Veranderingen waarmee bedrijven in onze maatschappij worden geconfronteerd volgen elkaar in een steeds sneller tempo op. Ontwikkelingen die niet alleen sneller, maar ook complexer en onzekerder zijn dan vroeger en een steeds grotere impact krijgen op de bedrijfsvoering. Volgens futurologen en trendwatchers zijn het kenmerken van een nieuwe industriële revolutie; wetenschappers herkennen er een verandering van tijdperk in. Eén ding is zeker: vandaag is het anders dan gisteren en morgen is het weer anders.
Verandering biedt kansen
Ondernemers die het best inspelen op deze veranderende omgeving zijn spekkopers. Nog nooit is het aloude credo dat stilstand achteruitgang is, meer waar geweest. Om gebruik te maken van deze nieuwe mogelijkheden is er echter behoefte aan een andere aanpak, aan een nieuwe strategie om de kansen die deze “next economy” biedt te vertalen naar financiële, maatschappelijke en ecologische waarde (zie o.a.: Roadmap Next Economy).
Door op een gestructureerde en continue wijze de omgeving te verkennen, duidelijke doelen te bepalen, samen met stakeholders te experimenteren en uit te proberen welke nieuwe producten, diensten, processen en businessmodellen werken en daarvan te leren (monitoren en aanpassen) kunnen bedrijven gericht werken aan het creëren van nieuwe waarde.
Smart industry
Eén van de meest in het oog springende ontwikkelingen van deze tijd zijn de ontwikkelingen rondom snelle digitale verbindingen, big-data, slimme logistiek, slimme mobiliteit, kunstmatige intelligentie, robotisering, internet of things en machine learning. Deze en nog veel meer aspecten van de digitalisering van producten en processen, van markten en business modellen komen samen in het overkoepelende begrip Smart Industry. Uit onderzoek van de Kamer van Koophandel blijkt dat Smart Industry ruim 40% van de bedrijven gaat raken (KvK Ondernemerspanel onderzoek Smart Industry). Smart Industry wordt niet alleen gezien als een kans om producten en diensten te vernieuwen, het biedt ook mogelijkheden om slimmer te werken, (verder) te digitaliseren en de klantcontacten te verbeteren. De ondervraagde bedrijven zien vooral kansen in ‘slim’ organiseren en produceren en in ‘slimme’ businessmodellen en producten.
Verbeteren van het innovatievermogen
Verandering biedt dus mogelijkheden om tot (soms radicale) vernieuwing van producten, processen en business modellen te komen. Toch blijkt dit voor veel mkb-ers in de maakindustrie nog best wel lastig. Hoewel meeste bedrijven zich terdege bewust zijn van de kansen die met name Smart Industry hen kan bieden, weet het overgrote deel van de ondernemers niet waar en hoe te beginnen of hoe zij een volgende stap kunnen zetten naar (radicale) innovatie (zie ook: Aan de slag met Smart Industry, FME whitepaper Smart Industry). Er is met andere woorden een stevige kloof tussen innovatie-ambitie en innovatie-realisatie.
Vanwege een structureel tekort aan tijd, kennis en vaardigheden worden innovatiekansen niet systematisch en grondig onderzocht en blijven relevante innovatievragen onbeantwoord liggen.
Passende organisatie en management van het innovatieproces zijn dan ook onontbeerlijk om de in deze roerige tijd gestelde doelstellingen te kunnen realiseren. Met andere woorden: om de aanwezige kansen te ontdekken, ontwikkelen en benutten moeten ondernemers werken aan hun innovatievermogen.
Innoveren doe je niet alleen…
Bij Hogeschool Rotterdam is veel toepasbare kennis over innoverend ondernemen beschikbaar die het mkb kan helpen om een heldere innovatiestrategie op te stellen, het innovatievermogen te verbeteren en te helpen bij het realiseren van een innovatiegerichte bedrijfscultuur.
Uit interviews met ondernemers blijkt dat zij graag gebruik willen maken van deze kennis en capaciteit om concrete strategische innovatievraagstukken aan te pakken, bestaande innovatieactiviteiten in het kader van Smart Industry te verbeteren, ideeën te concretiseren en deze te vertalen in vermarktbare proposities.
Daarmee krijgt de onderneming namelijk handvatten om ervoor te zorgen dat innovatie hen niet overkomt maar dat men ‘in control’ blijft.
