Menu English

Ontmoeting 183 | Er is leven na(ast) corona

Je hebt van die dagen die voortdurend hoog in de intensiteit en beleving zitten. Donderdag 20 januari was zo’n dag. Bestuursvoorzitter Ron Bormans beschrijft hoe die dag voor hem verliep.

Het kartonnen doosje valt onmiddellijk op als ik mijn kamer binnen kom. Staat ook symbool voor het feit dat ik er sinds de strengere regels van december nauwelijks meer geweest ben; immers, thuiswerken is de norm. Een aardigheidje van een collega: een met de hand beschilderde kerstbal. De skyline van Rotterdam siert de bal, met een klein rood vierkante boven één van de gebouwen: de vlag van Hogeschool Rotterdam.

Je hebt van die dagen die wat eenvormig zijn en daardoor wat variëren in intensiteit, soms zelf voortkabbelen. Je hebt ook van die dagen die uitwaaieren wat de thema’s betreft, maar ook voortdurend hoog in de intensiteit en beleving zitten.

Donderdag 20 januari was zo’n dag.

9.00 – 9.30 uur: burgerschap

Als we ergens mee worstelen in deze tijd, dan is het met vraagstukken van democratie, rechtsstaat en burgerschap. Thema’s waar in het onderwijs veel aandacht aan geschonken wordt, maar veel te weinig in mijn ogen. Het zijn ook soms lastige thema’s die docenten met wat terughoudendheid bejegenen. Het gesprek hierover kan persoonlijk zijn en roept soms een spanning op. Democratie is geen vanzelfsprekendheid, rechtsstatelijke principes vaak onbekend, ‘anders zijn’ wordt niet altijd normaal gevonden. We proberen – lerarenopleider Marcel Mooijman is de man die het denkwerk doet en we werken samen met veel partners in de stad – te komen tot een soort toolbox voor het onderwijs – voor onszelf, voor Rotterdam – waarmee we docenten kunnen helpen hoe hiermee om te gaan; alle docenten, niet alleen docenten maatschappijleer, want vraagstukken van burgerschap spelen in elke les: bij natuurkunde als het gaat om controverses rondom technologie, bij biologie als het gaat om seksualiteit, bij geschiedenis bij de behandeling van de Holocaust, bij maatschappijleer waar het gaat om politieke voorkeuren. We hopen de toolbox in mei/juni tijdens een conferentie te kunnen presenteren.

9.30 – 10.00 uur: we gaan open, geleidelijk, zorgvuldig, maar wel definitief

Soms zit de dag vol met corona, deze dag speelt de pandemie zich net wat meer in de marge af. Dit half uur gaat het er alleen maar over. Waarom we niet meteen open zijn gegaan na de aankondiging van afgelopen vrijdag, vraagt de journalist. Omdat we het zorgvuldig willen doen. Omdat je een hogeschool niet met een druk op de knop opent. Een hogeschool is ook gewoon een heel complex logistiek proces, dat ingeregeld is geraakt op online in combinatie met onderwijs op locatie. Dat logistieke proces moet weer omgezet worden naar volledig op locatie.

Maar ook zorgvuldig naar onze mensen toe. Ik proef in de organisatie veel verlangen naar open zijn, maar ook wat aarzelingen. Het is best spannend. We moeten er ook een beetje aan wennen. En laten we dat dan ook doen, zeker nu we in een wat onderwijsluwe fase zitten: tentamens.

Na de voorjaarsvakantie gewoon volledig open en nooit meer dicht

Het belangrijkste is, is dat we ervoor moeten gaan zorgen dat we stoppen met dat jojobeleid. Wij trekken ons wat terug als het virus opliert, we komen uit onze schulp als het virus zich terugtrekt. Dat werkt niet meer, geeft verlamming, somberheid en mist een perspectief. Na de voorjaarsvakantie gewoon open en nooit meer dicht.

