd? En hoe goed gaan de gebruikers met de producten om? Is bij slecht gebruik de restwaarde nog wel zo hoog als beoogd?
De banken zullen moeten meebewegen met de nieuwe benadering die de circulaire businessmodellen vragen bij het verstrekken van de financiering. Maar ook de circulaire mkb-bedrijven zelf moeten meebewegen om de toegang tot de financiering te vergemakkelijken. Het onderzoek gaat het mkb helpen om circulaire businessmodellen beter te onderbouwen, zodat voor de banken inzichtelijke business cases ontstaan waarin de risico’s waar de banken op stuiten beter worden uitgelegd en onderbouwd.