Wat is de aanleiding om meer met taal de gaan doen?
“De ervaring leert dat veel havisten, en misschien geldt het nog wel meer voor mbo’ers, het moeilijk hebben in hun eerste jaar omdat er op een andere manier onderwijs gegeven wordt en er op het hbo andere dingen van ze verwacht worden. Een belangrijk deel daarvan heeft te maken met taal.” Aan het woord is programmaleider Ellis Wertenbroek, zij is samen met docenten Tamar Israel en Evelyne van der Neut initiatiefnemer van het hogeschoolbrede programma dat meer aandacht voor taal moet genereren. Daarnaast onderzoekt zij als adviseur aansluiting vo-hbo hoe de aansluiting van de havo naar het hbo soepeler kan verlopen.
“Studenten die in hun eerste bachelorjaar van start gaan, krijgen voor het eerst te maken met lesboeken met wetenschappelijk taalgebruik, met het schrijven van verslagen, met een bepaald jargon, met toetsen die in een moeilijk begrijpbare taal gesteld zijn. Voor velen is dit een ware cultuurshock en dat is terug te zien in het aantal behaalde studiepunten. Door op een andere manier om te gaan met taal, hopen we daar verandering in te kunnen brengen”, stelt ze.
En dat doe je met taalbeleid?
“Taalbeleid”, zegt Ellis, “is het besef dat adequaat taalgebruik en gedegen kennis van taal voorwaarden zijn voor succes in studie en beroep. Te vaak wordt gedacht dat taal alleen gaat over de ‘d-tjes’ en ‘t-tjes’ en dat als studenten de taal niet goed beheersen, dit het probleem is van het toeleverend onderwijs. Dat is te kort door de bocht, vinden wij.”
De projectgroep, vlnr. Evelyne van der Neut, Ellis Wertenbroek, Tamar Israel (tekst gaat door onder foto)
Foto: Erno Wientjens 
Hoe moet taalonderwijs op het hbo er dan uit zien?
“Het heersende beeld onder zowel studenten als meer algemeen is dat je na de middelbare school wel klaar bent met taalonderwijs. Zelfs veel docenten vinden dat. Als er bijgespijkerd moet worden aan Nederlandse taal, dan is dat de taak van de docenten Nederlands. En dat beeld klopt niet”, vindt ze. “Er bestaat een gat tussen de taal die op de middelbare school gangbaar is en het taalgebruik in het werkveld of de wetenschap. Het is de verantwoordelijkheid van élke docent om dit gat te helpen dichten. Docenten hebben een belangrijke rol in het stimuleren van de taalvaardigheid. Als docenten meer taalontwikkelend les zouden geven, dus studenten aan de hand meenemen in het verwerven van het academische taalgebruik, als ze ervoor zorgen dat instructies en toetsen duidelijk zijn en studenten geleidelijk aan de vaardigheden bijbrengen die ze bijvoorbeeld nodig hebben om een goed verslag te kunnen schrijven, dan gaat dat helpen bij het vergroten van studiesucces.”
Wat gaan jullie doen om taal een prominentere plek te geven in de hbo?
“We starten met een groep docenten van 15 opleidingen. Zij gaan elk een taalexperiment uitvoeren bij hun eigen opleiding, daar krijgen ze een halve dag per week voor. Na deze kick-off komen we nog vijf keer per jaar bij elkaar om te overleggen, te kijken wat werkt en hoe we elkaar verder kunnen brengen. Ongeveer dezelfde werkwijze die de WERKplaatsen hanteren. Niet iedere opleiding heeft hetzelfde nodig. Sommigen gaan kijken of er anders getoetst moet worden, anderen gaan met schrijfopdrachten werken. We hopen hiervan in de loop van het jaar meer te kunnen laten zien.”
Waar hoop je op?
“Ik ben erg blij dat we deze kans krijgen. Met een projectgroep van leraren Nederlands zijn we al enkele jaren bezig met taalbeleid, ook met het toeleverend onderwijs*). Maar om echt iets te veranderen is meer draagvlak nodig. Het CvB staat achter onze plannen en daar zijn we dankbaar voor, voor de tijd en het budget dat we hiervoor krijgen. Waar ik op hoop is dat iedereen er bij de hogeschool van doordrongen raakt dat hoe je omgaat met taal een verschil kan maken. Ik hoop dat de taalinterventies succesvol zullen zijn en een vervolg gaan krijgen, niet alleen op de hogeschool zelf maar ook op de middelbare scholen waar we veel contact mee hebben. Ook daar lopen al verschillende initiatieven. Ik hoop dat het een kantelpunt wordt voor hoe het onderwijs denkt over taal.”
*) Bekijk ook de boekjes over taalbeleid die de werkgroep heeft uitgegeven en het artikel over het congres ‘Taal Centraal’ dat vorig jaar georganiseerd werd op de hogeschool
