"Hoe makkelijker je het zelf in je leven hebt gehad, hoe sneller je denkt dat 'echt goede' mensen geen zetje in de rug nodig hebben. Dat is althans mijn ervaring. Ik groeide op met ouders met de Nederlandse cultuur - dus hoefde ik me nooit ergens aan te passen. Ik groeide op met ouders met een hoge opleiding - die me de weg konden wijzen in het Nederlands onderwijssysteem. Ik groeide op met een wit mannenlichaam dat hetero bleek te zijn - dus van discriminatie had ik ook geen last, of weet.
Heel veel mensen met macht of invloed in Nederland hebben zo'n achtergrond als ik, of bijna zo'n achtergrond als ik. Zij bepalen voor mensen die wel enorme tegenwind en aanpassingsproblemen ervaren, wat we aan zulke kansenongelijkheid gaan doen. En hoe hoor je dan niet: Succes is een Keuze. Het gaat om Eigen Verantwoordelijkheid. Willen is Kunnen.
Maar hoezo is het jouw verantwoordelijkheid als kind dat je ouders niet laaggeletterd zijn - liefst één op de zes volwassenen in ons land kan niet goed genoeg lezen en schrijven om de kinderen te helpen met het huiswerk. Hoezo is het jouw verantwoordelijkheid dat je thuis een andere taal sprak, en dus op school in eerste instantie iets minder goed Nederlands kende? Hoe is het jouw keuze om in je jeugd geen eigen slaapkamer te hebben voor je huiswerk, en tijd voor jezelf?
Nederlanders met een andere achtergrond dan ik zijn niet zielig. Integendeel, ze zijn juist beresterk want ze hebben hindernissen genomen en tegenslag overwonnen die er voor mij niet waren - zodat ik die leerschool nooit heb doorlopen.
Maar Nederlanders met een andere achtergrond hebben wel steun nodig op weg naar hun zelfontplooiing. Geef ze die hulp, en je krijgt er fantastische krachten bij: mensen namelijk met aanpassingsvermogen, incasseringsvermogen, improvisatievermogen, vechtlust, veerkracht en inlevingsvermogen. Precies de eigenschappen die nodig zijn in onzekere tijden als de onze."
Foto door Merlijn Doomernik
Joris Luyendijk (1971) is een Nederlandse journalist, schrijver en antropoloog. Luyendijk werd bekend als verslaggever vanuit diverse standplaatsen in het Midden-Oosten en is auteur van onder andere de boeken ‘Dit kan niet waar zijn: onder bankiers’ en ‘De zeven vinkjes’.