Ontmoeting 11

Donderdag 20 juni: Mannen zijn een beetje simpel en vrouwen manipuleren

Ik heb aangeboden, samen met PvdA-Kamerlid Tanja Jadnanansing, een gastcollege te verzorgen voor het keuzevak Vrouw en Leidinggeven. Onze collega Miriam van Groen heeft ons ooit gestrikt tijdens een discussie in het kader van het HBO-discours, het reizende circus van discussiebijeenkomsten van de HBO-raad (inmiddels omgedoopt tot Vereniging Hogescholen). De avond van tevoren komt een mail binnen van Tanja dat zij een probleem heeft met haar agenda: spoedberaad. Ze kan drie kwartier aanwezig zijn i.p.v. anderhalf uur. Ik denk dat ze uiteindelijk niet komt en krijg gelijk. Als ik de volgende dag om half zeven opsta, zie ik een mail van haar (04.00 uur) dat het niet gaat lukken. Zo gaat het te vaak met politici, zelfs met Tanja. Dan maar alleen. De groep bestaat uit zo'n 25 jonge vrouwen en een man - en kerndocentes Miriam van Groen en Claudia Bongers. De avond van tevoren neem ik het door met mijn vrouw. Een mooi betoog over het wezen van de man vat ze strak samen: jullie zijn gewoon een beetje simpel. 

Een beetje gespannen ben ik wel. Ik geef niet elke dag les en hoewel ik graag over het thema praat, is het geen thema dat in mijn comfortzone ligt... Ik probeer een beeld te schetsen van wat leidinggeven betekent, schets de breedte van het repertoire dat in mijn ogen nodig is, van taakgericht tot mensgericht.  Daag hen uit te beredeneren waarom meisjes/vrouwen het steeds beter doen, wat is gaande in de samenleving dat wij jongens aan 'het verliezen zijn'? Om te duiden hoe de tijdgeest zich ontwikkelt, vertel ik een verhaal over mijn vader. Ik heb hem ooit tijdens een logeerpartij bij ons thuis een assessment, dat ik had moeten ondergaan, laten lezen, waarin de assessor niet goed wist hoe mijn leiderschapsstijl te waarderen. Mijn vader (mijnwerker, ploegbaas, opzichter in de Staatsmijnen) verwonderde zich over het feit dat mijn licht autoritaire trek in dat rapport niet zonder meer positief werd geduid. In zijn Limburg van de jaren '60 en '70 was dat de enig denkbare stijl. Altijd een mooi verhaal, zeker omdat ik het doorspek met zingende Limburgse zinnen. Ik heb het gevoel dat het overkomt. Mooie momenten tijdens de les, zeker in de interactie. "Wat zijn typische eigenschappen van vrouwen waar mannen helemaal gek van worden?" Ik begin verontschuldigend met mijn handen te zwaaien - ik heb het niet gezegd - als één van de studentes het antwoord geeft: "Vrouwen manipuleren soms een beetje". Er wordt stevig gelachen.

Leuk om te doen. Ik ben beschikbaar als gastdocent. Kwaliteit: generalist en ervaringsdeskundige op het gebied van bestuur, organisatie, politiek, management, hoger onderwijs. Referenties: collega's Van Groen en Bongers.

Vrijdag 21 juni: Excellentie van de verliezer

Ik sluit op de Dag van de Excellentie in een Nijmeegse collegezaal de gelijknamige conferentie af. Ik ben er vroeg. Heb er altijd een beetje een hekel aan als bobo's binnen komen vliegen, snel een conferentie openen en dan weer weggaan. Of binnen komen lopen en dan iets afsluiten waar ze geen deel van uitgemaakt hebben. Soms onvermijdelijk (gebeurt mij ook), gezien die rampen van agenda's, maar toch. Excellentie is typisch zo'n begrip dat we allemaal in de mond nemen, maar vaak iets anders mee bedoelen. En voor zover we het eens lijken te zijn, zit er vaak een culturele bias in onze opvattingen. De conferentie heeft last van een soort kakofonie: wat is excellentie eigenlijk? Er wordt ons een filmpje voorgeschoteld, van het soort waar ik altijd een brok van in de keel krijg. Kinderen van uiteenlopende afkomst bereiken uiteindelijk de top na noeste arbeid en er volledig voor te gaan. Vader en moeder pinken een traantje weg als dochterlief op de hoogste trede staat. Excellentie kweekt winnaars!

Ik besluit ter plekke mijn afsluitende woorden op te hangen aan het thema 'Excellentie van en voor de verliezer'. Mij fascineert het verhaal van die jongen (of dat meisje) die tweede of 26e is geworden. Mij fascineert het verhaal van de loodgieter die voor 'zijn' top gaat of van de vrijwilliger die er helemaal voor gaat iets voor de buurt te betekenen. De samenleving draait niet op helden, maar op al die mensen die die heldenstatus (net) niet bereiken. Excellentie als topdivisie in het onderwijs is niet interessant. Excellentie als cultuurfenomeen, waarbij we iedereen uitdagen het beste uit zichzelf te halen, brengt ons verder. Ik zie later, als beginnend twitteraar, een tweet voorbij komen:  'Het draait om een cultuurverandering. We moeten het iets normaler vinden om de beste te (willen) zijn aldus @ronbormans1 #eens'. En dan is tweede worden niet erg. Dan is tweede worden niet verliezen. In de kern worden we in elke divisie wel eens tweede, of nummer 26, of...

Discussie wordt vervolgd: 3 en 4 oktober organiseren wij als hogeschool zelf een mooie internationale conferentie.

