Auteursrecht Informatiepunt

Regels voor overnames

Wil je als docent tekst of afbeeldingen delen op een (gesloten) digitale leeromgeving (bv. LMS of MS Teams) of in een reader dan gelden daar regels voor. Korte overnames van auteursrechtelijk beschermd materiaal ter ondersteuning van het onderwijs zijn afgekocht in de Easy Access regeling.

Voor onderwijsdoeleinden mag je overnemen:

• Boeken en artikelen: Maximaal 50 pagina's, maar niet meer dan 25% van het gehele boek/tijdschrift. Dit geldt voor papier én digitaal materiaal. 
  
  
• Losse afbeeldingen, grafieken, tabellen, schema's: Maximaal 50 afbeeldingen in een presentatie (PowerPoint, Prezi, e.d.). Daarbij zijn er twee voorwaarden: maximaal 10 afbeeldingen van dezelfde maker gebruiken en niet meer dan 25 afbeeldingen uit één bron. 

Let op: De overname tot 50 pagina’s uit eenzelfde bron geldt per instituut. Wordt er binnen het instituut méér uit dezelfde bron overgenomen, dan geldt dit als een langere overname.

Langere overnames

Wil je meer tekst of beeld overnemen dan is afgekocht in de Easy Access regeling, dan zijn hiervoor een aantal mogelijkheden.

1. Linken

Linken naar rechtmatig openbaar gemaakt materiaal is legaal, makkelijk en gratis. Is een publicatie ergens op het internet beschikbaar? Controleer dan of de publicatie rechtmatig online staat en gebruik de link.

2. Open Content & Overheidsinformatie

Heeft materiaal een Creative Commons licentie, dan heeft de maker hiermee toestemming voor verspreiding gegeven. Je mag materiaal met zo'n licentie in z'n geheel delen, vermeldt wel de bron en onder welke licentie het werk valt.
Voor overheidsinformatie geldt dat er ongelimiteerd overgenomen mag worden uit rechterlijke uitspraken, (niet geredigeerde) wetteksten, verordeningen, de Staatscourant, het Staatsblad en het Tractatenblad. Voor andere overheidspublicaties geldt dat overname toegestaan is, tenzij op het werk vermeld is dat auteursrecht is voorbehouden.

3. Mediatheek collectie

Is een publicatie niet vrij toegankelijk? Kijk dan of deze beschikbaar is in de digitale collectie van de mediatheek.

• Linken: Is het materiaal beschikbaar via de mediatheek, deel dan de link. Let er op dat je een link aanmaakt die niet verloopt en ook werkt buiten de hogeschool campus. Tips en uitleg vind je in de "Link to the Library" gids voor het maken van links naar databanken, e-books en artikelen. Heb je vragen over de mediatheekcollectie, neem dan contact op met de collectiespecialist voor je instituut, of vul het aanschafsuggestie-formulier in.
• Langere overnames: Lange overnames uit de mediatheekcollectie uploaden in een gesloten leeromgeving is slechts in enkele gevallen toegestaan. Bij de volgende databanken hoef je geen toestemming te regelen voor lange overnames, toestemming is opgenomen in de licentie: 
  - Company.info 
  - Factomedia-base 
  - Financieele Dagblad online 
  - Fiscaal Totaal 
  - IEEE: Maximaal 25 artikelen/e-books per semester, per cursus 
  - JSTOR: Life Science collection en Arts & Sciences collection 1 t/m 10 
  - NEN connect 
  - Springerlink: Artikelen

4. Reader met langere overname

Je kunt een reader aanmelden voor verkoop via de HR reader shop. In de readerprijs die de student betaalt moeten de auteursrecht kosten voor 'langere overname(s)' worden opgenomen. Ga naar de Canon print shop voor meer informatie of het aanmelden van een nieuwe reader.

