Genoeg reden voor Kenniscentrum Businessinnovation hiernaar onderzoek te doen, omdat ondernemers niet alleen behoefte hebben aan steun tijdens het starten van hun onderneming, maar juist ook bij het beëindigen daarvan. Eén van de ondernemers die meedeed met het onderzoek is Charlot van Tol. Als oudste zus werd zij na het overlijden van haar vader directeur van het familiebedrijf, waar ook haar broers werkten. Hoe hou je de band met de familie goed als je zo’n grote beslissing neemt? En hoe vind je uiteindelijk zelf ook weer werkgeluk?
Twijfel, bewustwording, steun en leiderschap
Charlot was sinds 2001 al wel betrokken in het familiebedrijf, maar toen haar vader plotseling overleed in 2017 ontstond er een soort onbewuste stoelendans. “Ineens was er de vraag wie zijn plek zou innemen. Echt uitgesproken wordt dat niet in een familiebedrijf, maar je merkt ineens een soort onrust, omdat er meerdere mensen op die plek willen. Dat geeft ook onrust voor het personeel. Dus de beste route was om een traject te starten, om te kijken wie het meest geschikt was. Tot mijn eigen verbazing kwam ik daar als beste uit. Dus was ik ineens directeur, met ongeveer 100 mensen om aan te sturen, waaronder mijn broers.”
Het is al die tijd goed gegaan, maar in de corona periode ontstond bij mij het gevoel van twijfel of dat het wel echt bij mij paste. “Het is niet een beslissing van de ene op de andere dag. Het is eerst een proces van bewustwording. Dat je jezelf afvraagt, waarom ben ik nou zo moe? Of waarom erger ik me als ik uit werk kom? Als ik erop terugkijk, voelde ik me op dat moment ontzettend alleen. Ik ben heel verantwoordelijk, dus ik zoek altijd eerst de oorzaak bij mezelf. Ik heb veel gehad aan Familiebedrijven Nederland, waar we lid van waren. Een strekking van die coaching was ‘door jezelf te veranderen heb je ook invloed op je omgeving’. Zo kwam ik uiteindelijk in een groepje met vertrouwelingen, met mensen die ook een familiebedrijf leiden. Die reflecties hielpen om te komen tot de conclusie dat de rol die ik innam bij het bedrijf niet bij me paste. En dat schuurt ook een beetje, want ik heb binnen het familiebedrijf heel veel kansen gehad. Ik heb me altijd kunnen ontwikkelen.”
Ondersteuning en trots
Na enige tijd twijfelen, werd de beslissing in 2021 genomen: “In de zomer heb ik toen tijdens de vakantie in Frankrijk een ontmoeting gehad met een adviseur. Misschien dat ook de fysieke afstand hielp om de situatie beter te beoordelen. Dat je echt even loskomt. Toen vielen ineens de puzzelstukjes op hun plek, want ik wist niet alleen dat ik wilde stoppen, maar ik zag ook een goede route voor me. Waarbij ik zowel de erfenis van m’n vader kon borgen, de familiebanden kon behouden en het bedrijf kon koersen naar rustiger vaarwater. Met een externe directie.” Een externe directie is in de branche van een tankstation ondernemer een atypische keuze, omdat er vaak wordt gekeken naar verkoop. Nadat onderdelen van het bedrijf waren verkocht, werd het beter behapbaar. En dat is belangrijk, want stoppen doe je planmatig. Zeker als je ook de familie moet meenemen. “Ik heb veel gehad aan de workshop het moedige gesprek, maar eigenlijk hebben we nog veel meer gehad aan de begeleiding van een familieadviseur het laatste half jaar. Ik kende hem van deze workshop. Dat gaf professionaliteit mee, want het is gaat niet alleen om cijfers, maar het is mensenwerk. Je bereidt je bovendien voor op een shift. Want straks ben je ineens aandeelhouder. Hoe ben je dan betrokken? Ook als familielid. Natuurlijk was het heel spannend, maar ik had alles goed voorbereid en onderbouwd met cijfers en praktijkvoorbeelden. En er was een enorme opluchting daarna. Het bedrijf was kerngezond en nu nog. Ik ben er trots op dat het precies is gegaan zoals we het toen in Frankrijk hebben bedacht.”
Rouw, professionele identiteit en werkgeluk
Ondanks dat alles succesvol is verlopen, was er in de periode erna toch sprake van een stukje rouw. Charlot dacht er eerst over om meteen door te werken, maar op aanraden van een vriendin nam ze vrij. “Dat is heel goed geweest. Ik had namelijk op het moment niet in de gaten hoezeer ik mijn identiteit ontleende aan het werk dat ik deed. Ineens komen er vragen voorbij over je identiteit. In de trant van, wat bén ik nou? Huisvrouw? Moeder? Je moet jezelf echt weer opnieuw uitvinden.”
Toen de opleiding voor Mediator voorbijkwam, sloot dat naadloos aan. “Ik had al meer op het gebied van gesprekstechnieken cursus en trainingen gedaan.Ook vanuit mijn rol als directeur vond ik het heel belangrijk om op de juiste manier met mensen het gesprek aan te gaan. Het is een rol die veel beter bij me past, want je kunt mensen echt helpen op het moment van crisis en conflict. Ik vind het heel erg leuk om mooie gesprekken te voeren met mensen. Het zijn altijd échte gesprekken.
Vind een klankbord. Het lastigste is dat moment dat je al weet dat het schuurt, maar er nog geen oplossing is. Door met anderen in gesprek te gaan, voel je je minder alleen en kom je tot nieuwe inzichten. Dúrf een beslissing te nemen. Dat is juist de kern van ondernemen. Wacht niet te lang.
Tips voor ondernemers
De Dag van de Ondernemer gaat over weerbaarheid en toekomstbestendigheid. Vrijwillig stoppen hoort daarbij. Charlot’s verhaal is één van de negen verhalen die aan bod komen in de verhalenbundel De Weg naar Succesvol Stoppen. Omdat er zoveel stoppers zijn, is het belangrijk ondernemers proactief te ondersteunen, voor een succesvolle professionele heroriëntatie. “Dat zou ook mijn tip zijn. Vind een klankbord. Het lastigste is dat moment dat je al weet dat het schuurt, maar er nog geen oplossing is. Door met anderen in gesprek te gaan, voel je je minder alleen en kom je tot nieuwe inzichten. Soms hoor je dan iets dat je niet wilt horen, maar ook dat helpt je een beslissing te nemen. En dat is misschien nog belangrijker, dúrf een beslissing te nemen. Dat is juist de kern van ondernemen. Wacht niet te lang.”
Charlot’s verhaal is één van de vele verhalen over hoe ondernemers uiteindelijk de stap nemen om te stoppen. Door ervaringen uit de praktijk te verzamelen, ontstaat beter inzicht in de ondersteuningsbehoeften van ondernemers. Zo doorbreken we het taboe rondom stoppen, waardoor ondernemers eerder vragen om hulp en advies.
Meer lezen? De verhalenbundel De Weg naar Succesvol Stoppen is hier te downloaden.