In het BELEX-onderzoek zijn op 10 scholen vmbo-leerlingen in hun eerste en tweede schooljaar gevolgd. De helft van de klassen volgde het reguliere programma, de andere helft kreeg les met Nieuwsbegrip, een programma waarbij de leerlingen verschillende leesstrategieën krijgen aangeleerd zoals voorspellen waar een tekst over gaat, vragen stellen tijdens het lezen en samenvatten. Deze leesstrategieën bleken in eerder onderzoek effectief te zijn in het bevorderen van begrijpend lezen.
Om het effect van Nieuwsbegrip te meten is een begrijpend leestoets, speciaal ontwikkeld voor vmbo-leerlingen, twee keer per schooljaar afgenomen bij de leerlingen. Daarnaast is rekening gehouden met IQ, woordenschat en metacognitieve kennis.
De resultaten laten zien dat alle leerlingen vooruit zijn gegaan in begrijpend lezen. De leerlingen die Nieuwsbegrip kregen, gingen niet méér vooruit in begrijpend lezen dan de leerlingen die het reguliere programma kregen aangeboden. Met andere woorden: Nieuwsbegrip heeft voor deze leerlingen geen meerwaarde om het begrijpend lezen te bevorderen.
Daarnaast is gekeken naar verschillen tussen leerlingen: heeft Nieuwsbegrip bijvoorbeeld wel effect voor leerlingen die laag of hoog scoren op woordenschat? Leerlingen die laag scoren op woordenschat in de Nieuwsbegrip groep scoren lager op begrijpend lezen dan leerlingen met een lage woordenschat die het reguliere programma volgden. Voor leerlingen met een hoge woordenschat maakt het niet uit of zij Nieuwsbegrip volgden of het reguliere programma. Zij doen het even goed op begrijpend lezen.
Ten slotte hebben we verschillen gevonden tussen de docenten in de manier waarop ze instructie gaven met Nieuwsbegrip, die gerelateerd zijn aan de effecten op begrijpend lezen. Als deze groep docenten bijvoorbeeld goed kan voordoen (‘modelen’) hoe de verschillende leesstrategieën ingezet kunnen worden, dan scoren hun leerlingen hoger op begrijpend lezen in vergelijking met de leerlingen van docenten met Nieuwsbegrip die dit minder goed onder knie hadden.