Menu English

Ontmoeting 28

Een blogpost over 'de heren van het kartel', zoals 'behartigers van bestuurlijke belangen' ooit genoemd werden door onze minister-president. In dit geval het bestuur van de Vereniging Hogescholen (voorheen HBO-raad) waarvan collegevoorzitter Bormans deel uitmaakt. Op deze intensieve vergaderdag komen veiligheid, de nieuwe CAO en het project 10voordeleraar uitgebreid aan de orde.

Vrijdag 28 maart: De Heren van het Kartel

"De subsidies aan overbodige organisaties als de HBO-raad, de MBO-raad, de VO-raad en de PO-raad schaffen we af.", is een van de kloeke voornemens van de SP in haar verkiezingsprogramma. Een kordaat voornemen dat weliswaar niet alle verkiezingsprogramma's gehaald heeft, maar dat wel een gevoel reflecteert dat breder leeft in de afgelopen jaren. Wat moeten we met die belangenclubs van bestuurders, die mini-ministeries, die vernieuwing tegenhouden vanwege welbegrepen eigenbelang? Onze minister-president verwoordde het als volgt toen hij het gevoel had dat zijn voornemens teveel verzandden in gepraat met 'de behartigers van de bestuurlijke belangen': "Heren van het kartel, dan doen we het zonder u." Om eraan toe te voegen dat we niet bepaald in een corporatistisch land leven.....

Deze vrijdag vergaderen de heren van het kartel zo ongeveer gedurende de hele dag. Correctie: inmiddels hebben ook een aantal dames hun entree gemaakt in de wereld van de Vereniging Hogescholen, zoals de HBO-raad inmiddels heet. 

09.30 - 11.30 uur: Veiligheid en radicalisering

Een aantal hogescholen vergadert over de vraag: hebben we als hogescholen onze veiligheid op orde? De bijeenkomst heeft geen concreet besluitvormend karakter, maar is bedoeld om kennis te delen en om na te gaan of we nadrukkelijker tot samenwerking moeten overgaan. De aanleiding is een grootschalige inval van politie in de Rotterdamse vestiging van Inholland omdat er dreiging was van een 'school-shooting'.

In een gezamenlijke presentatie van veiligheidsfunctionarissen (waaronder de actieve Hogeschool Rotterdam-collega Paul Goossens) en mensen van OCW en Inspectie passeren verschillende vormen van (on)veiligheid de revue: van onveilige laboratoria tot anonieme bedreigingen, van seksuele intimidatie tot examenfraude, van privacyrisico's tot de dreiging van de verwarde eenling. We bevestigen nog eens de noodzaak van goede protocollen, goede relaties met politie en andere autoriteiten, maar vooral de noodzaak blijvend te werken aan een open cultuur die veiligheidsrisico's blootlegt en bespreekbaar maakt.

Werken aan veiligheid is een cultuur. We stellen vast dat hogescholen investeren in 'webcare' om zo voeling te houden met wat speelt in de sociale media, zowel waar het gaat om kwaliteitsvraagstukken als vraagstukken van veiligheid. We discussiëren over het wel of niet minder toegankelijk maken van onze scholen en trekken de conclusie dat de openheid die we hebben een groot goed is. Poortjes en bewakers voor de deur creëren schijnveiligheid. We maken inschattingen van wat gaande is in het toeleverende onderwijs en het mbo en proberen daar van te leren.

Het is een uitstekende bijeenkomst die een vervolg zal krijgen. Vooral op het punt van de 'nieuwe' risico's voelen we de noodzaak kennis intensiever te delen. Het gaat dan met name over de risico's van radicaliserende jongeren. We weten uit het nieuws dat de situatie in Syrië voor bepaalde jongeren aanleiding is geweest de stap naar geweld te zetten. Een aangezien een hogeschool midden in de samenleving staat, moeten we niet uitsluiten dat dergelijke gedachten ook bij studenten van ons kunnen leven. Een betrekkelijk nieuw fenomeen en de relatieve onbekendheid maakt dat we zullen moeten leren de daarmee gepaard gaande risico's te duiden en te onderkennen.

