In practice, different aspects of an organization will be under various pressures, on different timetables and have different abilities to change, leading to a different approach to change… Hence, it is argued, strategic change is usually more gradual and fragmented than radical and coordinated.
Zaterdag 1 september: lessen voorbereiden
Ik ga lesgeven. Best spannend. Niet een gastlesje, of een lezing, maar gewoon gedurende zes weken ingeroosterd bij een van onze betere opleidingen, Technische Bedrijfskunde . Ik wil wel eens meemaken hoe dat is. Ook de kleine ergernissen ervaren. Werd meteen op mijn wenken bediend: ik wilde het lesboek graag voor de zomer hebben om me goed voor te bereiden, maar door de externe leverancier en ondanks de gedrevenheid van de ondersteuner van de opleiding, kwam het boek pas na mijn vakantie. Weg plannetje om voor de zomer te beginnen met de voorbereiding...
Best spannend, lesgeven
Zeker omdat het niet in het vertrouwde Nederlands gebeurt. Oh speling van het lot, de man die zich druk maakt over de sluipende verengelsing van het Nederlandse hoger onderwijs en borden in de school heeft laten plaatsen waarin opgeroepen wordt om in de klas Nederlands te spreken, gaat les geven in het Engels. Ook spannend omdat we onze rollen en taken goed moeten afstemmen. Ik doe dit niet alleen, we doen dit samen en onder leiding van een 'Course Supervisor'.
Wat doe ik als het spannend is? Meters maken. En dus zit ik op zaterdagochtend met een boek van zo'n 800 pagina's voor mijn neus om me goed voor te bereiden. Zinnen komen langs die niet alleen intellectueel uitdagend zijn, die ik 6 keer herhaal om het Engels te 'automatiseren', ze zijn meteen aanleiding om nog eens goed te reflecteren op waar we met Hogeschool Rotterdam naar toe aan het bewegen zijn. Naar een hogeschool die stevig verbonden is met de samenleving, waarin we meer en meer niet vanuit dat ene concept werken, maar ruimte geven aan het verschil, we willen de denkkracht van 4000 collega's aanspreken. Ik heb dat ooit – de steen in de vijver – radicaal decentraliseren genoemd. Laat de vraagstukken die dat oproept, het object van mijn les zijn...
Donderdag 30 augustus: in de auto op weg naar Slenaken
Yet, although these opposites confront strategizing managers with conflicting pressures, somehow they must be dealt with simultaneously. Strategists are caught in a bind, trying to cope with contradictory forces at the same time.
In de auto, dwars door de avondspits, op weg naar Slenaken, Limburg: fietsen in mijn geboortestreek én in de Voerstreek. Het voelt wat ongemakkelijk, om daar de vrijdag aan te besteden, terwijl mijn vakantie nog maar net drie weken voorbij is. Maar de gedachte dat ik de prijs betaal via de tijdsbesteding in het weekeinde, maakt het hanteerbaar. Het verkeer zit niet mee, dus ik heb ruim drie uur om mensen te bellen.
Maak het persoonlijk
Een van de directeuren die ik bel, vraag ik wat in zijn ogen een mooi thema zou zijn voor de komende jaaropening. Zijn suggestie: maak het een beetje persoonlijk, durf eens te reflecteren op onze beweging naar een meer autonome school. "Is voor jou toch ook niet altijd gemakkelijk, om dan precies de goede rol in te nemen?"
Hij ziet om zich heen dat de wens om meer ruimte te geven aan de professionals steeds breder gedragen wordt, maar voelt ook de worsteling: hoe bedden we het autonoom functioneren goed in, in waar die autonomie voor bedoeld is: goed en modern onderwijs verzorgen? Durven we wel te vertrouwen op die autonomie, in de wetenschap dat vertrouwen geven 'harder werken' is dan de (schijn)zekerheid zoeken van de instructie, het kader, de regel? Maar ook hoe om te gaan met het gegeven dat niet elke professional erop zit te wachten om die ruimte te krijgen. Ruimte claimen is nog niet hetzelfde als ruimte krijgen. Ruimte geven, is nog niet hetzelfde als ruimte nemen.
De ogenschijnlijke paradox is dat we minder kaders nodig hebben, maar dat sommige kaders onontbeerlijk zijn, handig, efficiënt, noodzakelijk. Of gewoon heel plezierig en energie gevend, omdat we ons daarmee verbonden voelen in onze missie. Dat roept een groot communicatief vraagstuk op. We hebben die zoektocht vorig jaar 'onze zoektocht naar de Rode Ring genoemd' daarmee bedoelen we de set van waarden, doelstellingen, maar ook afspraken en regels die ons bindt.