5. Toestemming aanvragen

Wil je een langere overname delen (uploaden) binnen een gesloten leeromgeving (bv. LMS, MS Teams) dan is hiervoor toestemming nodig en moet er een vergoeding worden betaald. Je kunt hiervoor een aanvraag doen via dit fomulier. Let op: De gebruikstermijn van een lange overname geldt alléén voor het collegejaar en studentenaantal waarvoor deze is aangemeld. Wil je een overname na deze termijn blijven gebruiken, dien dan opnieuw een aanvraag in. De kosten voor langere overnames binnen de LMS komen voor rekening van de opleiding.

Toestemming rechtstreeks van auteursrechthebbende(n)

Heb je voor een langere overname toestemming van de auteursrechthebbende? Neem hiervan schriftelijk bewijs op bij de overname. Ben je zelf auteur van een publicatie? Of overname in een LMS of reader is toegestaan, hangt af van de overeenkomst die is afgesloten met de uitgever.

Voorkom plagiaat

Bij zowel korte als langere overnames is bronvermelding in een (digitale) reader verplicht. Deel je tekst of afbeeldingen uit een bron in de LMS of (digitale) reader, zorg er dan voor dat de bron duidelijk vermeld is. Het gebruiken van een verwijsstijl zoals APA heeft de voorkeur maar is in dit geval niet vereist. Bronvermelding bestaat voor een boek minimaal uit; titel, auteur en uitgever. Vermeld bij overname uit een dagblad of tijdschrift jaargang en afleveringsnummer. Noteer bij digitale bronnen ook de URL.

Bronvermelding in presentaties

Bronvermelding in presentaties (Powerpoint, Prezi) op de elektronische leeromgeving is ook verplicht. Vermeld de bron van overgenomen afbeeldingen. Dit kan direct bij de afbeelding, of gebundeld op een aparte slide. Noteer minimaal naam maker, titel, uitgever. Vermeld bij digitale bronnen ook de URL.

Voorbeelden bronvermelding op LMS:

• Boek: Auteur, Titel, Jaar, Uitgever.
  Tom Fischer, Mark Julsing, 2014, Onderzoek doen!, Groningen: Noordhoff.
• Artikel: Auteur, Jaar, Titel, Uitgever, Jaargang, Afleveringsnr. (Online artikel ook URL).
  A.JJ.A Scherpbier, 2000, Stress bij medisch studenten, SpringerLink, TMEO 19, 28. https://doi.org/10.1007/BF03056444
• Website: Auteur, Titel, Uitgever, URL.
  CBS Eurostat, 2020, Jonge ouderen in Nederland relatief rijk en actief. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/02/jonge-ouderen-in-nederland-relatief-rijk-en-actief
• Afbeelding: Citeer de bron waaruit de afbeelding afkomstig is, bijvoorbeeld een boek of artikel.
• Afbeelding van website: Maker, Uitgever, URL.
  Ad van der Hulst. https://www.adjustintime.nl/workflow-workfast-workslow/
• Bron met licentie voor hergebruik: Proctor Academy, 2012. CC BY-NC-SA 2.0. https://www.flickr.com/photos/proctoracademy/8254461709/

Open Access

Open Access is een brede internationale academische beweging die streeft naar vrije, gratis online toegang tot wetenschappelijke informatie, zoals publicaties en data. Een publicatie is Open Access wanneer iedereen de inhoud kan lezen, downloaden, distribueren, printen en indexeren.

Meer informatie over Open Access

Open Science

Open Science is het beoefenen van wetenschap op een dusdanige manier dat anderen de gelegenheid hebben om mee te werken en bij te dragen aan en gebruik te maken van het wetenschappelijk proces. Zo kunnen gebruikers 'van buiten de wetenschap’ de onderzoekswereld beïnvloeden met vragen en ideeën en onderzoeksgegevens helpen verzamelen.

Meer informatie over Open Science

Open Onderwijs

Open Onderwijs is het produceren, delen en voortbouwen op kennis, met als doel wereldwijde participatie in Open onderwijspraktijken en gratis toegang tot Open leermaterialen van hoogwaardige kwaliteit. Onderdeel daarvan zijn Open leermaterialen (OER) en Open Science.

