Beste Ron,
Studeren, een opleiding volgen om te leren, ontmoeten, ontdekken wie jij bent als persoon en om jezelf op persoonlijk en professioneel gebied te ontwikkelen. Bij studeren horen ook tentamens en deadlines die in zicht komen. Uren in de boeken en typen achter je laptop. Ondertussen gaan colleges, stage en het leven buiten de hogeschool door.
Jezelf afvragen, hoe ga ik dit allemaal doen? Buikpijn, maar toch weer te laat gaan slapen of een nachtje doorhalen om het allemaal te redden. Een vorm van studiestress waar waarschijnlijk de meeste studenten regelmatig last van hebben of die ze zelf wel eens ervaren hebben.
Functiebeperking
Stel je voor, dat er naast deze vorm van studiestress ook nog omstandigheden spelen die meer stress op kunnen leveren. Bijvoorbeeld mantelzorger zijn voor een ziek familielid of studeren met een functiebeperking. Op de hogeschool is er ondersteuning, maar ik weet uit ervaring dat hulp vragen op de opleiding of van een studentendecaan een drempel kan zijn. Helemaal toen ik slechtziend werd tijdens mijn tweede jaar. Inmiddels weet ik dat ondersteunende voorzieningen extra studiestress kunnen verlagen. Het is ook fijn dat er mensen zijn op de hogeschool bij wie jij altijd terecht kunt en die met jou meedenken over jouw persoonlijke situatie.
Ik – Jessica de Vroege – ben er een jaar tussenuit geweest en nu ik derdejaarsstudent Social Work ben, heb ik ontdekt dat ontspannende, fijne activiteiten kunnen helpen (studie)stress te verminderen. Bijvoorbeeld een mindfulnessoefening doen of doordeweeks tijd maken voor een gezellig avondje. Even laptop en boeken dicht, ontspannen om daarna weer productief verder te gaan met studietaken.
Zoektocht
De andere kant is weer dat iets leuks doen ook energie kost en studietaken niet vanzelf afkomen. Meestal merk ik wel dat dit innerlijke conflict zichzelf snel weer oplost, door te luisteren naar mijn lichaam en een gestructureerde, voor mij werkende planning. Het is natuurlijk altijd een zoektocht wat voor jou werkt bij stressreductie. Wat voor de één werkt, hoeft niet voor een ander te werken.
Naast de stress die een studie met zich meebrengt, zijn er nog de keuzes die gemaakt moeten worden tijdens de studie. Keuzevakken, stages en uiteindelijk een minor. Waar wil ik mij in verdiepen en specialiseren? Dit zijn gezonde en normale vragen, bij mij leidt dit soms tot flinke stress en onzekerheid. Zijn de keuzes die ik maak wel de juiste? Uiteraard kan dit ook erg leuk uitpakken, een fijne stage hebben of een interessant keuzevak volgen doen ook goed.
Studeren zal nooit helemaal compleet vrij van stress zijn, dit is ook niet realistisch. Stress geheel vermijden lijkt mij onmogelijk. Ik ben ook maar een student, maar wat ik andere studenten mee wil geven is: onthoud vooral waar jij jouw motivatie en kracht uithaalt, voor studie, persoonlijke ontwikkeling en ontspanning. Zoek wanneer dit nodig is voor jou passende hulp, binnen of buiten de hogeschool. Niemand hoeft zich te schamen voor stress en hulp vragen, als het jou verder helpt, is altijd goed.
Is er naast de bestaande hulp binnen Hogeschool Rotterdam nog ruimte voor mogelijkheden om aandacht rondom het thema studiestress te bieden?
Beste Jessica,
Ik herken wat je zegt.
Er zit stress in onze samenleving, er zit stress in onze jeugd, er zit stress in onze studenten. We merken dat elke dag, organiseren de steun die nodig en passend is en denken op dit moment na of we die niet moeten intensiveren. We zijn in gesprek met de Erasmus Universiteit of we onze krachten en kennis op dit gebied moeten bundelen. Dit thema moet hoger op onze agenda.