Slim innoveren
Om ondernemers in de regio Rotterdam/Den Haag te helpen om meer, sneller en beter gebruik te maken van de kansen die Smart Industry biedt, heeft het Kenniscentrum Business Innovation van Hogeschool Rotterdam (HR) in samenwerking met brancheorganisatie FME het project Smart Innovation opgezet. Dit project heeft een vierledige doelstelling:
- Identificeren van de kansen die de ontwikkelingen op het gebied van Smart Industry bieden: samen met de deelnemende MKB bedrijven wordt onderzocht welke ontwikkelingen op het gebied van Smart Industry voor het bedrijf relevant zijn en welke kansen dit biedt voor de deelnemers.
- Verschaffen van inzicht in het innovatievermogen van de deelnemende mkb-bedrijven: voor elke deelnemer wordt onderzocht in hoeverre deze in staat is om de kansen die Smart Industry biedt te herkennen, ontwikkelen en vermarkten.
- Verbeteren van het innovatievermogen van de deelnemers: op basis van de verkregen inzichten wordt onderzocht hoe het innovatievermogen van de deelnemers kan worden verbeterd. Welke interventies, modellen en technieken kunnen hiervoor worden ingezet? Dit onderzoek reesulteert in een advies voor een gerichte verbeteractie.
- Leveren van support bij implementatie en innovatie: Indien deelnemers dit wensen kunnen de adviseurs van FME en/of studenten van de Hogeschool Rotterdam helpen bij het implementeren van de voorgestelde verbeteracties (verhogen van innovatievermogen) en het daadwerkelijk identificeren, ontwikkelen en realiseren van concrete smart industry innovaties.
Werkwijze
De vier fasen van het onderzoekFase 1
In de 1e fase staan de kansen van Smart Industry centraal. Voor de deelnemers wordt een workshop georganiseerd waarin de bedrijven door middel van een “future shock” worden geconfronteerd met de op handen zijnde digitale revolutie in de maakindustrie. In break-out sessies gaan studenten en onderzoekers van de HR vervolgens met de ondernemers aan de slag om de trends en ontwikkelingen te duiden in termen van kansen voor slimme digitale innovatie. Hiervoor word o.a. gebruik gemaakt van het “Smart Industry Kansenkompas” dat door de Kamer van Koophandel is ontwikkeld.
Fase 2
De 2e fase richt zich op het in kaart brengen van het innovatievermogen van de deelnemend MKB-bedrijven. Dit wordt gedaan door studenten van de HR. Zij zullen basisinformatie verzamelen, scans en diepte-interviews afnemen en op basis van analyse van de data een diagnose stellen m.b.t. het innovatievermogen van de betreffende onderneming. De scans en interviews zullen worden omlijst met een tweetal workshops: een informatieve workshop voorafgaand aan het verzamelen van data en een afsluitende workshop om de resultaten van scans en interviews met het bedrijf te bespreken. Op basis van de discussie met het bedrijf ontstaat er een éénduidig beeld over het innovatievermogen.
Fase 3
In de 3e fase wordt gekeken naar mogelijkheden om het innovatievermogen op een (nog) hoger niveau te brengen. Het bedrijf staat dan beter gesteld om de mogelijkheden die slimme digitale innovatie biedt te vertalen naar een bijdrage aan het realiseren van de bedrijfsdoelstelling (groei, winst, duurzaam, etc.). Gebruik makend van beschikbare theorieën, modellen en technieken en voortbouwend op de verzamelde inzichten uit de voorgaande fase selecteert/ontwerpt de student, in samenwerking met adviseurs van FME en in goed overleg met het bedrijf, één of meerdere interventies. Deze interventies kunnen betrekking hebben op alle aspecten van innovatie: van strategie tot marktintroductie, van innovatieproces tot lean start-up. De deelnemer kiest de verbetermethode die het best past.
Fase 4
Implementatie van de in fase 3 geselecteerde interventies wordt in principe door het bedrijf zelf gedaan. Daarbij is het mogelijk om deskundige ondersteuning te krijgen; indien wenselijk kan het bedrijf de adviseurs van FME hiervoor inhuren. Om te inventariseren wat het effect van de gekozen interventie is geweest wordt de implementatiefase wordt afgrond met een evaluatie.