“Dat is wel een hele grote container.”
“Dat doen jullie toch op de Kralingse Zoom?”
Twee opmerkingen die ik laatst hoorde toen het ging over de opgave Toekomstbestendige Economie. En eerlijk gezegd snap ik ze wel. Het is een breed en abstract begrip. Maar juist die breedte is precies waar het om draait. We staan voor veranderingen die alles raken: hoe we werken, hoe we produceren, hoe we omgaan met mensen en met de planeet. Het gaat niet om één knop waar je aan draait, maar om een systeem dat anders moet gaan functioneren.
Waarom dat nodig is
We leven in een tijd waarin het bestaande economische systeem steeds vaker vastloopt. Denk aan de uitputting van grondstoffen, zoals lithium en kobalt. Aan personeelstekorten in de zorg, het onderwijs en de techniek. Aan toenemende ongelijkheid tussen regio’s, inkomens en generaties. Veel van die problemen zijn geen toeval. Ze komen voort uit hoe we onze economie hebben ingericht met een focus op groei, op winst, op de korte termijn. Dat model is niet houdbaar binnen de grenzen van onze planeet.
Wat is dan het alternatief?
Een toekomstbestendige economie is een economie die waarde creëert op een manier die ook op lange termijn werkt. Niet alleen financieel, maar ook sociaal en ecologisch. Dat vraagt om andere keuzes en methoden. Van winst naar meervoudige waarde. Van lineair naar circulair. Van korte termijn naar duurzame relaties en systemen. Die verandering raakt alle sectoren. In de zorg gaat het over digitaliseren én de menselijke maat behouden. In de techniek en bouw over ketensamenwerking en hergebruik van materialen.
Wat vraagt dat van ons?
Verandering begint bij anders leren kijken. Naar arbeid, geld en grondstoffen, de drie klassieke productiefactoren van de economie:
- Werk is meer dan productie; het draagt bij aan zingeving, verbondenheid en gezondheid.
- Kapitaal is niet het einddoel, maar een middel om waarde te realiseren voor mens en maatschappij. En waarde is óók milieubehoud en kwaliteit van leven.
- Grondstoffen zijn niet onbeperkt, maar vragen om betere ontwerpen en slim hergebruiken. Dat geldt ook voor hoe we onze schaarse ruimte gebruiken.
De rol van de hogeschool
Juist als beroepsopleider hebben we een verantwoordelijkheid èn mogelijkheid om de economie te helpen veranderen. We bereiden studenten voor op een wereld die in verandering is en op hun rol in deze transitie. Samen met studenten, onderzoekers en praktijkpartners ontwikkelen we inzichten die helpen om de verandering daadwerkelijk te maken. Denk aan de projecten op het gebied van circulaire economie, maar ook de studenten die bedrijven helpen om méér oog te krijgen voor maatschappelijke impact en onderzoek op het gebied van inclusieve arbeid.
Aan de basis gaat het steeds om het bevorderen van verandervermogen. Want veranderen is niet eenvoudig. Het vereist systeemdenken, kritisch kijken, samenwerken, experimenteren en omgaan met onzekerheid. Dit verandervermogen van mensen en organisaties is de basis van een toekomstbestendige economie. Het is een set van competenties die relevant is voor alle beroepscontexten en dus voor alle opleidingen.
Dit is geen project, dit is een leerproces
Toekomstbestendig werken is geen plan met een einddatum. Het is iets dat we al doende vormgeven. Het mooie is, we doen het met elkaar en we doen het nu al. Overal in de hogeschool zijn mensen bezig met projecten die bijdragen aan een toekomstbestendige economie. Of het nu gaat om circulaire innovatie, sociale rechtvaardigheid of nieuw leiderschap. Met living labs, minorprojecten, stageonderzoek en samenwerkingen tussen opleidingen, lectoraten en partners in de stad en de regio.
Mijn oproep: verbind je aan dit proces. Breng je vraagstuk, je kennis of je onderwijsprogramma in. Want alleen samen kunnen we bouwen aan een economie die wérkt. Mail naar toekomstbestendigeeconomie@hr.nl