Digitale sociale innovatie

Ter bevordering van digitale inclusie richten we ons in het bijzonder op de groep burgers die op achterstand staan in onze gedigitaliseerde samenleving en tegelijkertijd van digitale systemen afhankelijk zijn om in hun minimale levensbehoeften te voorzien.

Vaak moeten burgers die aanspraak willen maken op voorzieningen om hun inkomen aan te vullen, al dan niet in samenwerking met social workers, daarvoor gebruik maken van online diensten van de overheid. Maar zij kunnen de passende voorzieningen niet vinden, de gegevens die daarvoor nodig zijn niet zelfstandig verzamelen, of zij vertrouwen niet op een goede afloop.

Gebeurtenissen als de toeslagenaffaire en de onjuiste verdachtmaking van uitkeringsgerechtigden in het SyRi-fraudedetectiesysteem in Rotterdam hebben de scepsis bij burgers over de betrouwbaarheid van de overheid en overheidssystemen doen toenemen. De Nederlandse overheid worstelt met de manier waarop op een proactieve wijze diensten daartoe kunnen worden verleend.

De uitwisseling van data over burgers die bij diverse uitvoeringsinstanties zijn vanwege technische en juridische reden niet zonder meer uitwisselbaar. In de samenwerking met armoedebestrijders, social workers en Stichting Financieel Paspoort wordt bijvoorbeeld gewerkt aan het toegankelijk en bruikbaar maken van de app Financieel Paspoort die een individuele burger helpt diens persoonlijke informatie uit overheidsdatabases te verkrijgen om daarmee eenvoudiger aanvragen te doen voor inkomensondersteuning.

Samen met onder meer Gemeente Rotterdam, Bibliotheek Rotterdam, IT Campus en het Netwerk Digitale Inclusie wordt gewerkt aan het verbeteren van de toegang tot internet en digitale apparaten en diensten, en het ontwikkelen van de vaardigheden om met deze middelen om te gaan.

Studenten van digitale opleidingen van het instituut van Communicatie, Media en Informatietechnologie (CMI) leren de toegankelijkheid van digitale interfaces te verbeteren voor doelgroepen met tijdelijke en permanente fysieke en mentale kenmerken, door te werken aan projecten met partners in de praktijk. In samenwerking met IT Campus helpen studenten van Rotterdam Business School (RBS) om medewerkers in het MKB digitaal vaardiger te worden en gebruik te maken van digitale technologie om het bedrijf te innoveren.

Om te onderzoeken en te leren hoe digitale (AI-)toepassingen op verantwoorde en wenselijke wijze kunnen bijdragen aan de sociale leefkwaliteit van mensen in de stad, is een wijklab ontwikkeld: het Digitaal Sociaal InnovatieLab (DiSIL). Onderzoekers, docenten, studenten en leerlingen van basisonderwijs tot en met universiteiten werken in DiSIL samen met ambtenaren van lokale en nationale overheden, maatschappelijke organisaties en vrijwilligers die opkomen voor de belangen van burgers en met lokale sleutelpersonen in de wijk die individuele burgers kunnen laten deelnemen aan activiteiten.

DiSIL beoogt de positie van burgers in het debat over het ontwerpen van AI-toepassingen in systemen waarmee zij als burger worden geconfronteerd, te versterken, en zo bij te dragen aan een duurzame en inclusieve stad. Het gaat hierbij niet alleen om onderzoeken en leren maar juist ook om het ontwerpen en maken van digitale toepassingen die concreet het leven en de beleving van mensen in de stad positief beïnvloeden.

Het partnernetwerk van DiSIL bij het Hefhouse

DiSIL is zichtbaar op meerdere fysieke locaties in Rotterdam-Zuid: Hillevliet (EMI), Hefhouse en de toekomstige CMI-locatie aan Laan op Zuid (medio 2026).

Met gebruikmaking van methoden op gebied van participatory design, ‘making’ en ‘prototyping’ doen alle deelnemers vanuit burgers, overheid, maatschappelijke en kennisinstellingen concreet ervaring op in de dilemma’s die zich voordoen in het bedenken en realiseren van digitale (AI-)toepassingen. Zo ontwikkelen non-experts stapsgewijs inzicht in de ontwikkeling, werking en effecten van digitale toepassingen en systemen die mensen in het dagelijks leven raken. Dit bevordert het begrip van digitale technologieën en de (empathische) dialoog tussen verschillende belanghebbenden over de ethische implicaties van digitale systeemontwerpen.