10.00 – 10.30 uur: een extra kans voor studenten

Examencommissies hebben een wettelijke verankerde, autonome status. Toch is het van belang dat er regelmatig overleg plaatsvindt tussen de ‘onderwijs verzorgende kolom’ en de ‘onderwijs borgende kolom’. Soms komen uit de praktijk van de examencommissies namelijk signalen naar boven die vragen om meer generieke regels of beleid. Zoals bijvoorbeeld een extra toetskans voor studenten die door corona een kans hebben moeten missen. De huidige regels en werkwijze maken het mogelijk dat op maat op te lossen. Als de aanvragen te groot worden, moeten we wellicht overstappen op meer generieke regels en een generiek aanbod. We – ik spreek met de voorzitter en secretaris van het Platform Examencommissies Hogeschool Rotterdam – spreken af de vinger goed aan de pols te houden.

10.30 – 11.00 uur: wandelen door Rotterdam

Mijn favoriete wandeling. Als ik een afspraak heb op een andere plek in de stad, probeer ik daar altijd te voet naar toe te gaan. Lukt best vaak. Zo ook vandaag. Ik ben op weg naar onze kunstacademie, Willem de Kooning Academie (WdKA). Een prachtig stukje Rotterdam, zeker met dat winterzonnetje in je flank. Ik passeer het Depot, met op de achtergrond het hoogste gebouw van ons land, de Zalmhaven, Het Nieuwe Instituut, de Arminiuskerk, Boymans, Witte de With, het Maritiem Museum en de Wijnhaven. Mooier krijg je het niet. Zeker als je gewoon moet werken….

11.00 – 12.00 uur: we gaan iets moois doen in Rotterdam

In een wat statige ruimte waar lang geleden heren vergaderden over de toekomst van De Bank en waar nu gesproken wordt over de toekomst van het kunstonderwijs, spreken WdKA-directeur Jeroen Chabot en ik, via het scherm met zo’n 300 studenten en medewerkers van WdKA. Het blijft vervreemdend, zoiets via het scherm. Je hebt geen idee wat de reacties zijn. Je ziet de oogopslag niet, je voelt de groepsdynamiek niet, de interacties is moeizaam met die aantallen.

Do I hear you cheering or booing?

We kondigen aan (het moet in het Engels wat best spannend is, WdKA is een internationale gemeenschap) dat we vandaag bekend maken dat er een voornemen is dat WdKA gaat fuseren met die andere kunsthogeschool in de stad Codarts; twee fantastische scholen, volmaakt complementair, en zo gelijkend wat betreft hun profiel: want door en door Rotterdams. Een tweede beweging is dat we die nieuwe kunsthogeschool gaan onderbrengen in een vereniging van twee leden: te weten Hogeschool Rotterdam en de Erasmus Universiteit. We creëren daarmee de condities voor het samenwerken, samensmelten van disciplines, doorgaande leerwegen van VO tot en met het doctoraat. Dat daar een fusie voor nodig is, hebben we ontdekt in het project waarin we al heel goed samenwerken op het gebied van onderwijs en onderzoek, RASL. Als de schaal te groot wordt, worden organisatorische barrières dat ook. Halverwege ons verhaal probeer ik feedback te krijgen van de groep: hoor ik gejuich of boegeroep? Het blijft stil in die Teams-omgeving. Later horen we terug dat het ‘cheering’ de overhand had. Voelt goed.

12.00 – 13.30: de nieuwe kunsthogeschool in relatie tot Hogeschool Rotterdam

Even de mails doen, broodje eten en om 12.30 uur hetzelfde verhaal richting onze directeuren: onderwijs, onderzoek en diensten. In dat gesprek ligt het accent op de vraag hoe de nieuwe kunsthogeschool zich gaat verhouden tot Hogeschool Rotterdam. Later zou daar wat slordig over geschreven worden, niet in de laatste plaats in het onafhankelijke blad van de hogeschool, Profielen. Een delicaat thema, omdat de hogeschool en WdKA zich erg verbonden voelen.

