Menu English

Het zand ligt niet voor het opscheppen

Door Koen Dittrich - lector Circulaire Economie

"Het stof van de klimaatconferentie COP26 in Glasgow is nog maar net neergedaald. Daar werd pijnlijk duidelijk dat wij de laatste generatie zijn die een onomkeerbare klimaatverandering nog kunnen tegengaan. " In deze blog geeft lector Circulaire Economie Koen Dittrich ons stof tot nadenken.

Het stof van de klimaatconferentie COP26 in Glasgow is nog maar net neergedaald. Daar werd pijnlijk duidelijk dat wij de laatste generatie zijn die een onomkeerbare klimaatverandering nog kunnen tegengaan. Ook werd duidelijk dat klimaatverandering een groot en complex probleem is, waar collectieve actie noodzakelijk is om grotere problemen op het gebied van CO2-uitstoot en grondstoffen schaarste te kunnen voorkomen.

Een van de sectoren die in de nabije toekomst - maar ook nu al - met deze problematiek te maken krijgt is de bouwsector. Stikstofdepositie, CO2-budget en schaarste van grondstoffen en materialen spelen nu al een grote rol in de sector en vragen een ingrijpende transformatie. De bouwbedrijven zullen vergaande maatregelen moeten nemen om op alle fronten te verduurzamen.

Bouwbedrijven groot of klein; verduurzamen moet

Daarom heeft BAM onder meer ingezet op volledige elektrificatie van het machinepark. Steeds meer grote kranen en andere machines op de bouwplaatsen van BAM zullen nu en in de toekomst op batterijen werken in plaats van op vervuilende diesel. DuraVermeer heeft in strijd tegen de toekomstige grondstoffencrisis een nieuwe bv opgericht: Urban Miner. Dit bedrijf moet sloop- en ander bouwafval grootschalig gaan hergebruiken in nieuwe bouwprojecten. Dit is al gebeurd bij het slopen van het C-gebouw van de HRBS op de Kralingse Zoom. En op dit moment doen studenten van de minor Circular Economy & Business Innovation in opdracht van Urban Miner onderzoek naar het hergebruik van windmolenwieken in de bouw.

Maar ook kleinere bedrijven actief in de bouwsector moeten vergaande maatregelen nemen om hun verdienmodel en waardeketen te verduurzamen. Het Zuid-Hollandse zand- en overslagbedrijf Van der Waal laat studenten van de eerdergenoemde minor onderzoeken hoe de complexe keten van zandwinning, overslag en transport meer kan doen om de klimaatimpact verder te verkleinen. Er loert echter nog een veel groter probleem voor Van der Waal, BAM en DuraVermeer: een chronisch tekort aan zand. Zand is een belangrijke grondstof voor heel veel toepassingen: beton, cement, glas, asfalt, filters, verf, tandpasta en voor telefoons en computers (silicium).

Zand genoeg?

Nu denk je vast, een tekort aan zand? We hebben toch zand genoeg? Als je op het strand van Scheveningen loopt of het Saharazand van je auto staat te poetsen is een tekort aan zand het laatste waar je over na zou denken. Zand ligt toch overal letterlijk voor het opscheppen? Niets is minder waar helaas. Voor de bouw is woestijnzand, waar we nog genoeg van lijken te hebben, totaal ongeschikt omdat de zandkorrels te glad en te rond zijn. Alleen ruw, nat zand is geschikt om mee te bouwen. Het meeste zand wordt gewonnen op het land, in zandmijnen of in de bedding van rivieren. Dat zand is het ‘eindproduct’ van een lang proces waar door de rivier meegevoerde stenen en rotsblokken uiteindelijk vermalen zijn tot zandkorrels die in de benedenstroom van de rivier op het strand terechtkomen.

Zand terugwinnen 

En juist die rivieren maken veel minder zand aan dan er op dit moment gewonnen wordt. Dat betekent dat over enkele tientallen jaren alle bruikbare bronnen van zand zijn uitgeput. Ook in de Noordzee. Hoogste tijd dus om na te denken hoe we zand kunnen terugwinnen op de plekken waar het voorheen is gebruikt en nu niet meer nodig is. Dus zand terugwinnen uit beton en cement, of uit de bodem waar wegen zijn verlegd. Alleen met dat soort circulaire oplossingen kunnen we een zandcrisis in de toekomst vermijden. Als hogeschool kunnen we daar met ons toegepast onderzoek een belangrijke bijdrage aan leveren. Stof tot nadenken dus.

Naar de webpagina van Kenniscentrum Business Innovation.