Maar, als ik eerlijk ben, vind ik het best moeilijk om greep te krijgen op dat fenomeen van stress. En is de vraag wat een hogeschool daar aan moet doen, nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Reden temeer om er breed binnen de hogeschool bij stil te staan. Vooral omdat het een complex mengsel is van factoren die er zijn en er moeten zijn én factoren die stressniveaus onnodig opdrijven. De bredere maatschappelijke context, met zijn onzekerheid wat de toekomst betreft, met spanningen die zich meer en meer manifesteren, met een leenstelsel dat studenten dwingt te werken of te lenen, is vanuit het perspectief van een hogeschool een gegeven. Het feit dat onderwijs vormt én selecteert, is een stressfactor op zich, de mate waarin en de wijze waarop, is een keuze.
Imperfectie
Ooit stotterde ik, wat gepaard ging met grote verlegenheid. Mensen die mij goed kennen, mogen me graag een beetje plagen dat de verbale brutaliteit die ook onderdeel is van de persoon die ik nu ben, een reactie is op dat gevoel, die stress, dat verdriet. Het zou kunnen. Feit is dat ik het op enig moment ben gaan accepteren. En, wat belangrijker is, dat mensen mij geholpen hebben. Dat die imperfectie nooit helemaal weggegaan is, maar wel een beheersbare plek gekregen heeft. Ik geloof zelfs dat het mij geholpen heeft liefde te ontwikkelen voor taal én te spelen met taal. Ik voel tot op de dag van vandaag dat er ergens in de komende zinnen een woord aankomt dat lastig is voor me en ga er met een sierlijke boog omheen. Je wordt er ook een beetje breedsprakig van…
Onderwijs zal altijd stress veroorzaken. Ik mis dat gegeven wel eens als met name in politieke kringen snelle conclusies getrokken worden over bijvoorbeeld iets als een bsa. Onderwijs gaat namelijk (ook) over hard werken, tijdslimieten halen, getest worden, aangespoord worden, jezelf moeten bewijzen. Onderwijs, of we dat nu willen of niet, heeft een harde kant, die op individueel niveau stress kan veroorzaken. Gezonde stress geeft ook focus, inspiratie en doorzettingsvermogen. Maar stress kan ook het gevolg zijn van iets dat losstaat van de kern van wat onderwijs is én het gevolg zijn van persoonlijke omstandigheden.
Veilige leeromgeving
Dus hoop ik dat het onderwijs verzorgd wordt op scholen die die stressvolle kant inbedden in veilige leeromgevingen. Scholen die het tempo van de moderne tijd wat weten te vertragen, door iets meer tijd te nemen voor de grote vragen dan de Instagrampost of retweet vergt. Met docenten die hun pedagogisch vak beheersen, die het aanvoelen als er ‘iets speelt’ bij hun studenten en daarop weten in te spelen. Soms kan een begripvolle blik genoeg zijn. Soms een vraag of een kort gesprek na afloop van de les. Soms is een verwijzing naar een decaan passend. De beste school is niet die waar studenten de hulpvraag durven stellen, maar die waar docenten die hulpvraag vóór zijn. Niet alleen de docenten overigens, ook de huismeester, onderwijsmanager, de mevrouw achter de balie, de meneer in de kantine.
De betekenis van een school gaat verder dan dat. Het zijn geen gemakkelijke tijden voor jonge mensen. Ik weet overigens niet of dat zo uniek is en of enige relativering niet op zijn plaats is. Maar los daarvan, het is een tijd waarin we een disruptie in technologie waarnemen, in een globale en daarmee ook kwetsbare wereld, met onderhuidse spanningen die met de dag manifester lijken te zijn. Dat betekent ook dat een school jonge mensen moet voorbereiden op die met onzekerheid omgeven toekomst. We horen jonge mensen een vak te leren, maar hen ook de weerbaarheid en wendbaarheid mee te geven die noodzakelijk zijn in de moderne tijd.
Onderdeel van die weerbaarheid is het meegeven van het besef dat de perfectie niet bestaat. Dat het perfecte en het imperfecte één zijn; onderdeel zijn van dezelfde persoon. Dat de woorden perfect en imperfect hun betekenis verliezen. En dat het heel goed is om iemand te vragen je te helpen als je die balans nog niet helemaal gevonden hebt. Ik zal niet snel de hulpvraag stellen. Ben blij dat ik het op kritische momenten in mijn leven wel gedaan heb.