Hergebruik van producten en materialen waar producten mee worden gemaakt vinden we steeds belangrijker. Circulair ondernemen is daarom in opkomst. Er is al een aantal prachtige voorbeelden van hoe het circulair kan. Zoals het circulaire matras van Auping of de circulaire broeken van Mud Jeans. Om over te gaan van de huidige, lineaire economie naar een meer circulaire economie zijn er voor het mkb verschillende mogelijkheden. Zo kun je er als ondernemer voor kiezen om je product niet langer te verkopen, maar de klant het product in bruikleen aan te bieden. Bijvoorbeeld met een verhuurconstructie of door het product na gebruik terug te kopen. Als bedrijf blijf je dan verantwoordelijk voor het product tot het eind van de gebruiksperiode (of levensduur). Zo kun je circulaire oplossingen voor het product en/of de daarin gebruikte materialen ontwikkelen. Een mooie ontwikkeling!
Deze circulaire verdienmodellen gaan met een flinke extra financieringsbehoefte gepaard. De betaling van het product wordt nu immers over de gebruiksperiode uitgesmeerd in plaats van in één keer ontvangen bij de verkoop.
Ondersteuning van de groene transitie
Banken zijn in Nederland nog altijd de belangrijkste geldschieter. De Nederlandse Bank stelt dat financierders, investeerders en andere dienstverleners in de financiële sector een sleutelrol spelen bij het aanjagen van de circulaire transitie. Circulair financieren moet in 2030 de norm zijn.
Dat klinkt allemaal leuk en aardig, maar in 2024 is dat de norm zéker nog niet. Er zijn wel verschillende typen van ‘groene’ bancaire leningen voorhanden, maar in de praktijk lijkt het vooral te gaan om door marketing gedreven aansprekende voorbeelden. Om circulariteit écht van de grond te krijgen is standaardisering van het leningaanbod met bijbehorende beoordeling door de banken hoogstnoodzakelijk. Daar ontbreekt het nu aan. Het toezicht vanuit DNB zorgt ervoor dat banken gestimuleerd worden om vooral geen risico’s te lopen.
Multidisciplinaire coalities
Dit is enerzijds een na-ijleffect van de kredietcrisis in 2008, anderzijds komt dit doordat circulair ondernemen een fundamenteel andere benadering vraagt. Het is niet meer kijken naar korte termijn resultaten, maar het aangaan van lange termijn engagement. Aandacht voor samenwerking in een waardeketen. Kennis van materialen, de schaarste en daarmee waardeontwikkeling van dat materiaal op de langere termijn. Kortom, een beeld van de circulaire economie vanuit financieringsperspectief is essentieel.
Uiteraard moet je als ondernemer met circulaire ambities ook gewoon een doortimmerd verdienmodel hebben, met een helder zicht op de bijbehorende risico’s. Het is ook niet geheel onbegrijpelijk dat banken met de huidige wet- en regelgeving risico’s proberen uit te sluiten. Maar dat past niet bij de doelstellingen over circulair financieren.
Het wordt tijd om een ecosysteem met gestandaardiseerde oplossingen aan te bieden. Verschillende vormen van financiering met de mogelijkheid voor banken om ongewenste risico’s met geduldig/publiek kapitaal af te dekken. Banken zijn voor circulaire bedrijven het eerste aanspreekpunt en daarmee de spin in het financieringsweb. Zonder hun visie en ondersteuning wordt het niks.
Dus banken, pak de handschoen op. Benut jullie plaats in het web! Werk samen met het mkb en de overheid. Creëer vangnetten voor ongewenste risico’s. Wees weer vernieuwend en maatschappelijk relevant. Durf! Haal die voet van de rem en wordt als bank weer toonaangevend door de economie te versnellen naar een circulaire wereld. Let’s change the face of business together!
Jako van Slooten is onderzoeker Financiering en Business Innovatie aan de Hogeschool Rotterdam, auteur en organisatieadviseur. Jako werkt op dit moment samen met Saxion en NHL Stenden aan een SIA-RAAK onderzoek van Hebben naar huren, een project over het succesvol verkrijgen van financiering van het circulair businessmodel PaaS.