Twee moeders, twee dochters

De nieuwe kunsthogeschool wordt een zelfstandige hogeschool. In ambtelijk-technisch jargon: we gaan een BRIN-nummer aanvragen. Als je een BRIN-nummer, ben je een hogeschool. Die hogeschool krijgt een bestuur. Normaal gesproken zit daar een Raad van Toezicht boven. Dat doen we nu anders. Nu zit daar een verenging ‘boven’, bestaande uit twee leden, de hogeschool en de universiteit. De EUR brengt daarbij vooral de rechten in vanuit academisch onderzoek, PHD’s, etc. en komt daarmee in de positie om synergie te zoeken, ook op het gebied van onderwijs. De hogeschool zal een belangrijke rol blijven vervullen waar het gaat om bedrijfsvoering vraagstukken, maar ook zij blijft daarmee ‘in de buurt’ opdat we de mogelijkheden van synergie kunnen blijven zoeken, zoals we nu ook op heel veel terreinen doen. WdKA – die ook nu een specifieke positie binnen de hogeschool heeft – komt daarmee iets meer op afstand te staan. Dat is goed. WdKA – samen met Codarts – blijft ook in de buurt. In onze gesprekken hebben we het steeds over de moeder-dochter relatie: twee dochters, met (met een knipoog naar de moderne tijd) twee moeders; weliswaar op afstand, maar ook nabij.

14.00 – 15.30 uur: Cultuur&Campus

Naar Charlois (voor de niet-Rotterdammers: Sjaarloos en waag het niet om het op zijn Frans uit te spreken) lopen kan helaas niet, dus nemen we een taxi. We gaan hetzelfde verhaal vertellen en de intentieverklaringen tekenen. We doen dat in het Oude Raadhuis aan de Kerksingel en mede-tekenaars zijn Wilma Franchimon (Codarts) en Ed Brinksma (EUR). De beide collega’s zijn op dreef en brengen voor een draaiende camera een enthousiast verhaal.

Er zitten drie wethouders in de zaal: de gemeente toont haar commitment vanuit verschillende optieken: cultuur, onderwijs, sociaal en vanuit bouwperspectief. Want de nieuwe hogeschool zal op termijn op Zuid gevestigd worden, een stadsdeel dat heel lang overgeslagen is als het gaat om hoogwaardige voorzieningen. Wethouders Kurvers, zelf geboren en getogen op Zuid, herinnert ons aan het feit dat de intercity een stadsdeel voorbij raast in de orde grootte van Eindhoven. “Kunt u zich dat voorstellen, dat de intercity niet stopt op Eindhoven-Centraal?”.

Hoe voorkomen we gentrificatie?

De nieuwe kunsthogeschool gaat op termijn gevestigd worden aan de Maashaven op Zuid. Fantastisch project. Daar moet een gebouw komen, dat kunst, cultuur en hoger onderwijs huisvest, liefst omgeven door studentenhuisvesting en zo vormgegeven dat mensen op Zuid zich uitgenodigd voelen te participeren in hoger onderwijs, wetenschap, kunst. Best spannend, we kennen de mechanismen van gentrificatie, de verdrijving van mensen uit de stad, uit hun buurt. Ook een dreiging die reëel en voelbaar is in Rotterdam. Een dag later zou ik het een ‘develish dilemma’ noemen en spreken van onze opdracht aan de goede kant te gaan staan van het dunne lijntje tussen positieve effecten van een vestging van een kunsthogeschool in Rotterdam-Zuid aan de ene kant en gentrificatie aan de andere kant. Het begint met je bewust zijn van het risico.

16.00 – 16.30 #BOOS

Terug naar mijn kamer. Het nieuws volgen rondom The Voice en de uitzending van Tim Hofman. Ik word er een beetje somber van. En ook wel boos. Het voelt ongemakkelijk als man. Er komen woorden in me op die ik als bestuurder niet publiek moet uiten. Voor één keer dan: “Klootzakken zijn het”. We moeten niet uitsluiten dat ook bij ons dames of heren in de klas zitten die het niet aan de orde durven stellen omdat het in een gezagsrelatie gebeurt. Door het bespreekbaar te maken, door goed alert te zijn op wat er gebeurt in die klassen, maken we én duidelijk dat je je hoort te gedragen én creëren we hopelijk een sfeer dat slachtoffers zich melden bij docenten, slc’ers, vertrouwenspersonen, of wie dan ook. Die slachtoffers verdienen dat.