Meer informatie over Open Onderwijs

Auteursrecht en Open Content

Heb je materiaal gevonden dat je graag wilt gebruiken? Dan is de volgende stap nagaan wat je precies met dit materiaal mag doen volgens het auteursrecht.

Creative Commons

De meeste Open Content heeft een Creative Commons licentie. Kunstenaars, schrijvers, wetenschappers en alle andere makers kunnen er voor kiezen om hun werk een Creative Commons licentie te geven. Daardoor is het mogelijk om flexibeler om te gaan met het auteursrecht. Er zijn verschillende Creative Commons licenties waaruit de maker kan kiezen. Welke licentie gekozen is bepaalt in welke mate een werk verder verspreid mag worden, onder welke voorwaarden dit mag en of het toegestaan is om het te bewerken. Bijvoorbeeld, heeft materiaal een CC-BY licentie dan mag je alles met het materiaal doen mits je de naam van de maker vermeldt. Materiaal met een BY-NC-ND licentie mag je daartegen enkel (niet-commercieel) delen inclusief naamsvermelding, er mag verder niets aan gewijzigd worden. Kijk dus voordat je Creative Commons materiaal (her)gebruikt onder welke licentie het valt. Op de Creative Commons website zie je precies wat de verschillende licenties betekenen. 

Publiek Domein

Op werken in het publieke domein rust géén auteursrecht. Je mag deze werken vrij gebruiken, voor ieder doel, zonder toestemming en zonder verplichte bron- of naamsvermelding. In Europa komen werken 70 jaar na het overlijden van de maker in het publiek domein. Is de maker onbekend, of ligt het auteursrecht bij een bedrijf of instelling, dan is dit 70 jaar na 1e publicatie. In Nederland zijn ook veel overheidspublicaties publiek domein. Dit geldt voor wetten, verordeningen en vonnissen van rechtbanken. Creative Commons heeft ook een licentie die gelijk staat aan publiek domein, dit is de CC-0 licentie.

Waar staat de licentie?

In de meeste gevallen staat een licentie bij het materiaal vermeldt. Als je geen licentie kunt vinden, is het materiaal auteursrechtelijk beschermd. Dit betekent dat je het niet mag hergebruiken zonder toestemming van de maker. Linken naar het materiaal is dan wel toegestaan. Meer informatie over delen van materialen op de ELO vind je bij het onderdeel Readers. Neem voor hulp en ondersteuning contact met ons op.

Bronvermelding

Vermeld altijd de bron van materiaal dat je (her)gebruikt. Op de Creative Commons Wiki vind je voorbeelden van bronvermelding bij hergebruik, er is ook aparte uitleg over bronvermelding in APA stijl.

Open Content zoeken

Ieder soort creatief werk kan als Open Content beschikbaar zijn gemaakt.  Er zijn verschillende stocksites, beeldbanken of archieven op internet te vinden waarin (ook) open content staat. Vaak kan je binnen zo’n website zoeken of filteren op materialen met een licentie voor hergebruik. Ook zijn er zoekmachines waarmee je materiaal waarbij hergebruik is toegestaan kunt vinden (bv. CC Search). Kijk hier voor een selectie van de beste open bronnen voor gebruik in het onderwijs. 

Let op! Bekijk altijd de voorwaarden voor (her)gebruik van materiaal dat je vindt. Bij onderdeel 'Wat mag je ermee?’ vind je hierover meer informatie.

Maak je eigen onderwijsmateriaal deelbaar

Naast het gebruiken van onderwijsmateriaal dat door anderen gemaakt en gedeeld is, kan je ook door jou zelf ontwikkelde materialen delen. Het voordeel van uitwisselen van leermateriaal is dat je makkelijker kunt samenwerken, ook buiten je eigen organisatie. Je draagt bij aan kwaliteitsverbetering en een grotere keuze in onderwijsmateriaal voor studenten en docenten. Deze zichtbaarheid en vindbaarheid geven meer erkenning voor je werk.

Ga naar In de praktijk bij Open onderwijs voor meer informatie