Menu English

Chilling effects van grootschalige dataverzameling centraal op Unfreezing Freedom

Beperking van ons gedrag en wat er aan te doen?

29 januari 2020

Kan de enorme hoeveelheid data die over ons wordt verzameld, onze toekomstkansen negatief beïnvloeden? Laten we ons in ons gedrag beperken door de mogelijke en vermoedde negatieve gevolgen van het grootschalig ophalen van data? Worden we daardoor in onze vrijheid beknot? Onder meer deze vragen kwamen aan de orde tijdens het seminar ‘Unfreezing Freedom’ dat Creating 010 en de provincie Zuid-Holland op donderdag 23 januari organiseerden over de zogenaamde data-gedreven chilling effects. Plaats van handeling was Het Nieuwe Instituut in Rotterdam waar een interessante rij van sprekers een volgepakt auditorium wist te boeien.

‘Unfreezing Freedom’ werd geopend door Jaap Smit, Commissaris van de Koning in Zuid-Holland, en Zakia Guernina, lid van het College van Bestuur van Hogeschool Rotterdam. Beiden benadrukten dat, om vrijheid te borgen, de mens centraal moet staan in het ontwerp en de inzet van technologie. In de daaropvolgende presentaties en panels werd dit thema verder uitgediept.

Spanningsveld tussen digitalisering en technologie

Technologiecriticus Tijmen Schep liet het spanningsveld tussen digitale technologie en verworven burgerlijke vrijheden zien, en wees op de mogelijke gevolgen ervan op lange termijn. Door toenemende dataverzameling in de samenleving worden mensen zich steeds bewuster van dat hun gedrag invloed kan hebben op baankansen, verzekeringskosten en prijzen van producten, wat leidt tot zelfcensuur en daarmee beperking van vrijheid. Dit werd vervolgens treffend geïllustreerd door een panel van ‘ervaringsdeskundigen’ met onder ander een voormalig DDR-burger en een jongere opgegroeid in een wereld van social media.

Oplossingsrichtingen

Na deze probleemverkenning werd de focus verlegd naar mogelijke oplossingen. Cecile Schut, directeur Systeem-toezicht, Beveiliging en Technologie van de Autoriteit Persoonsgegevens, gaf inzicht in het werk dat de Autoriteit Persoonsgegevens verricht en gaf bruikbare tips voor wat mensen zelf kunnen doen. Jeroen van den Hoven, hoogleraar Ethiek en Technologie aan de TU Delft, liet in zijn presentatie zien hoe ethiek in een ontwerpproces niet tegenover innovatie staat, maar juist zorgt voor innovatie. Tot slot gingen verschillende bestuurders met elkaar in gesprek over de bestuurlijke stappen die genomen kunnen worden.

Samenwerking

De samenwerking tussen Creating 010 en de Provincie Zuid-Holland is onderdeel van de viering van 75 jaar vrijheid. Beide partijen delen de opvatting dat bij het stilstaan bij vrijheid juist nieuwe en actuele vormen van mogelijke vrijheidsbeperking aandacht behoeven.