11.30 - 14.18: De Algemene Vergadering

Het hoogste orgaan van de Vereniging Hogescholen is de Algemene Vergadering. We noemen dat altijd kordaat: de AV. Daarin komen alle voorzitters van hogescholen samen en worden de besluiten genomen. Meestal gaat dat over het formuleren van gezamenlijke standpunten. Zo bespreken we vandaag de actualiteit rondom het leenstelsel en hebben we een eerste gedachtewisseling naar aanleiding van het recent verschenen adviesrapport over het deeltijdonderwijs. Soms nemen we echte beslissingen, beslissingen die een direct effect hebben op het reilen en zeilen van scholen, studenten en/of medewerkers. Vandaag staan twee grote thema's op de agenda waar ik een directe betrokkenheid bij heb als portefeuillehouder van die thema's namens het bestuur van de vereniging. Het gaat om het mandaat voor onderhandelingen voor een nieuwe CAO en om het grote project 10voordeleraar, waarin we landelijke kennistoetsen organiseren voor onze 'pabo's en tweedegraads lerarenopleidingen.

We zijn het betrekkelijk snel eens over het mandaat voor de CAO dat ik meekrijg als eerste onderhandelaar namens de werkgevers. Het mandaat bestaat uit een drietal compartimenten. Het eerste betreft de primaire arbeidsvoorwaarden. We gaan als werkgevers op de nullijn zitten. We kiezen voor werk in plaats van extra loon. De hogescholen mogen zich verheugen in het relatief ontzien worden wat betreft bezuinigingen en hebben aan de andere kant een stevig commitment liggen wat betreft verdere niveau- en kwaliteitsstijging. Als we elke publieke euro weten om te zetten in mensen voor de klas, boeken we winst. Het tweede compartiment betreft wat we samen met de bonden zijn gaan noemen 'onze moderniseringsagenda'. In de vorige CAO hebben we een stevige paragraaf met betrekking tot professionalisering opgenomen. Nu gaan we praten over duurzame inzet van onze mensen, in elke fase van hun professionele loopbaan en we gaan praten over werkloosheidsregelingen. Het derde compartiment betreft een grote hoeveelheid, soms technische, onderwerpen waar we afspraken over moeten of willen maken. Het zullen geen gemakkelijke onderhandelingen worden. Er staat nogal wat op het spel. En zowel werkgevers als werknemers zullen hun posities markeren. Maar in het hbo hebben we een groot voordeel. De afgelopen jaren hebben we veel en intens met elkaar gesproken en is een wederzijds vertrouwen en respect gegroeid. Op die ondergrond moet het mogelijk zijn dat we tot een goede CAO gaan komen.

Het tweede grote thema van de vergadering is het project 10voordeleraar. Daar komen we iets minder snel uit. Vandaar dat de vergadering niet eindigt om twee uur, zoals gepland, maar bijna 20 minuten later. De hogescholen mogen trots zijn op wat ze in het kader van dit project presteren, zeker als je weet wat er allemaal aan werk verzet moet worden om al die landelijke kennistoetsen te ontwikkelen, te valideren, uit te zetten, af te nemen, na te kijken en de resultaten te communiceren. Een paar getallen: dit studiejaar worden voor 2 pabo-vakken en 8 tweedegraads opleidingen landelijke kennistoetsen afgenomen voor studenten in de hoofdfase. Tot nu toe zijn er al 12.000 toetsafnames geweest. En in juni leggen studenten voor al deze 10 vakken nogmaals een toets af (naar schatting zijn dat nog eens 11.500 afnames). Volgend studiejaar moeten er voor 17 vakken voor 8.000 studenten op meerdere momenten per jaar digitale toetsen afgenomen worden onder strenge condities.

Los van deze kwantiteit stellen we vast dat er hoogwaardige toetsen opgeleverd worden, waar gedegen, wetenschappelijk verankerde valideringsprocedures om heen zitten, die een duidelijk niveauverhogend effect op onze lerarenopleidingen gaan hebben.

Soms schuurt het wat tussen het project en de individuele scholen. De logistiek van de toetsen moet aansluiten op de logistiek van de scholen, zowel wat betreft de toetsen als ook het daaraan voorafgaande onderwijs. Maar de interactie tussen het project en de scholen (pabo's en tweedegraads lerarenopleidingen) moet dieper dan alleen logistiek verankerd worden: het gaat er ook om dat onderwijsvisies zich consistent verbinden met de centrale toetsing, dat de regels rondom onderwijs en toetsen zich consistent verbinden met de werkelijkheid van centraal afgenomen toetsen, etcetera.