17.30 – 18.00 uur: de mondkapjes; meelopen met toezichthouders

Helemaal “corona-vrij” zal de dag niet zijn. Ik loop een uur mee met twee van onze toezichthouders. Ik wil zelf wel eens ervaren hoe het mondkapjesbeleid beleefd wordt. Heb me geërgerd aan het afkondigen van een algeheel mondkapjesplicht op de vrijdagavond en de veronderstelling van de overheid dat dat zo maar even geregeld wordt de maandag erna. Lastig te handhaven, zegt deze ‘burgemeester van het dorp Hogeschool Rotterdam’.

Dat blijkt. Veel studenten doen het netjes, collega’s zeker ook. Maar de groep die er onverschillig mee om gaat, is te groot. Dat geldt ook voor de belasting van onze mensen die er op moeten toezien.

Terwijl ik een half uur rondhang bij een van onze recepties, merk ik dat de drang om steviger te gaan optreden in mij groeit. Volgende week bespreken we dat in ons crisisteam. Of het mondkapjesbeleid wordt van verstandige regels voorzien of we gaan steviger optreden en mensen de toegang tot onze gebouwen ontzeggen. Ik hoop dat we daarnaast in gesprek kunnen gaan met die specifieke groepen waar het niet dragen van het mondkapje usance lijkt te zijn.

18.00 – 18.30 uur: vegetarische nasi

Een rustmoment, nieuws aan, en een ouderwets lekkere maaltijd van onze cateraar. Maak een grapje op Twitter: ik moet nablijven…

18.30 – 20.00 uur: taskforce Vergroting beschikbaarheid zorgprofessionals

In een ijzeren ritme van twee keer vergaderen in de week (aan de ‘randen’ van de dag) proberen we een advies te schrijven voor de nieuwe minister van VWS, hoe we op de korte en langere termijn minder kwetsbaar worden voor tekorten van zorgpersoneel. Werkgevers en werknemers, aangevuld met ‘onafhankelijken’, waar ik in dit gezelschap onder val, proberen die kwetsbaarheid in het hier en nu te reduceren, maar zeker met het oog op de nabije toekomst. Niet onbelangrijk. Als je het plat slaat, moest het land op slot vanwege een dreigend zorginfarct. Wat we besproken hebben? Mag ik niets over zeggen. Daar moet eerst de minister zich maar eens over buigen.

Naar huis. Best lekker, een stukje rijden. Kan de adrenaline iets zakken. En de stad is minstens zo mooi in het donker. Met een extra accent van mooie muziek. Moanin’ van Art Blakey and The Jazz Messengers. Niets rijdt zo lekker als goeie ouwe jazz……..

Over de auteur

Ron Bormans - voorzitter College van Bestuur Hogeschool Rotterdam

Ron Bormans (1957, te Schinnen, Zuid-Limburg) mag zich verheugen in een lange periode van ontmoetingen in en met het hoger (beroeps)onderwijs. Tijdens zijn studies: Natuurkunde (propedeuse) in Eindhoven en Politicologie / Bestuurskunde in Nijmegen. Maar ook in zijn loopbaan. Hij werkte o.a. als plv. directeur HBO en directeur Studiefinanciering bij OCW. Daarnaast was hij consultant bij Capgemini. Op dit moment geeft hij leiding aan Hogeschool Rotterdam als bestuursvoorzitter, een functie die hij eerder bekleedde bij de HAN. Maar hij deed ook de HvA en Inholland aan en hield toezicht op onderwijsprogramma's als directeur NQA.

Elke twee weken is de nieuwe blog-post ook te volgen op Twitter via @ronbormans1.