Maandag 24 juni: Focus op schoolzwemmen

Harm Beertema van de PVV komt bij ons op bezoek. Ik heb 35 sheets klaarstaan om hem en zijn collega iets te vertellen over Hogeschool Rotterdam, maar binnen vijf minuten gaat het gesprek over cultuurrelativisme en de nationale politiek. Die sheets, dat gaat niet lukken. Volgens Beertema is cultuurrelativisme het grootste kwaad in het onderwijs. Maar ook daar komen we niet aan toe in het gesprek. Voordat we de inhoud ingaan, wil ik eigenlijk een andere boodschap kwijt: waarom moet het altijd zo lomp, waarom zo diskwalificerend, waarom moet trots op de eigen cultuur gepaard gaan met het diskwalificeren van de ander? "Omdat we activistisch zijn.", zegt Beertema. Dit bestrijd ik. De PVV is, of ze dat nu wil of niet, onderdeel van het establishment. Dat zie ik verkeerd, volgens Beertema. Mij wordt een beeld geschetst van een 'cordon sanitaire' rondom de partij. Ik kaats terug: "Jullie voorman zoekt het isolement en maakt meer dan handig gebruik van de schaarste aan informatie die zo ontstaat. Die hij dan slim vult met berichten via social media."

Vreemde gewaarwording. We praten over onderwijs en heel veel verschil van opvatting is er niet. In ieder geval niet meer dan ik met andere politici heb. Hij heeft verstand van zaken. En toont belangstelling als we na ons gesprek - dat behoorlijk uitloopt - rondlopen op RDM en het gesprek voeren over onderwijs, relatie met het bedrijfsleven en grote maatschappelijke vraagstukken. Vreemde gewaarwording. Er is veel begrip en scherp onbegrip. Het is allemaal bijna normaal op dat venijnige randje na. En dat randje is meer dan een randje want het gaat over basale waarden.

Beertema gaat 27 juni in de Kamer weer los in het Algemeen Overleg over bezuinigingen op subsidies. Die bezuinigingen raken het Europees Platform, waar ik toezichthouder ben. Het Europees Platform is een effectieve club die het PO en VO helpt te internationaliseren. Hij toont - volkomen misplaatst - zijn activistische kant door te bepleiten dat maar helemaal af te schaffen en het geld te stoppen in schoolzwemmen. Leuk gevonden, daar niet van. Het gaat er ruw aan toe in de politiek. D66 in datzelfde debat: "D66 wil Nederland slimmer maken, maar ik begrijp dat dat niet in het voordeel van de PVV uitpakt." Of dat nu de manier is?

Woensdag 26 juni: Het kerstpakket komt terug

Het gesprek komt wat moeizaam op gang. In een eerder gesprek met docenten heeft een collega de suggestie gedaan een museum op te richten voor overbodig beleid. Een oproep via ons interne platform Yammer heeft zo'n 10 collega's samengebracht om daar over door te denken. De bijeenkomst wordt geleid door de secretaris van het College van Bestuur, Herman Veenema. Die doet dat consciëntieus en pareert handig de plagerijen van 'zijn' voorzitter. Het moeizame van het gesprek bestaat daaruit dat de vraagstelling scherper moet. Knellende kaders kunnen overal uit bestaan, zijn vaak geen echte kaders, maar zitten in onze hoofden. En kaders kunnen ook iets comfortabels hebben. Het comfort van het zitten in een groef, daar wat over mopperen, maar er ook niet echt uit durven komen..... De dag daarvoor heb ik daar, met de neus in zon in onze tuin op het Museumpark, lang over gesproken met Erik van Dijk, hoofddocent bij ons. Zijn mantra is: geef vertrouwen, blijf dat volhouden, straal uit dat mensen fouten mogen maken, dan zal de beweging ontstaan. Hij schetst een beeld van een hogeschool die ons kwaliteitsprogramma Focus heel graag wil omarmen, die vindt dat Focus precies is wat we nodig hebben, maar ook soms wat afwacht of het wel echt gaat gebeuren. "Wacht maar, die Bormans slaat over een jaar een andere toon aan dan ruimte geven", en varianten daarop schijnen in de organisatie uitgesproken te worden. Een enkeling denkt dat het over een half jaar gaat gebeuren.... Ik kom er over een half jaar graag op terug.

Herman nodigt eenieder uit een suggestie te doen wat we in het museum gaan zetten. Het gesprek komt op gang: de starheid van het jaarrooster, normering van contacturen, voorschriften m.b.t. keuzeonderwijs, minors, honoursprogramma's, de indeling van de Hogeschoolgids, etc. Het gesprek is goed en elk thema dat in deze club benoemd gaat worden, gaat een antwoord krijgen. Óf we laten zien dat er eigenlijk geen kader is en dat mensen denken dat er een kader is, óf we laten zien dat er meer ruimte in het kader is, óf we bepalen een andere koers, óf we leggen uit waarom we het doen zoals we het doen. Het gesprek zet zich voort op Yammer en via de mail. Mooi. Als er nog meer collega's mee willen praten? Welkom. Dit is je kans.

"Het kerstpakket moet terugkomen", roept een collega die buitengewoon actief is op Yammer. Een noodkreet, recht uit mijn hart. Niets is mooier dan dat ouderwetse beeld van een collega die waggelend met een enorme doos, met de sleutel in de mond naar zijn/haar auto loopt. Of onhandig manoeuvrerend de fiets van het slot haalt en die doos vast probeert te zetten, wat natuurlijk nooit lukt. Vervolgens thuis triomfantelijk de doos op tafel zet, waarna het gezin verwachtingsvol en sceptisch begint te snuffelen en zowel het genieten als het heerlijke mopperen kan beginnen. Wat ze nu weer in die doos hebben gedaan? Een prachtig organisatieritueel dat ik graag in ere wil herstellen als daar voldoende steun voor is. Was het maar Kerstmis.......