Waarom zijn jullie gestart met dit onderzoek?
Thijs: "Omdat we steeds minder individueel werken. Samenwerken is heel hot. En terecht, want de grote maatschappelijke uitdagingen van nu los je niet in je eentje op. Dat doe je in interdisciplinaire teams. Dat is ook uitdrukkelijk de vraag vanuit het bedrijfsleven. Daarom wordt van onze studenten verwacht dat ze goed kunnen opereren in interdisciplinaire teams. Maar laten we eerlijk zijn, soms loopt dat spaak. Studenten worden soms bij mekaar gezet op basis van de opdracht, maar er is weinig aandacht voor het succesvol samenwerken in zo'n team. Kortom, de verwachting is dat ze het kunnen, goed samenwerken, maar we geven ze er nu eigenlijk helemaal geen goede tools voor."
Is zo’n tool is dan nodig om teams verder op weg te helpen?
Justin"Natuurlijk! Voor veel mensen is het een herkenbaar beeld. Sommige teams gaan hartstikke lekker, alles lukt en er worden echt resultaten behaald. Maar bij andere teams is het bij wijze van spreken trekken aan een dood paard. Daarom hebben we een model gebruikt dat al veel wordt gebruikt in het bedrijfsleven. Dit model maakt inzichtelijk hoe ‘lekker’ een team samenwerkt en wat de voorwaarden zijn om tot een goede samenwerking te komen. Maar, gelden dezelfde wetten in het bedrijfsleven ook voor onze studenten? Want als je eenmaal weet wat de succesfactoren zijn of waar op dat moment de angel zit, kun je teams met gerichte interventies op weg helpen om ze weer in een goede teamflow te krijgen. Dat is niet alleen belangrijk voor de studenten zelf, het geeft ook docenten handvatten om te interveniëren en uiteindelijk vertalen deze inzichten zich in vaardigheden die in het bedrijfsleven heel nuttig zijn. Het is echt aan alle kanten win-win."
Oke. En kan je een tipje van de sluier lichten over de voorwaarden voor een goede teamflow?
Thijs: "Het start bij de collectieve ambitite. Van de zeven voorwaarden die we hanteren is dat het kloppend hart. Op het moment dat de intrinsieke motivatie en de ambitieniveaus te ver uit elkaar liggen, dan is de energie er heel gauw uit. Kortom, het heeft alles te maken met motivatie. Aan het begin van de opdracht is het enthousiasme hoog, nieuw vak, nieuwe mensen, nieuwe kansen! Daarna blijkt de opdracht toch wat moeilijk. Of de resultaten blijven uit en de taken binnen het team zijn onhelder. Ze krijgen daardoor minder zelfvertrouwen, waardoor het enthousiasme wegzakt. De flow zakt wat weg."
Justin: "Maar komt de urgentie van de deadline om de hoek, dan volgt er vaak een shift in mindset. De studenten spreken vaker met elkaar af en de taakverdeling is helder. Wat ook van invloed lijkt, is de rol van de docent. Dat is een soort kickstarter. Als je als docent echt betrokken bent, kun je studenten helpen met gerichte tips om de vaart weer in het project te krijgen. Dan zien we dat de flow vaak weer stijgt."
Justin: "Naast de gezamenlijke ambitie en de rol van de docent, lijkt open communicatie behoorlijk invloedrijk te zijn op teamflow. Studenten geven bijvoorbeeld aan dat alleen via Whatsapp communiceren niet ideaal is. Vaak beginnen ze zo aan de opdracht, maar krijgen ze een veel betere samenwerking als ze gewoon om tafel gaan, op een fysieke locatie. Het is geen hogere wiskunde, maar voorzichtig zien we patronen dat als studenten meer met elkaar omgaan, de samenwerking ook verbetert. Dat lijkt een verschil te zijn tussen de studentpopulatie en het werkveld. En dat is natuurlijk sowieso interessant."
Zodra we hiermee klaar zijn, hebben we meer inzicht in wat je bij teams moet doen om ervoor te zorgen dat het beter gaat lopen. Dan kun je echt impact maken. We denken dat we hiermee goud in handen hebben.
Nu hebben jullie de tool gebruikt voor onderzoek. Kunnen andere teams hier later ook gebruik van maken?
Thijs: "Dat is precies wat we voor ogen hebben. De online vragenlijst is niet alleen een tool om data te verzamelen, maar ook een rapportagetool. Teamleden vullen de vragenlijst in en er komt een mooie reportage uit van vier pagina's. Die rapportage maakt inzichtelijk hoe het team er nu precies voorstaat. Vaak kun je namelijk niet de vinger erop leggen waar het hem precies in zit. Als je eenmaal weet waar de behoefte ligt, kun je het bespreekbaar maken. Misschien ligt het wel aan bepaalde voorwaarden, waar je als team laag op scoort. Communicatie, veiligheid of ambitie bijvoorbeeld. En dan heb je dus meteen een goed handvat om er ook iets aan te doen."
Justin: "Dit is natuurlijk een perfecte tool om te implementeren in het onderwijs, zodat je tijdens het proces al kan reflecteren, in de vele studenten projectgroepen. Dat je bijvoorbeeld elke vier weken de vragenlijst invult en als team bij mekaar komt om te zien wat je kunt veranderen om weer in flow te komen. Natuurlijk met je begeleider, docent of coach die kan bijsturen waar mogelijk. Dan heb je echt een tool in handen waarmee je studenten kunt laten aansluiten bij de de complexe problemen van het werkveld. Je leert studenten beter samenwerken en meer impact maken. En je geeft docenten ook de middelen om teams op een goede manier te coachen. Die tool kan nu al gebruikt worden, maar het is de bedoeling om het helemaal te integreren in het curriculum."
Cool. Dus iedereen kan die tool nu al gebruiken?
Justin: "In theorie wel. De tool is er. Teams met vier tot twaalf teamleden die samenwerken aan complexe opgaven of innovaties kunnen het gebruiken. Dus als mensen interesse hebben, is het handig om even contact op te nemen, om het via ons te doen."
Is er nu al een voorlopig advies?
Justin: "Een advies niet. Wat wel heel interessant is, is dat we geen verschil lijken te zien tussen mono- en interdisciplinaire teams. Of tussen teams die zijn samengesteld uit studenten met verschillende achtergronden. Er spelen dus andere factoren een belangrijkere rol om als team in flow te komen. Welke? Daar gaan we de komende maanden achter komen. We hebben nu zo veel data verzameld, dat gaat nog wel een flinke klus worden om dat allemaal te analyseren."
Thijs: "Zodra we hiermee klaar zijn, hebben we meer inzicht in wat je bij teams moet doen om ervoor te zorgen dat het beter gaat lopen. Dan kun je echt impact maken. We denken dat we hiermee goud in handen hebben."
Wat leuk dat jullie zo enthousiast zijn. Ik zeg: met het bestuur om tafel!
Justin: "Eens! En sterker nog, volgende week is Erik Boels (nieuw lid College van Bestuur) hier en presenteren we kort ons onderzoek. Super om het breder te trekken, want dit gaat niet alleen over het kenniscentrum of de RBS. Met de ontwikkeling naar kennisdomeinen en onze ambitie voor discipline overstijgend opgavegericht onderwijs wordt het alleen nog relevanter, want er gaan nóg meer teams samenkomen. Als je dan toch als teams gaat samenwerken, zorg dan ook dat je het goed doet."