‘Soms moet je uitzoomen om beter te kunnen kijken’. Dat is één van de leerpunten uit het project. Ondernemers zitten snel in de uitvoering, ook waar het gaat om digitalisering en automatisering. Het gevolg is ad hoc keuzes, versnippering en onbegrip bij medewerkers. Dat ondermijnt de veranderkracht van de organisatie. Het is van belang om vanuit een strategische visie keuzes te maken wat wel en niet te doen als bedrijf. Van daaruit proces (her)inrichten en arbeid optimaliseren.
Waar het gaat om digitalisering en automatisering zijn er twee belangrijke ‘assen’: arbeidsautomatisering (automatiseren en digitaliseren van de productie) en procesautomatisering (automatiseren en digitalisering van werkprocessen).
Beiden zijn relevant voor maakbedrijven in het mkb. Bedrijven dichtbij de eindafnemer (OEM) lijken vooraleerst baat te hebben van procesautomatisering. Daarmee kunnen zij schokken die de OEM veroorzaakt (zoals het versnellen of vertragen van orders) beter opvangen, voor zichzelf en toeleveranciers. Procesautomatisering is deels intern gericht, maar vooral ook tussen de schakels in de keten. Het vraagt het opnieuw inrichten van rollen en taken in de keten en het ontwikkelen van een gezamenlijke ‘procestaal’. Het grootste belang bij arbeidsautomatisering hebben maakbedrijven verderop in de keten: zij kunnen door de inzet van arbeid te verminderen of te standaardiseren efficiënter en flexibeler werken en daarmee beter concurreren. Ook kunnen zij hierdoor eventueel lager geschoold personeel inzetten, van belang in een tijd van schaarste op de arbeidsmarkt.
"Door beide typen van digitalisering en automatisering verschuift de benodigde mix van hard en soft skills bij medewerkers."
Soft skills worden voor alle functies in de organisatie belangrijker. Soft skills zijn ‘verander skills’; denk aan samenwerken, afwijkingen identificeren en evalueren. Mensen verleiden om aan scholing en ontwikkeling te doen is een uitdaging, zeker waar het gaat om soft skills. De houding en inzet van leidinggevenden is cruciaal: voor zowel zijn/haar eigen aanpassing als het meenemen van medewerkers. Zeker waar het gaat om het ‘rouwproces’ in geval van het staken of veranderen van taken.
Tijdens het seminar presenteerde Arjen van Klink plenair de hoofdboodschap van het onderzoek. In twee deelsessies gingen Merle Bartsch en Koos Kerstholt met de deelnemers dieper op de materie in. Onder begeleiding van Merle tekenden de deelnemers het business system van hun bedrijf, identificeerden ze de pijnpunten in het systeem en ontwikkelden ze eerste ideeën voor proces re-design en digitalisering. Koos Kerstholt ging in gesprek met Jorg Michiels en Bart Peters van KMWE Toolmanagers. Zij vertelden over de strategische herpositionering van het bedrijf, de doorvertaling naar een nieuwe business propositie en de stappen in digitalisering en automatisering. De wisseling naar de jonge generatie gaf bij KMWE momentum.
Het was een levendige bijeenkomst, met veel interactie tussen de 35 deelnemers. Zo vroeg één van de deelnemers zich af wat nu het verschil is met 10 jaar geleden? We spreken toch al tijden over het belang van digitalisering en automatisering? Destijds ging het vooral om het optimaliseren van individuele functies en werkprocessen. Nu ligt de focus veel meer op slimmer werken binnen het bedrijf en tussen schakels van de keten. Bovendien zijn de veranderingen data-gedreven en dat leidt tot voortdurende mogelijkheden voor verdere optimalisatie, automatisering en digitalisering. Daarmee is er behoefte aan een integrale scope en raakt het alle medewerkers.
De levendigheid van de bijeenkomst werd verder vergroot door tekenaar Frank Los. Hij maakte zijn eigen impressie van de boodschap van de onderzoekers en de inbreng van de deelnemers. Ook zijn tekening maakte haarfijn duidelijk dat het belangrijk is om uit te zoomen wanneer in het business system iets niet lekker loopt. Voorkom half werk en weerstand door vanuit een visie te werken, het proces opnieuw te organiseren en dan concrete stappen te zetten – in digitalisering en automatisering èn de ontwikkeling van de medewerkers.
Het onderzoek en de bijeenkomst werden mogelijk gemaakt door Klikopmorgen (EDIH Zuid-Nederland), OOM (Opleiding & Ontwikkeling Metaalbedrijven), Metaalunie en FME. Het verslag van het onderzoek is HIER te downloaden.