Decentraliseren is noodzaak in de moderne samenleving
De wereld is te ingewikkeld geworden – of het nu gaat om de ongrijpbare dynamiek van de arbeidsmarkt, de maatschappelijke fragmentatie of de toenemende diversiteit van onze studentpopulatie – om de opdracht van onze hogeschool te vangen in die ene, eenvormige strategische lijn. Leidinggeven aan dat proces, in een hogeschool als de onze, is inderdaad spannend. Niet in de laatste plaats omdat je elke dag – in het jargon van mijn lesboek – onderdeel bent van een dialectiek die zich manifesteert in de vorm van puzzels, dilemma's, trade-offs of paradoxen. Waarbij je ervan bewust moet zijn dat het overstijgen van wat het boek 'tensions' noemt, een heel breed repertoire aan stijlen vereist. En het is maar weinigen gegeven die breedte in huis te hebben. Ik claim niet dat ik die breedte in huis heb.
A 'decisional fit' occurs when the way a decision is made matches the preferred decision style of the decision-maker. He or she will then perceive the decision as more favourable and will feel less regret in cases of potential negative outcomes.
Teamvorming hoort daar bij
Je omringen met collega's die complementair zijn in hun stijl en/of vaardigheden is dus noodzaak. Niet alleen in beleidsprocessen, bij uitstek ook in ons onderwijs en onderzoek. Het concept van de autonome professional, is er een van collectieve autonomie. We weten uit onderzoek hoe succesvol collectief opererende teams kunnen zijn. Onderwijs is groepswerk, uitgevoerd door mensen met complementaire, sterke, individuele kwaliteiten, maar met een gedeelde missie. Verschillende kwaliteiten maken het onderwijs compleet, verschillende zienswijzen zorgen voor de breedst mogelijke blik. In feite is de oplossing simpel: team-vorming is noodzaak. Wat blijkt is dat het realiseren van die simpele oplossing nog niet zo simpel is. Want verschillen in stijl, kwaliteit, motieven en zienswijzen integreren niet vanzelf. En toch is dat de enige weg die we te gaan hebben.
Zaterdag 25 augustus: bushokje in Diekirch
Het regent in Diekirch, half 7 in de ochtend. Te veel wielrenners schuilen in een bushokje, in afwachting van het startschot van de tocht Diekirch-Valkenswaard. Ik ben toch wel een beetje gespannen: ga ik het halen of niet, die ruim 260 km. Twee jaar geleden is het me niet gelukt, moest ik net voorbij Luik de bezemwagen in. Onvermijdelijk destijds, maar het zat me toch niet lekker. Nu zijn er weer barre omstandigheden, geen extreme hitte dit keer, maar regen...
Zo'n tocht begint altijd nerveus en dan heb je minstens zo'n 20 kilometer nodig om een mooi groepje te vinden om samen te fietsen. Als je te snel alleen komt te zitten, ben je kansloos. In een groepje spaar je energie en door samenwerking kun je veel meer aan dan wanneer je alleen moet rijden.
Kapotte ketting, lekke banden
Na een kilometer of 40 vinden we eindelijk zo'n groepje: gaat niet te hard, niet te langzaam en na een klim wachten we op elkaar. Terwijl ik tevreden omhoog peddel, hoor ik geroep achter me. Een fietsmaat heeft kettingproblemen, dus we moeten dat groepje laten gaan. Het duurt te lang voordat we het op orde hebben. Een niet zo nette, typisch Limburgse vloek ontrolt zich als ik een groepje zie passeren dat ons – drie onderwijsmannen, die elke zondagochtend samen fietsen – goed zou passen.
Weer op weg verliezen we tijd omdat we met te weinig zijn; ook omdat ik een paar uur later twee lekke banden heb en uiteindelijk met een geleend achterwiel verder moet. Het gaat er nu om spannen, of we op tijd binnenkomen... Als ik me begin te verzoenen met de gedachte dat ik de tocht deze keer ga uitrijden, maar de felbegeerde medaille misloop, zie ik in de verte een klein peloton. We zetten nog een keer stevig aan, wurmen ons door de wind heen en weten het laatste wiel te vinden.
Het lukt net, minuten voor de tijdslimiet. Dwars door de haast kinderlijke blijdschap heen dat ik mijn medaille omgehangen krijg, hoor ik de speaker de vrijwilligers bedanken en de fietsers oproepen hun fietsen op te halen aangezien de dranghekken van de stalling opgeruimd gaan worden.
Het zijn mijn eigen benen die me van Diekirch naar Valkenswaard brachten. Maar het is ons team dat ervoor gezorgd heeft dat me dat gelukt is.
Noot
Engelse citaten: Bob de Wit, Stategy, an international perspective, 2017, Hampshire, UK, resp. pag 8, 12 en 73