En dus liggen er vergaande voorstellen, die diep ingrijpen in de scholen, zowel wat betreft de regels die we met elkaar afspreken over toetsen alsook de logistiek. Het gaat voor sommige scholen net iets te snel.

Ik proef hier en daar twijfel of landelijke kennistoetsen wel de beste weg vormen om niveau en kwaliteit van het onderwijs te borgen; of dergelijke toetsen wel passen in de onderwijsvisie van de school.

We spreken af onszelf nog wat meer tijd te geven en nog een tweede bijeenkomst te wijden aan dit indringende vraagstuk. Over twee weken hakken we de knoop door, dan hakken we een hele bundel knopen door.....

14.30 - 15.45 uur: Bestuurscommissie Arbeidsvoorwaarden

Met een licht suizen in mijn oren van het vele praten tijdens de AV ga ik naar een kleiner zaaltje in het gebouw waar we vaak vergaderen: Domstad te Utrecht. Ik zie dat het buiten prachtig weer is en voel een licht verlangen opkomen naar de racefiets of gewoon lekker buiten zitten. Maar we moeten nog even door en deze keer in de samenstelling van een bestuurscommissie. Portefeuillehouders worden in hun werk ondersteund door medewerkers van het bureau. Maar ook andere bestuurders zijn bereid mee te denken en mee te helpen en dat organiseren we in bestuurscommissies.

We bespreken wat ons te doen staat rondom de CAO-onderhandelingen, in het licht van de mandaatverlening door de AV. We bespreken daarnaast diepgaand de effecten van een strenger regime van de Belastingdienst rondom de zogeheten VAR-verklaring. Nu biedt die verklaring de ruimte om mensen op commerciële basis een dienst voor ons te laten verrichten. Technisch een complex vraagstuk, maar met als mogelijk risico dat de speelruimte van scholen sterk terugloopt waar het gaat om het inschakelen van gespecialiseerde professionals in het onderwijs. Met name het kunstvakonderwijs maakt zich daar terecht grote zorgen over. Die hogescholen leveren vaak excellente onderwijsprestaties waarbij ze sterk leunen op die hoogwaardige professionals uit de praktijk. Terwijl OCW ons aanzet hogere kwaliteit te leveren, werpt de belastingambtenaar barrières op...

We spreken af nog eens goed de kwaliteitsrisico's op een rij te zetten alsmede de categorie medewerkers (sterk en duidelijk afgebakend van de 'gewone' collega in dienstverband) waar we het hier over hebben, nog eens goed in kaart te brengen om daarmee het gesprek met de Belastingdienst voort te zetten. We gaan ook na of de vakbonden bereid zijn ons hierin te steunen.

15.45 - 16.30 uur: Bilo's

De dag eindigt zoals hij er ook tussen de bedrijven van de bijeenkomsten uitziet: snelle gesprekjes met collega's over allerlei vormen van samenwerking die we hebben, iets wat afgestemd moet worden of gewoon even een praatje. En soms staan we even stil bij zaken die wat schuren tussen scholen, want dat komt ook voor.

Want de Vereniging Hogescholen is natuurlijk geen kartel, maar letterlijk een vereniging waarin instituties en mensen samenkomen die kennis delen, tot een verstandige lijn proberen te komen, kwaliteit hoog in het vaandel hebben, graag invulling willen geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, samenwerken en soms een beetje ruzie maken....

Kwart voor 5 zit ik in de auto naar huis. Drie telefoontjes en 50 km verder rijd ik mijn straat in. Nog steeds heerlijk weer.......

Over de auteur

Ron Bormans - Voorzitter College van Bestuur Hogeschool Rotterdam

Ron Bormans (1957, te Schinnen, Zuid-Limburg) mag zich verheugen in een lange periode van ontmoetingen in en met het hoger (beroeps)onderwijs. Tijdens zijn studies: Natuurkunde (propedeuse) in Eindhoven en Politicologie / Bestuurskunde in Nijmegen. Maar ook in zijn loopbaan. Hij werkte o.a. als plv. directeur HBO en directeur Studiefinanciering bij OCW. Daarnaast was hij consultant bij Capgemini. Op dit moment geeft hij leiding aan Hogeschool Rotterdam als bestuursvoorzitter, een functie die hij eerder bekleedde bij de HAN. Maar hij deed ook de HvA en Inholland aan en hield toezicht op onderwijsprogramma's als directeur NQA.

Elke twee weken is de nieuwe blog-post ook te volgen op Twitter via @ronbormans1.