Robots en bitcoins
“Er vinden revoluties plaats op het gebied van digitalisering, circulaire economie, big data, enzovoort,” vertelt Paul Rutten, programmadirecteur van Kenniscentrum Creating010. “De beroepspraktijk verandert door deze ontwikkelingen en daar willen we studenten op voorbereiden. We moeten ze iets anders bijbrengen dan we vijftien jaar geleden deden. Toekomstbestendig onderwijs staat hoog op de agenda van Hogeschool Rotterdam en binnen de kenniscentra doen we onderzoek waarmee die veranderende beroepscontext in het onderwijs opgenomen kan worden.”
Docenten en onderzoekers van verschillende kennisgebieden gaven tijdens de Dag van Praktijkgericht Onderzoek in de Maassilo workshops rond aandachtspunten waar ze nu al mee te maken krijgen. “Het is van alle kenniscentra, voor alle docenten. We hebben het bijvoorbeeld over innovaties zoals de zorgrobot. Zo’n ontwikkeling roept zowel technische, als ethische, als maatschappelijke vragen op.”
Fotografie: Hans Tak
‘Difference is the norm’
Een van de 12 workshops in de Maassilo was Difference is the norm van Teana Boston-Mammah en Florian Cramer.
“We gaan uit van een toekomstscenario waarbij de autochtone Nederlander in 2030 een minderheid vormt,” legt Florian Cramer uit, lector bij Creating 010. “Wat als integratiecursussen over 15 jaar niet voor immigranten, maar voor de autochtone minderheid verplicht worden gesteld? Dat is natuurlijk provoceren, maar zo willen we het gesprek aangaan over een situatie die eigenlijk al speelt. Want de meerderheid van de kinderen die in Rotterdam geboren wordt heeft op een of andere manier een migratieachtergrond. Er ontstaat een grootschalige diversiteit, niet alleen qua afkomst, maar ook bijvoorbeeld seksuele oriëntatie. Hoe gaan we daarmee om in ons onderwijs? Een interessante workshop voor docenten, studenten en medewerkers van alle opleidingen.”
‘Circular Design Impact’
Ook de workshop Circular Design Impact stond open voor docenten uit alle kennisgebieden. “Circular design is niet alleen productontwerp,” aldus Wilco Braam, hoofddocent bij, dat dan weer wel, de opleiding Industrieel Product Ontwerpen. “Een van de uitdagingen van circular design is het verlengen van de levenscyclus van producten. Je kunt het zo ontwerpen dat het goed schoon te maken is, dat je het makkelijk kunt upgraden, of eenvoudig zelf kunt repareren. En dus minder snel hoeft weg te gooien. Maar daar komt ook logistiek bij kijken. Hoe kom ik aan een nieuw onderdeel en waar laten we het produceren?”
Tijdens de workshop werd de circulaire printer als voorbeeld genomen. “Je koopt nu printers voor bijna niks, maar als je een nieuwe cartridge nodig hebt gaat de meter lopen. Het is voor je portemonnee bijna slimmer om steeds een nieuwe printer te kopen waar een gratis cartridge bij zit: de wegwerpgedachte. Maar denk eens aan printers die je least en waarbij je per printje betaalt. De printerproducent is er dan bij gebaat hun apparaat zo te maken dat het veel langer meegaat.”
Maar het gaat niet alleen om hoe het in elkaar wordt gezet. “Een product waar consumenten binding mee willen hebben, heeft ook een langere levenscyclus. Ik heb bijvoorbeeld een heel oude werktas, die ik niet weggooi omdat ik er zo aan gehecht ben.”
‘Hoe creëer je een creative business mindset?’
Het creëren van waarde waarbij geld niet altijd een rol speelt was ook onderwerp van de workshop van Mark Schotman, docent bij Willem de Kooning Academie: ‘Het ouderwetse businessplan geeft antwoord op de vraag: hoe ga je dit idee financieren? Dat houdt innovatie tegen. Er wordt niet gekeken naar de principes die je als ondernemer hanteert. Bijvoorbeeld, de manier waarop een voedselproducent te werkt gaat. Hoe wordt duurzame voedselproductie in de markt op waarde geschat? In de workshop hebben we met docenten nagedacht over hoe zij toekomstscenario’s kunnen opstellen met hun studenten. Stel dat iedereen over tien jaar een basisinkomen heeft, wat voor effect heeft dat dan? Dat geeft ruimte om op een andere manier over waarde na te denken dan alleen in termen van geld. En dat vertaalt zich weer in businessplannen. Die nu eens niet in een la verdwijnen, maar de praktijksituatie als onderzoeksmiddel gebruiken om iets te maken wat betekenis heeft. Praktijkgericht onderzoek is uitproberen. Ik vind dat die mindset in al het onderwijs geïntegreerd moet worden en ik ben ook heel benieuwd naar wat andere docenten daarvan denken.”
Programmadirecteur Paul Rutten: “Ik hoop dat we docenten enthousiasmeren. De hogeschool verwacht dat wij ons als kenniscentra dichterbij de opleidingen begeven, dat we onderzoeksagenda’s in samenspraak gaan opstellen. Wij hopen daarmee dat onderzoek voor de HR nog belangrijker wordt dan het nu al is. Ook voor de stad en de regio. Want de maatschappelijke opdracht is voor ons als praktijkgerichte onderzoekers erg belangrijk.”